محسن اراکی

محسن اراکی

شناسنامه
نام کامل	محسن محمّدی عراقی
زادروز	سال ۱۳۳۴ش
شهر تولد	نجف
کشور تولد	عراق
دین	اسلام
مذهب	شیعه
اطلاعات سیاسی
مناصب	عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو مجلس خبرگان رهبری
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتید	سید ابوالقاسم خویی، سید محمدباقر صدر، حسین وحید خراسانی، سید کاظم حائری
تألیفات	اصول فقه نوین، تفسیر ساختاری قرآن کریم، فقه عمران شهری، فقه نظام اقصادی اسلام، فقه نظام سیاسی، کتاب الخمس، کتاب القضاء
وبگاه رسمی	https://mohsenaraki.ir/

محسن محمّدی عراقی معروف به محسن اراکی (متولد ۱۳۳۴ش) فقیه، استاد حوزه علمیه، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، عضو مجلس خبرگان رهبری و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است. دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی خوزستان، امامت جمعه دزفول، نمایندگی ولی فقیه در انگلیس از دیگر مسئولیت‌های او به شمار می‌رود. او همچنین مراکز علمی و فرهنگی در ایران و خارج از کشور مانند مرکز اسلامی انگلیس و مرکز اسلامی منچستر تأسیس کرده است.

اراکی از شاگردان سید ابوالقاسم خویی و سید محمدباقر صدر در حوزه علمیه نجف بود. پس از مهاجرت به ایران در سال ۱۳۵۴ش، در جریان انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش و پس از آن، در حوزه‌های علمی، قضایی و فرهنگی نقش داشت. او به تدریس علوم حوزوی همچون خارج اصول، خارج فقه نظام سیاسی و خارج فقه حکومت اسلامی اشتغال داشته و آثار علمی متعددی نیز به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی منتشر کرده است.

زندگی‌نامه علمی

محسن محمدی عراقی معروف به محسن اراکی در سال ۱۳۳۴ش در نجف به دنیا آمد. وی تحصیلات رسمی خود را در مدرسه منتدى النشر، که زیر نظر محمدرضا مظفر در عراق اداره می‌شد، آغاز و تا سال اول دوره متوسطه در همان مدرسه تحصیل کرد. او از سال ۱۳۴۷ش تحصیلات حوزوی خود را آغاز کرد. وی دروس مقدماتی و سطوح حوزه را نزد پدر خود و همچنین نزد اساتید حوزه علمیه نجف گذراند که ازجمله آن‌ها می‌توان به سید کاظم حائری، سید محمود هاشمی شاهرودی، سید عباس خاتم یزدی، سید مصطفی خمینی، محمدهادی معرفت و سید محمدباقر حکیم اشاره کرد. اراکی در سال ۱۳۵۳ش، دروس خارج فقه و اصول را نزد اساتیدی همچون سید ابوالقاسم خویی و سید محمدباقر صدر فرا گرفت.

محسن اراکی در انتشار اعلامیه‌ها و آثار امام خمینی، ازجمله کتاب حکومت اسلامی در عراق، نقش داشت. همچنین، وی در جلسات درسی سید محمدباقر صدر حضوری فعال داشت و با دانشجویان دانشگاه‌های عراق ارتباط برقرار کرد. این فعالیت‌ها باعث شد که تحت تعقیب نیروهای امنیتی حزب بعث عراق قرار گیرد و به مدت حدود یک سال زندگی مخفیانه‌ای را سپری کند.

مهاجرت به ایران

محسن اراکی در سال ۱۳۵۴ش از عراق به ایران مهاجرت کرد و در قم مستقر شد و به دعوت سید محمد بهشتی و علی قدوسی به تدریس در مدرسه حقانی پرداخت. پس از انقلاب، محسن اراکی به اهواز، خرمشهر و آبادان اعزام شد و نخستین حوزه علمیه خرمشهر را به‌نام «مرکز الدراسات الإسلامیه» تأسیس نمود و نیز مرکز فرهنگی «التوعیة الإسلامیه» را در آن منطقه به راه انداخت. وی به استثنای دوره‌هایی که در خوزستان به فعالیت‌های اجرایی مشغول بود، به‌طور مستمر در درس‌های خارج حوزه علمیه قم شرکت کرد. ازجمله اساتید وی در این دوره می‌توان به حسین وحید خراسانی، کاظم تبریزی و سید کاظم حائری اشاره کرد. همچنین در حوزه فلسفه اسلامی، از اساتیدی همچون مرتضی مطهری، سید محمد بهشتی، عبدالله جوادی آملی و محمدتقی مصباح یزدی بهره برده است.

