سال ۱۳۵۶ هجری شمسی یک سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران وقایع مشهوری را در بر داشت؛ از جمله درگذشت سید مصطفی خمینی و انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» (درباره سید روح‌الله خمینی که به اعتراضاتی انجامید)، قیام مردم قم در ۱۹ دی، تظاهرات ۲۹ بهمن مردم تبریز، و همچنین درگذشت علی شریعتی و سید مصطفی خمینی.
| ۱۵ - قرن ۱۴ هجری شمسی - ۱۳ | |
| ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ قمری؛ ۱۹۷۷ و ۱۹۷۸ میلادی | |
|---|---|
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| پهلوی در ایران | محمدرضا شاه (حکومت:۱۳۲۰ش ـ ۱۳۵۷ش) |
| جمهوری در افغانستان | محمد داود (سلطنت:۱۳۵۲ ـ ۱۳۵۷ش) |
| جمهوری در ترکیه | فخری کورو ترک (ریاست:۱۳۵۲ ـ ۱۳۵۹ش/۱۹۷۳ـ۱۹۸۰م) |
| حزب بعث در عراق | احمد حسن البکر (ریاست:۱۳۴۷ش ـ ۱۳۵۸ش/۱۹۶۸ـ۱۹۷۹م) |
| آل‌سعود در عربستان | خالد بن عبدالعزیز (حکومت:۱۳۵۳ش ـ ۱۳۶۱ش/۱۹۷۵ ـ ۱۹۸۲م) |
| حزب کمونیست در شوروی (شامل آسیای میانه و قفقاز) | لئونید برژنف (۱۳۴۳ ـ ۱۳۶۱ش/۱۹۶۴ ـ ۱۹۸۲م) |
| وقایع مهم | |
| انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در روز ۱۷ دی | |
| قیام مردم قم در روز ۱۹ دی | |
| وفات‌ها | |
| علی شریعتی | |
| سیدمصطفی خمینی | |
| سیداحمد خسروشاهی | |
| جهانبخش کردی‌زاده | |
وضعیت کلی
سال ۱۳۵۶ش در تاریخ انقلاب اسلامی ایران مهم و سرنوشت‌ساز خوانده شده است؛ زیرا رویدادهای آن جهت‌گیری آینده انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ش را مشخص نمود.[۱]
رویدادها
.jpg)
- ۲۹ تیر: مهدی بازرگان با امضای اعلامیه‌ای رأی دادگاه نظامی علیه سیدمحمود طالقانی را محکوم کرد. طالقانی در این دادگاه به ده سال حبس محکوم شده بود.[۲]
- شهریور: جشنواره هنر شیراز که از سال ۱۳۴۶ش هر ساله در پایان تابستان در شهر شیراز برگزار می‌شد، در شهریور ۱۳۵۶ش پایان یافت.[۳] در این جشنوار برنامه‌های تئاتر، موسیقی، رقص و فیلم به اجرا درمی‌آمد و گروه‌های هنری زیادی از دیگر کشورها حضور می‌یافتند. مضامین و محتوای حساسیت‌برانگیز این نمایش‌ها (به‌ویژه در آخرین دوره آن) اعتراضات و واکنش‌های مردم و علمایی چون بهاءالدین محلاتی و سید عبدالحسین دستغیب را در پی داشت.[۴] سید روح‌الله خمینی در ۶ مهر ۱۳۵۶ش در مسجد شیخ انصاری در نجف، به وقایعی که در جشن هنر شیراز اتفاق افتاده بود، اعتراض کرد.[۵] گفته شده است که یکی از تبعات این سخنرانی، انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» بوده است.[۶]
- ۲۸ آذر: تبعید سید علی حسینی خامنه‌ای به ایرانشهر: وی به فرمان اداره ساواک مشهد به ایرانشهر (از شهرهای استان سیستان و بلوچستان) تبعید شد.[۷]
- ۱۷ دی: انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» که به مناسبت روز کشف حجاب و نزدیکی سالگرد انقلاب سفید به چاپ رسید.[۸] نام نویسنده احمد رشیدی مطلق بود که آن را مستعار دانسته‌اند.[۹] در این مقاله سید روح‌الله خمینی و مخالفانِ انقلاب سفید شاه، عوامل ارتجاع (مخالفت با تجدد جامعه و تمایل به اوضاع قدیمی) شمرده شده و شخص امام خمینی مسئول خون‌های ریخته شده در واقعه پانزده خرداد دانسته شد.[۱۰] همچنین در این مقاله، سید روح‌الله خمینی مردی ماجراجو ولی بی‌اعتقاد، وابسته به مراکز استعماری، جاه‌طلب و به‌دنبال کسب شهرت خوانده شد.[۱۱] این مقاله منجر به صدور اعلامیه‌ها و نامه‌های مراجع در محکومیت توهین به روحانیت انجامید؛ از جمله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدرضا گلپایگانی، از مراجع تقلید وقت، توهین به سید روح‌الله خمینی و مقام روحانیت و همچنین قتل و ضرب و شتم عده‌ای از طلاب حوزه و مردم به دست نیروهای امنیتی را محکوم کردند.[۱۲]
- ۱۹ دی: در پی انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه»، جمعی از طلاب قم به همراهی مردم در این روز دست به تظاهرات و راهپیمایی زدند که با برخورد نیروهای امنیتی و درگیری با مردم منجر شد. در این درگیری شش نفر کشته و دها تن زخمی شدند.[۱۳]
- ۲۹ بهمن: تظاهرات مردم تبریز مصادف با چهلم قیام ۱۹ دی مردم قم بود و بدین مناسبت در بسیاری از شهرها و نقاط کشور مجالس ختم و سوگواری برگزار شد.[۱۴] در شهر تبریز مردم در مقابل مسجد قزللی (میرزا آقا یوسف مجتهد) برای برگزاری مراسم ختم تجمع کردند که با ممانعت نیروهای امنیتی و درگیری با مردم و مقاومت آنان روبرو شد. در این درگیری‌ها یک نفر کشته و چندین تن مجروح شدند.[۱۵]
