سوره ممتحنه: تفاوت میان نسخه‌ها

==معرفی==

این سوره را '''مُمتَحنه''' نامیده‌اند؛ برخی آن را به کسرِ حاء خوانده‌اند<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۷ق، ج۱۸، ص۴۹.</ref> و برخی به فتح حاء.<ref>ابن‌حجر، فتح الباری، دار الفکر، ج۸، ص۶۳۳.</ref> زیرا در آیه دهم آن، به [[پیامبر(ص)]] دستور داده شده تا زن‌های [[مهاجرین|مهاجر]] را امتحان کند تا علت و انگیزه ترک شوهرانشان و مهاجرتشان از [[مکه]] به [[مدینه]] معلوم شود و بر اساس آن درباره آنان تصمیم بگیرد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۵.</ref> سوره ممتحنه را سوره '''امتحان'''<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۵.</ref> و سوره '''مَوَدَّة''' نیز گفته‌اند.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۰۱.</ref> گفتنی است مَوَدَّت به معنای محبت و اُلفت است<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه «ودّ».</ref> و سه بار در این سوره به کار رفته است.

سوره ممتحنه جزو [[سوره‌های مدنی]] و در [[ترتیب نزول]]، نودویکمین سوره‌ای است که بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است. این سوره در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف|مُصحَف]]، شصتمین سوره است<ref>معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.</ref> و در [[جزء (قرآن)|جزء]] ۲۸ [[قرآن]] جای دارد.

سوره ممتحنه ۱۳ آیه، ۳۵۲ کلمه و ۱۵۶۰ حرف دارد. این سوره جزو [[سوره‌های مفصلات|سوره‌های مُفَصّلات]] (دارای آیات کوتاه) است و از نظر حجمی در حدود یک‌چهارم یک [[حزب قرآن]] است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲ ص۱۲۵۵.</ref>

درباره شأن نزول آیه دهم سوره ممتحنه آمده است: پیامبر(ص) در [[حدیبیه]] با مشرکان مکه پيمان [[صلح حدیبیه]] را امضا كرد. در این صلحنامه آمده بود که اگر مردی از مشرکان به مدینه آمد، مسلمانان موظف‌اند او را بازگردانند؛ ولی اگر شخصی از مدینه به مکه رفت و پناهنده شد، مشرکان مکه مجبور به بازگرداندن او نیستند. بعد از مدت کوتاهی زنی به نام سبیعه دختر حارث از مکه به مدینه آمد. آیات دهم تا دوازدهم این سوره نازل شد. پیامبر(ص) از آن زن خواست که [[سوگند]] بخورد که آمدنش به مدینه تنها به انگیره دین خواهی و بیزاری از [[کفر]] است. این سوگند خوردن همان امتحانی است که در این آیات از آن سخن آمده است که زنان مهاجر را امتحان کنید و البته خداوند به [[ایمان]] آنها آگاه‌تر است. بعد از این [[سوگند]]،‌ پیامبر اکرم(ص) به این استدلال که در متن صلحنامه از مردان صحبت شده بود و در مورد زنان سخنی نیامده بود،‌ زنان مهاجر را به مشرکان تحویل نداد و به موجب آیه دهم، [[مهریه]] آن زنان را به شوهران مشرکشان پرداخت کرد و آن زنان می‌توانستند در مدینه مجدداً [[ازدواج]] کنند.<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج‏۹، ص۴۱۰.</ref>

'''آیه امتحان'''{{اصلی|آیه امتحان}}

آیه دهم این سوره که درباره اطمینان یافتن از [[ایمان]] زنانی است که از [[مکه]] به [[مدینه]] آمده و ادعای مسلمان بودن می‌کردند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۱۰.</ref>

==روایت‌های تاریخی==

در سوره ممتحنه به داستان زیر اشاره شده است:

==آیات مشهور==

هر کس سوره ممتحنه را بخواند، مؤمنان او را در روز [[قیامت]] [[شفاعت]] خواهند کرد و از بعضی بیماری‌ها محفوظ می‌ماند. در روایتی از [[امام سجاد(ع)]] آمه است اگر کسی که این سوره را در [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]] خود قرائت کند، [[خدا|خداوند]] قلب او را برای ایمان آماده می‌کند و چشمانش را نورانی کرده و هیچ گاه به فقر و نیازمندی مبتلا نمی‌کند و قاری این سوره و فرزندان او به بیماری جنون مبتلا نمی‌شوند.<ref>صدوق،‌ ثواب الاعمال، ۱۳۶۸ش، ص۱۱۸.</ref> از [[پیامبر(ص)]] نیز نقل شده است هر کس این سوره را قرائت کند، [[فرشته|فرشتگان]] بر او درود می‌فرستند و برای او طلب بخشش می‌کنند و اگر در همان روزِ قرائت از دنیا برود [[شهادت|شهید]] از دنیا رفته است و مؤمنان در روز قیامت [[شفاعت|شفیع]] او خواهند بود.<ref>بحرانی،‌ تفسیر البرهان، ۱۳۳۴ش، ج۵، ص۳۵۱.</ref>

{{سوره ۰۶۰ با ترجمه|شماره=۶۰}}

{{سوره‌های قرآن|۶۳|[[سوره حشر]]|[[سوره صف]]}}

==تک نگاری‌ها==

علاوه بر تفسیر سوره ممتحنه در کتاب‌های تفسیری،‌ برخی آثار به صورت مستقل به تفسیر این سوره پرداخته‌اند:

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.

==پیوند به بیرون==

{{قرآن کریم}}

{{سوره‌های مفصلات}}