 | |
| شماره سوره | ۱۰۵ |
|---|---|
| جزء | ۳۰ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۱۹ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۵ |
| تعداد کلمات | ۲۳ |
| تعداد حروف | ۹۷ |
سوره فیل، صد و پنجمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام جای گرفته است. این سوره به این دلیل سوره فیل نامیده شده که به داستان اصحاب فیل می‌پردازد؛ کسانی که به قصد خراب‌کردن کعبه از سرزمین خود حرکت کردند و خداوند، ابابیل را به سوی آنان فرستاد و ابابیل با باریدن کلوخ‌های سنگی بر سر آنان هلاکشان کردند. بنابر نظر برخی از مراجع تقلید، اگر کسی سوره فیل را در نمازهای واجب یومیه بعد از سوره حمد بخواند، بنابر احتیاط باید سوره قریش را به همراه آن بخواند؛ زیرا این دو سوره در حکم یک سوره‌اند.
در فضیلت تلاوت سوره فیل از امام صادق(ع) نقل شده است خواندن آن در نمازهای واجب موجب می‌شود در روز قیامت تمامی موجودات عالم شهادت دهند كه او از نمازگزاران بوده است؛ پس خداوند شهادت آنان را می‌پذیرد و دستور می‌دهد او را وارد بهشت کنند.
به این مناسبت این سوره را سوره فیل می‌نامند که داستان اصحاب فیل را توصیف می‌کند. گاهی نیز این سوره را سوره «الم تر» می‌نامند، به این مناسبت که با این عبارت آغاز می‌شود.[۱]
سوره فیل جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، نوزدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و پنجمین سوره است[۲] و در جزء ۳۰ قرآن جای دارد.
سوره فیل ۵ آیه، ۲۳ کلمه و ۹۷ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های کوتاه و از سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) قرآن است. سوره فیل از سوره‌هایی است که همه آیات آن یک‌جا بر پیامبر(ص) نازل شده است.[۳]
خداوند در این سوره به داستان اصحاب فیل اشاره می‌کند که سپاهی به فرماندهی ابرهه برای تخریب کعبه از یمن به سمت مکه حرکت کردند و خداوند با ابابیل آنها را نابود کرد. سوره فیل در قرآن به داستان اصحاب فیل پرداخته است و خداوند با فرستادن ابابیل آنان را هلاک کرد. مرغان با باریدن کلوخ‌های سنگی بر سر آنان هلاکشان کردند، به گونه‌ای که همچون برگ جویده‌شده شدند. این واقعه در سال ولادت پیامبر(ص) رخ داده است که بعدها به مناسبت این حادثه عام الفیل نامیده شد.[۴]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
درباره شأن نزول سوره فیل از امام سجاد(ع) نقل شده است: ابوطالب به پیامبر(ص) گفت: آیا تو برای همه مردم مبعوث شده‌اى، یا تنها قوم خودت مخاطب تو هستند؟ پیامبر پاسخ داد: «نه، برای همه انسان‌ها مبعوث شده‌ام، از سفید و سیاه، عرب و عجم؛ من تمام کسانی را که بر قله کوه‌ها و دریاها هستند، به این آیین فرا می‌خوانم، من تمام فارس و روم را دعوت میکنم». این سخن پیامبر(ص) به گوش قُرَیش رسید و موجب تعجب و حیرت آنان شد. قریش به ابوطالب گفتند: آیا گوش به سخنان فرزند برادرت نمی‌دهى که چه می‌گوید؟ به خدا سوگند اگر مردم فارس و روم این سخنان را بشنوند، ما را از سرزمین‌مان می‌ربایند و سنگ‌هاى کعبه را قطعه قطعه جدا می‌کنند. اینجا بود که خداوند درباره این سخنِ آنان که مردم فارس و روم خانه کعبه را متلاشى می‌کنند، سوره فیل را نازل کرد.[۶]
بنابر نظر برخی از مراجع تقلید اگر کسی سوره فیل را در نمازهای واجب یومیه بعد از حمد بخواند، بنابر احتیاط باید این سوره را به همراه سوره قریش بخواند؛ چراکه این دو سوره در حکم یک سوره‌اند.[۷] البته خواندن این دو سوره در نماز باید با دو بسم الله جداگانه باشد یعنی در آغاز هر سوره بسم الله لازم است.[۸] در مصحف اُبیّ بن کعب نیز این دو سوره به صورت یک سوره نوشته شده بود، با این تفاوت که بین آن دو «بسم الله الرحمن الرحیم» وجود نداشت.[۹]
در فضیلت تلاوت سوره فیل از جمله از امام صادق(ع) نقل شده است خواندن آن در نمازهای واجب موجب می‌شود در روز قیامت هر دشت و کوه و کلوخی (تمامی موجودات عالم) شهادت دهند كه او از نمازگزاران بوده است و ندا دهنده( از سوی خداوند) در روز قیامت ندا می‌دهد كه درباره بندهٔ من به‌راستی شهادت دادید. شهادت شما را درباره او پذیرفتم. او را بی حسابرسی وارد بهشت كنید؛ او از كسانی است كه من او و كارهایش را دوست می‌دارم.[۱۰] در برخی از روایات، برای خواندن سوره فیل خواصی بیان شده است، از جمله رهایی از شر دشمن[۱۱] و مبتلانشدن به مسخ و تهمت.[۱۲]
﴿أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ ١ أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ ٢ وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ ٣ تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ ٤ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ ٥﴾
﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. مگر ندیدی پروردگارت با پیلداران چه کرد ١ آیا نیرنگشان را بر باد نداد ٢ و بر سر آنها دسته دسته پرندگانی ا بابیل فرستاد ٣ [که] بر آنان سنگهایی از گل [سخت] می‌افکندند ٤ و [سرانجام خدا] آنان را مانند کاه جویده شده گردانید ٥﴾
| سوره پیشین: سوره همزه |
سوره فیل سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی |
سوره پسین: سوره قریش |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
| تقسیمات قرآن |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| صفات سورهها و آیات | |||||||
| ترجمه قرآن |
| ||||||
| تفسیر قرآن |
| ||||||
| علوم قرآن | تجوید • اعجاز قرآن • قرائت • اصالت قرآن • اعجاز عددی قرآن • اعجاز علمی قرآن • نظریه صرفه • غریب القرآن • اسباب نزول • فضائل سور • نزول قرآن • تمثیلات قرآنی← علوم قرآنی | ||||||
| دانشنامهها و فرهنگها | |||||||
| آیینها | |||||||
| وابسته | مصحف • مصحف علی • مصحف عثمانی • وحی • تلاوت قرآن • ثقلین • جری و انطباق • قرآن و علم • انقطاع وحی • ثقل اکبر • باطن قرآن • نظریه خلق قرآن • فهرست سوره‌های قرآن • فهرست اعلام قرآنی • فصل الخطاب • صیانة القرآن من التحریف • قرآنسوزی • حفظ قرآن • نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم • محفل (برنامه تلویزیونی) • درسهایی از قرآن (برنامه تلویزیونی) • خبرگزاری ایکنا • دارالقرآن | ||||||
| مفصلات طوال | |
|---|---|
| مفصلات میانه | |
| مفصلات کوتاه | |
