مدرسه علمیه صدر تهران
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | میرزا شفیع مازندرانی صدراعظم |
| تأسیس | ۱۲۲۴ق |
| کاربری | مدرسه • آموزشی |
| مکان | تهران |
| نام‌های دیگر | حوزه علمیه مشکات |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۸۳۶ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| وبگاه | https://www.howzehmeshkat.ir/fa |
مدرسه علمیه صدر تهران از مدارس قدیمی تهران که در منطقه بازار تهران و در کنار مسجد امام قرار گرفته است. این مدرسه علوم دینی در دوره قاجار و در سال ۱۲۲۴ق به‌‌دست میرزا شفیع مازندرانی، صدراعظم فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. مدرسه صدر محل حضور استادان فلسفه و عرفان بود و آقا محمدرضا قمشه‌ای از حکمای اربعه تهران در آنجا درس می‌داد. کتابخانه مدرسه صدر دارای نسخه‌های خطی است که فهرست آن به‌صورت کتاب منتشر شده است. این مدرسه، از مجموعه مدارس حوزه علمیه مشکات است که با برنامه‌های خاص آموزشی، برای پذیرش و تربیت طلاب فعالیت می‌کند. مدیریت کنونی مدرسه صدر با محمود محمدی عراقی است.
جایگاه و اهمیت
مدرسه صدر از مدارس قدیمی تهران است که در منطقه بازار تهران قرار دارد.[۱] این مدرسه در دوره قاجار، محل تدریس فلسفه و عرفان بود. محمدرضا قمشه‌ای از عارفان قرن ۱۳ قمری و از حکمای اربعه تهران در اواخر عمر از اصفهان به تهران سفر کرد. او در مدرسه صدر ساکن شد و تا ده سال، مجالس درس فلسفه و عرفان در آنجا برپا می‌شد. قمشه‌ای کتاب‌های ابن عربی و شروح آن و دیگر رسایل عرفانی را درس می‌داد و شاگردان فراوانی را در مکتب فلسفی تهران تربیت کرد. از دیگر استادان این مدرسه پس از قمشه‌ای، می‌توان به میرزا شهاب‌الدین نیریزی شیرازی، میرزا علی‌محمد حکیم اصفهانی و میرزا محمود کهکی قمی اشاره کرد.[۲] سید اشرف‌الدین گیلانی، مشهور به نسیم شمال در همین مدرسه حجره داشت.[۳]
پس از انقلاب اسلامی ایران، مدرسه صدر تهران از مجموعه مدارس و مراکزی است که تحت عنوان حوزه علمیه مشکات فعالیت می‌کند.[۴]
تاریخچه تأسیس
نقل شده است که مدرسه صدر در دوره قاجار و در سال ۱۲۲۴ق ساخته شد و به‌نام بانی آن میرزا شفیع مازندرانی صدر اعظم فتحعلی شاه قاجار شهرت یافت[۵] که در ضلع غربی مسجد امام تهران مدرسه کوچکی به مساحت ۱۸۳۶ مترمربع بنا کرد.[۶]
کتابخانه
میرزا شفیع، بنیانگذار مدرسه صدر چون مردی ادب‌دوست و مدتی هم کتابدار محمودمیرزا فرزند فتحعلی‌شاه بود، برای این مدرسه در همان ابتدا، کتابخانه بزرگی ایجاد کرد[۷] که در زمره کتابخانه‌های مهم در دوره قاجار به‌شمار می‌رفت.[۸] از کتابخانه مدرسه و نسخه‌های خطی آن، فقط ۴۳ نسخه از نسخ وقفی آن باقی مانده که به‌صورت امانت در مدرسه علمیه مروی نگهداری می‌شود. این نسخه‌ها به‌همت مجمع ذخائر اسلامی عکسبرداری دیجیتالی شده و با نگارش سید محمدحسین حکیم با عنوان «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه صدر» منتشر گردیده است. نویسنده در مقدمه کتاب به معرفی کتابخانه و نسخه‌های مفقوده پرداخته است.[۹]
