مسجد هدایت
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | علی قلی‌خان مخبرالدوله ابن رضا قلی‌خان هدایت |
| کاربری | مسجد |
| مکان | تهران |
| مشخصات | |
| مساحت | ۱۳۰۰ متر مربع |
| وضعیت | فعال |
| شماره ثبت | ۱۵۷۸۵ در فهرست آثار ملی ایران |
| معماری | |
| سبک | ایرانی اسلامی |
| وبگاه | پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت |
مسجد هدایت از بناهای تاریخی شهر تهران است که تاریخ دقیق بنای آن معلوم نیست اما در دوره قاجار ساخته شده است. مسجد هدایت در ابتدا تکیه بوده، که بعداً تبدیل به مسجد شد.
سید محمود طالقانی در سال ۱۳۲۷ش این مسجد را احیا کرد که بعدها آن را به پایگاهی سیاسی و فرهنگی برای مبارزه با حکومت پهلوی تبدیل کرد.
چهرهای مختلفی از انقلاب اسلامی ایران از جمله سیدعلی خامنه‌ای رهبر فعلی ایران، محمدجواد باهنر، ناصر مکارم شیرازی و ..... در این مسجد سخنرانی کرده‌اند.
تبیین جایگاه
مسجد هدایت از مساجد قدیمی و معروف تهران است که به‌خاطر واقع شدن در مجاورت سینما پارک و نزدیکی به خیابان لاله‌زار که یکی از مراکز تجمع و تفریح مردم تهران در دهه‌های ۲۰ تا ۵۰ شمسی بود، بر اهمیتش افزوده بود و آن را در کانون توجه اقشار مختلف بازار، توده مردم و به‌ویژه دانشجویان و دانشگاهیان قرار داده بود.[۱]
این مسجد در حوادث مهم تاریخی، چون قیام ۳۰ تیر که ۱ سال ۴ ماه بعد از نهضت ملی‌شدن نفت در ۳۰ تیر ۱۳۳۱ش اتفاق افتاد[۲] و قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، که آغاز مبارزات مسلحانه و شکل‌گیری انقلاب اسلامی بود، نقش مهمی را ایفا کرد.[۳] همچنین این مسجد مرکزی برای آموزش مذهبی و سازمان‌دهی نیروهای مبارز علیه رژیم پهلوی بوده است.[۴]
سخنرانی‌ها و جلسات دینی مسجد هدایت
سید محمود طالقانی روحانی شناخته‌شده تهران که از مخالفان حکومت پهلوی بود در سال ۱۳۲۷ش دروس خود را در این مسجد آغاز کرد.[۵] از همان سال‌ها این مسجد را به عنوان پایگاهی برای مبارزه با حکومت محمدرضا پهلوی قرار داد.[۶] طالقانی در دوران امام جماعتی خود در مسجد هدایت جلسات تفسیر قرآن و سخنرانی علما و برخی روشنفکران مذهبی را ترتیب داده بود و هر بار که او به زندان می‌رفت، سخنرانان دیگری در این مسجد سخنرانی داشتند.[۷]
سید علی خامنه‌ای، که بعدها رهبر جمهوری اسلامی ایران شد در سال ۱۳۵۰ش به‌دعوت طالقانی سخنرانی‌هایی در مسجد هدایت تهران، كه كانون توجه دانشجویان و جوانان مبارز شده بود، ایراد کرد.[۸] همچنین محمدجواد باهنر جلسات تفسیر را در زمانی که طالقانی در زندان بود ادامه می‌داد.[۹] مهدی بازرگان، محمدتقی شریعتی، مرتضی مطهری، محمد مجتهد شبستری، ناصر مکارم شیرازی و هاشمی رفسنجانی ار دیگر سخنرانان به‌نام این مسجد در دوران پهلوی بودند.[۱۰]
تاریخچه
مسجد هدایت با مساحتی حدود ۱۳۰۰ متر،[۱۱] به‌وسیله خاندان هدایت در دوره قاجار (دوره ناصرالدین شاه قاجار) ساخته شده است.[۱۲] بانی تکیه و مقبره، علی قلی‌خان مخبرالدوله فرزند رضا قلی‌خان هدایت و واقف مسجد، مقبره و درمانگاه، مهدیقلی‌خان هدایت بود. این مسجد در سال ۱۳۸۵ش با شماره ۱۵۷۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۳]