اراکی در سال ۲۰۱۲م موفق به اخذ مدرک دکترای فلسفه غرب از دانشگاه پورتموث لندن شد.

تدریس

محسن اراکی از آغاز تحصیلات خود به تدریس علوم حوزوی نیز پرداخت و از سال ۱۳۵۳ش به تدریس سطوح عالی در حوزه‌های نجف و قم مشغول شد. وی در سال ۱۳۶۶ش، «مجمع اندیشه اسلامی» را در قم تأسیس کرد. ازجمله دروسی که در نجف، قم و لندن به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی تدریس کرده است می‌توان به شرح منظومه، اسفار، اشارات، کفایة الاصول، فلسفه، خارج فقه حکومت اسلامی و قضا (در لندن)، خارج اصول (در لندن)، تفسیر قرآن، خارج اصول (در ایران) و خارج فقه نظام سیاسی، نظام اقتصادی و نظام فرهنگی (در ایران) اشاره کرد.

تألیفات

محسن اراکی بیش از ۵۰ عنوان کتاب به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی در موضوعات فقه، اصول، تفسیر، اخلاق و اعتقادات دارد که برخی از آنها عبارتند از:

• اصول فقه نوین (۵ جلد)
• تفسیر ساختاری قرآن کریم
• فقه عمران شهری
• فقه نظام اقصادی اسلام (۵ جلد)
• فقه نظام سیاسی (۶ جلد)
• فقه نظام فرهنگی (در دست تألیف)
• الصحوة الإسلامیة المعاصرة، أدوار وروّاد
• کتاب الخمس (۲ جلد)
• کتاب القضاء

محسن اراکی همچنین مقالات فراوانی نوشته‌ که در مجلات مختلفی مانند رسالة القرآن، رسالة الثقلین، الفکر الاسلامی و التوحید (عربی) منتشر شده است.

مسئولیت‌ها پس از انقلاب اسلامی ایران

محسن اراکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش، مسئولیت‌های متعددی برعهده داشت که برخی از آنها به شرح زیر است:

• عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس کمیسیون علمی، فرهنگی و اجتماعی مجمع.
• عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
• عضو مجلس خبرگان رهبری (سال ۱۳۶۹ش و ۱۳۷۷ش).
• دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی، با حکم آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران (سال ۱۳۹۱ش-۱۳۹۸ش).
• عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
• امام جمعه دزفول و نمایندگی امام خمینی در دزفول (سال ۱۳۶۵ش تا پایان جنگ).
• ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر (سال ۱۳۵۹ش).
• ریاست دادگستری خوزستان (سال ۱۳۶۰-۱۳۶۱ش).
• نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در اروپا و انگلیس (سال ۱۳۷۳-۱۳۸۳ش ).

فعالیت‌ها در انگلستان

محسن اراکی در سال ۱۳۷۳ش، با دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران به انگلیس اعزام شد تا هم نمایندگی او را داشته باشد و هم مرکز اسلامی انگلیس را در آن کشور راه‌اندازی کند. از جمله فعالیت‌های او در انگلیس می‌توان به تأسیس مرکز اسلامی انگلیس در لندن، مرکز اسلامی منچستر و مرکز اسلامی بیرمنگهام اشاره کرد.

تأسیس مراکز علمی در انگلستان

محسن اراکی همچنین در زمینه ایجاد و توسعه مراکز علمی و پژوهشی ایرانی و اسلامی در انگلیس نقش داشته است. از جمله اقدامات علمی او می‌توان به تأسیس حوزه علمیه امام حسین(ع) در لندن (از مراحل ابتدایی تا دروس خارج)، کرسی شیعه‌شناسی در دانشگاه کمبریج و بریستول و انجمن علمای مسلمان اروپا اشاره کرد.

فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی

محسن اراکی در دوران مأموریت خود به‌عنوان نماینده آیةالله خامنه‌ای در انگلیس، به برگزاری کنگره‌های بین‌المللی علمی و دینی پرداخته است که برخی از آنها عبارتند از: فرهنگ و تمدن اسلامی ایران، کنگره نورآوری‌ها در اندیشه امام خمینی و کنگره مصلح جهانی در ادیان آسمانی.

علاوه بر این، محسن اراکی به راه‌اندازی نشریه به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، فارسی، عربی و اردو پرداخت.