وضعیت امروزی
مدیریت مدرسه با محمود محمدی عراقی است.[۱۰] تولیت موقوفات مدرسه از سوی آیت‌الله خامنه‌ای به او سپرده شده و هزینه‌های جاری مدرسه با همان موقوفات اداره می‌شود.[۱۱]
از ویژگی‌های مدرسه صدر، پذیرش افرادی است که از مقطع دیپلم وارد حوزه می‌شوند و یا دانش‌آموزان پایه‌های یازدهم و دوازدهم و نیز دانشجویان سال‌های اول و دوم هستند.[۱۲] از دیگر ویژگی‌های این مدرسه، برنامه خاص آموزشی است که مجموعه مراکز تحت‌نظر حوزه علمیه مشکات برای آموزش طلاب در نظر گرفته‌اند. کاهش مدت‌زمان تحصیل، اهتمام ویژه به قرآن و روایات، استفاده از کتاب‌های خاص فقهی (دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی تألیف محمدباقر ایروانی) و اصولی (دروس فی علم الاصول تألیف سید محمدباقر صدر) و نگاه جدی به ادبیات عرب، رجال و درایه از مهمترین برنامه‌های مدرسه صدر است.[۱۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «معرفی مدرسه علمیه صدر تهران»، سایت حوزه علمیه مشکات.
- ↑ طارمی، «آشنایی با حوزه فلسفی تهران»، ص۷۸؛ مدارس علمیه تهران و علمای مرتبط با آن»، سایت رجانیوز.
- ↑ «معرفی مدارس علمیه تهران و علمای مرتبط با آن، سایت رجانیوز.
- ↑ مدارس حوزه علمیه مشکات، سایت حوزه علمیه مشکات.
- ↑ طارمی، «آشنایی با حوزه فلسفی تهران»، ص۷۸.
- ↑ «سیری در نخستین مدارس تهران»، پایگاه خبری قدس‌آنلاین.
- ↑ همایون‌فرخ، «تاریخچه کتاب و کتابخانه در ایران»، ص۴۵.
- ↑ علیپور، «گذری کوتاه بر وضع کتابخانه‌های مدارس در سی سال تلاش»، ص۲۸.
- ↑ «فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه صدر»، سایت الفهرست.
- ↑ «مدرسه علمیه مشکات (صدر)»، سایت مدیریت حوزه علمیه تهران.
- ↑ «معرفی مدرسه علمیه صدر تهران»، سایت حوزه علمیه مشکات.
- ↑ «معرفی مدرسه علمیه صدر تهران»، سایت حوزه علمیه مشکات.
- ↑ «معرفی مدرسه علمیه صدر تهران»، سایت حوزه علمیه مشکات.
منابع
- سیری در نخستین مدارس تهران، پایگاه خبری قدس‌آنلاین، تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۲ش.
- طارمی، عباس، آشنایی با حوزه فلسفی عرفانی تهران، خردنامه صدرا، ۱۳۷۸ش، شماره ۱۶.
- علیپور، منوچهر، گذری کوتاه بر وضع کتابخانه‌های مدارس در سی سال تلاش، کتاب ماه کلیات، سال دوازدهم، بهمن ۱۳۸۷ش، شماره ۲.
- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه صدر، سایت الفهرست، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
- مدرسه علمیه مشکات (صدر)، سایت مدیریت حوزه علمیه تهران، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
- معرفی مدرسه علمیه صدر تهران، سایت حوزه علمیه مشکات، تاریخ انتشار: ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- معرفی مدارس علمیه تهران و علمای مرتبط با آن، سایت رجانیوز، تاریخ انتشار: ۱ دی ۱۳۹۵ش.
- همایون‌فرخ، رکن‌الدین، تاریخچه کتاب و کتابخانه در ایران، هنر و مردم، ۱۳۴۷ش، شماره ۶۹.