تاریخ دقیقی از بنای اولیه مسجد در دست نیست، [۱۴] اما در ابتدا تکیه بوده که طبق وصیت علی قلی‌خان هدایت پس از گذشت ۳۰ سال از مرگ او بنای مقبره نیز به رواق مسجد اضافه شده است.[۱۵] با اضافه شدن مقبره به شبستان، مسجد دارای چهار فرش‌انداز و دو ورودی شد.[۱۶] ورودی اول از خیابان جمهوری که ورودی مقبره بوده و ورودی دوم همان ورودی اصلی مسجد که در بن‌بست کنار مسجد قرار دارد.[۱۷]
تاریخ دقیقی از کاشیکاری قدیمی مسجد در دست نیست، ولی در پای کاشیکاری ورودی مسجد از بن بست مجاور مسجد در کتیبه‌ای معرق، امضای سید محمدعلی صفیر مربوط به سال ۱۳۴۴ش نقش بسته است.[۱۸] کتیبه دور تا دور شبستان و اطراف محراب نیز مربوط به سال ۱۳۸۲ش می‌باشد.[۱۹]
این مسجد در حال حاضر یکی از مساجد فعال تهران است که علی ریخته‌گرزاده تهرانی در‌آن درس اخلاق برگزار کند و همچنین محل فعالیت‌های مختلف فرهنگی می‌باشد.[۲۰]
نگارخانه
-
سردر مسجد هدایت در خیابان جمهوری
-
محراب مسجد هدایت
-
صحن وشبستان مسجد
-
سردر ستاد رزمی حزب الله وابسته به مسجد
-
غلامرضا تختی و سید محمود طالقانی در مسجد هدایت
پانویس
- ↑ مسجدی که در مرکز تفریحی معروف تهران، پایگاه مبارزه شد، خبرگزاری مهر.
- ↑ تاریخچه مسجد هدایت، پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت.
- ↑ مسجد هدایت به روایت اسناد ساواک، مقدمه ص۲۳-۲۶.
- ↑ مسجدی که در مرکز تفریحی معروف تهران، پایگاه مبارزه شد، خبرگزاری مهر.
- ↑ سعیدی، کاریزمای «مسجد هدایت»ص۴۹
- ↑ تاریخچه مسجد هدایت، پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت.
- ↑ مسجدی که در مرکز تفریحی معروف تهران، پایگاه مبارزه شد، خبرگزاری مهر.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۱۳۲۱.
- ↑ سعیدی، کاریزمای «مسجد هدایت»، ص۵۱.
- ↑ مسجدی که در مرکز تفریحی معروف تهران، پایگاه مبارزه شد، خبرگزاری مهر.
- ↑ موسوی‌زاده، دانشنامه تهران بزرگ، ج۱ ص۳۰۲.
- ↑ مسجد هدایت به روایت اسناد ساواک، مقدمه ص۱۲ - ۱۳.
- ↑ مسجد هدایت جزو آثار ملی است، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواکمرکز بررسی اسناد تاریخی.
- ↑ مسجد هدایت جزو آثار ملی است، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ مسجد هدایت جزو آثار ملی است، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ مسجد هدایت جزو آثار ملی است، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ تاریخچه مسجد هدایت، پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت.
- ↑ تاریخچه مسجد هدایت، پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت.
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت
منابع
- سعیدی، محسن، «کاریزمای مسجد هدایت»، مجله زمانه، شماره ۲۲، تیر ۱۳۸۳ش.
- تاریخچه مسجد هدایت، پایگاه اطلاع رسانی مسجد هدایت.
- -مسجد هدایت، مسجد، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- مسجد هدایت جزو آثار ملی ایران است، خبرگزاری ایسنا.
- مسجدی که در مرکز تفریحی معروف تهران، پایگاه مبارزه شد، خبرگزاری مهر.
- موسوی زاده، حسن، «هدایت، مسجد»، دانشنامه تهران بزرگ، ۷ تیر ۱۳۹۹ش.
- ولایتی، علی اکبر، «خامنه‌ای، آیت الله سیدعلی»، دائرالمعارف بزرگ اسلامی، ۷ دی ۱۳۹۸ش.
- یحیوی، حسین، «مسجد هدایت به روایت اسناد ساواک»، آستان قدس رضوی.