درگذشت‌ها
- ۲۹ خرداد: درگذشت علی شریعتی، متفکر و اسلام‌پژوه شیعه در لندن.[۱۶]
- اول آبان: درگذشت سید مصطفی خمینی، مجتهد و روحانی شیعه و فرزند سید روح‌الله خمینی.[۱۷]
- ۲۸ خرداد: درگذشت سید احمد خسروشاهی، فقیه و عالم شیعه.[۱۸]
- درگذشت جهانبخش کردی‌زاده مشهور به بخشو، مرثیه‌خوان، مناجات‌خوان و نوحه‌سرای اهل بوشهر.[۱۹]
- درگذشت علی‌محمد وزیری، مؤسس کتابخانه وزیری یزد.[۲۰]
پانویس
- ↑ «سال ۱۳۵۶ش آغاز موجی تازه در انقلاب»، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی.
- ↑ عاقلی، روزشمار تاریخ ایران؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۳۲۲.
- ↑ «مبارزات علمای شیراز علیه جشن هنر شیراز»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «مبارزات علمای شیراز علیه جشن هنر شیراز»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «بازخوانی سخنرانی امام خمینی(س) در ششم مهر ۱۳۵۶»، سایت پرتال امام خمینی.
- ↑ «اعتراض امام خمینی به برگزاری جشن هنر شیراز»، سایت انقلاب اسلامی.
- ↑ «روایتی از تبعید رهبر انقلاب به ایرانشهر»، سایت خبرگزاری فارس.
- ↑ حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۶۸.
- ↑ حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۶۹.
- ↑ بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۷.
- ↑ بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۴.
- ↑ عاقلی، روزشمار تاریخ ایران؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۳۳۶-۳۳۷.
- ↑ مرکز تربیتی فرهنگی نور ولایت، روزها و رویدادها، ۱۳۷۹ش، ص۴۹۷-۴۹۸.
- ↑ مرکز تربیتی فرهنگی نور ولایت، روزها و رویدادها، ۱۳۷۹ش، ص۵۴۳.
- ↑ مرکز تربیتی فرهنگی نور ولایت، روزها و رویدادها، ۱۳۷۹ش، ص۵۴۳-۵۴۴.
- ↑ اسفندیاری، شعله بی‌قرار، ۱۳۹۰ش، ص ۲۱۹.
- ↑ مرکز تربیتی فرهنگی نور ولایت، روزها و رویدادها، ۱۳۷۹ش، ص۳۷۰.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۱۲.
- ↑ «جهانبخش کردی زاده نوحه‌سرا و نوحه‌خوان پیشکسوت بوشهری و اعجوبه عالم مداحی جنوب ایران»، سایت خارگ نیوز.
- ↑ «کتابخانه وزیری یزد»، سایت دایرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی.
منابع
- اسفندیاری، محمد، شعله بی‌قرار، قم، صحیفه خرد، ۱۳۹۰ش.
- «اعتراض امام خمینی به برگزاری جشن هنر شیراز»، سایت انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۲ دی ۱۴۰۰ش.
- «بازخوانی سخنرانی امام خمینی (س) در ششم مهر ۱۳۵۶»، سایت پرتال امام خمینی، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۰ش.
- بهشتی‌سرشت، محسن، و رسول صابر دمیرچی، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، در مجله مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۱۴، پاییز ۱۳۸۷ش.
- «تبدیل تاریخ»، سایت با حساب، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۰ش.
- «جهانبخش کردی زاده نوحه‌سرا و نوحه‌خوان پیشکسوت بوشهری و اعجوبه عالم مداحی جنوب ایران»، سایت خارگ نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۰ش.
- حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، مرکز پژوهش‌های صدا و سیما، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.
- حسن‌زاده، اسماعیل، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، در پژوهشنامه متین، شماره ۱، زمستان ۱۳۷۷ش.
- «روایتی از «تبعید» رهبر انقلاب به ایرانشهر»، سایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۸ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۳ دی ۱۴۰۰ش.
- عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات گفتار، ۱۳۷۰ش.
- «کتابخانه وزیری یزد»، سایت دایرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۰ش.
- «مبارزات علمای شیراز علیه جشن هنر شیراز»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱ شهریور ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۰ش.
- مرکز تربیتی فرهنگی نور ولایت، روزها و رویدادها، تهران، انتشارات پیام مهدی (عج)، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.