جلالالدین فارسی
| مترجم قرآن • نویسنده • مبارز سیاسی | |
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| زادروز | ۱۳۱۲ش |
| شهر تولد | مشهد |
| کشور تولد | ایران |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | نویسنده |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | عضو مجلس خبرگان قانون اساسی • نماینده دوره دوم مجلس شورای اسلامی • عضو ستاد انقلاب فرهنگی |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | محمدتقی شریعتی |
| تألیفات | انقلاب تکاملی اسلام • ترجمه قرآن |
جلالالدین فارسی (۱۳۱۲–...) نویسنده، چهره سیاسی ایران و مترجم برخی آثار مذهبی از جمله قرآن است. او در دوران پهلوی با حکومت وقت مبارزه میکرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نقش مهمی در تدوین قانون اساسی و شکلدهی به گفتمان سیاسی انقلاب ایفا نمود. فارسی نخستین نامزد حزب جمهوری اسلامی در انتخابات ریاستجمهوری بود که بهدلیل اصالت غیرایرانی، از رقابت کنارهگیری کرد.
وی از شاگردان محمدتقی شریعتی و همدوره افرادی چون علی شریعتی بهشمار میرفت. محور اصلی آثار فارسی، مباحثی چون انقلاب، حکومت اسلامی، نقد مارکسیسم و اندیشههای چپ بود. کتاب «انقلاب تکاملی اسلام» از مهمترین آثار اوست که تأثیر گستردهای بر جریانهای فکری انقلابی گذاشت. در عرصه مبارزاتی نیز فعال بود؛ از اعضای نهضت مقاومت ملی، همکار امام خمینی و جنبشهای فلسطینی مانند الفتح، و بارها در داخل و خارج از کشور بازداشت شد.
پس از انقلاب ایران، علاوه بر نمایندگی در مجلس خبرگان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی، با حکم امام خمینی به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد. با این حال، پس از وقایعی مانند درخواست استیضاح وزیر خارجه وقت در ماجرای مکفارلین، با توبیخ امام خمینی مواجه شد و از عرصه سیاست کناره گرفت و فعالیتهای خود را بیشتر به حوزه نویسندگی معطوف کرد.
جایگاه و اهمیت
جلالالدین فارسی، نویسنده، فعال سیاسی و مبارز پیش از انقلاب، از شخصیتهای مؤثر در سالهای نخستین پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محسوب میشود.[۱] وی نخستین نامزد حزب جمهوری اسلامی در اولین انتخابات ریاستجمهوری پس از انقلاب بود.[۲]
او همچنین از جمله شخصیتهای متفکر[۳] و صاحبنظر در حوزه سیاست و اندیشه اسلامی بود که نقش مهمی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بنای فکری انقلاب ایفا کرد.[۴] به گفته جعفریان و دیگر پژوهشگران، آثار او بهویژه کتاب «انقلاب تکاملی اسلام» تأثیر چشمگیری بر جریانهای فکری معاصر و انقلابیون داشته است.[۵] در سال ۱۳۵۷ش، امام خمینی در نامهای با تأیید دیدگاههای فارسی، از او خواست جزوهای درباره انحراف مکاتب برای جوانان داخل و خارج کشور تألیف کند و وعده داد که هزینه نشر آن از وجوهات شرعی تأمین خواهد شد.[۶]
فارسی همچنین با چهرههایی چون علی شریعتی، مهدی بازرگان و سید محمود طالقانی ارتباط فکری و سیاسی داشت.[۷] اگرچه پس از انقلاب کمتر در کانون توجه قرار گرفت، اما نقش او در تئوریزهکردن حکومت اسلامی، مبارزه انقلابی[۸] و شکلگیری گفتمان سیاسی انقلاب در سالهای نخستین قابل توجه است.[۹]
نظرات
مهمترین شالودهٔ فکری جلالالدین فارسی بر تئوری حکومت اسلامی و مبارزهٔ انقلابی استوار است؛ منظومهای که در آن، دو مفهوم «انقلاب» و «نظام اسلامی» بهعنوان محورهای اصلی تفکر سیاسی او برجسته شدهاند.[۱۰] ددر این چارچوب، بر نقش تفکر انقلابی و نظام سیاسی اسلام تأکید میشود و تشکیل حکومت اسلامی، آرمان نهایی نهضت اسلامی تعریف میگردد.[۱۱]
فارسی، نهضتهای پیامبران را الگویی برای مبارزه برمیشمرد[۱۲] و همزمان بر ضرورت وحدت جهان اسلام و تقریب مذاهب اسلامی تأکید میکند.[۱۳] او همچنین به نقد مارکسیسم و اندیشههای چپ پرداخت[۱۴] و با ارائه بدیلی اسلامی برای مبارزه با استعمار و استبداد،[۱۵] از همکاری با جنبشهای انقلابی منطقه مانند الفتح حمایت میکرد.[۱۶]
از او بهعنوان یکی از حامیان معمر قذافی، سیاستمدار و حاکم لیبی، در ایران یاد شده است[۱۷] و در عین حال، با برخی شخصیتها و جریانها مانند امام موسی صدر و مصطفی چمران اختلاف نظر داشت.[۱۸]
زندگینامه و زیست علمی
جلالالدین فارسی در سال ۱۳۱۲ش در مشهد متولد شد.[۱۹] او همدوره افرادی چون علی شریعتی و کاظم سامی، وزیر بهداری دولت موقت، بود.[۲۰] فارسی از شاگردان محمدتقی شریعتی (مؤسس کانون نشر حقایق اسلامی و پدر دکتر علی شریعتی) بود[۲۱] و در جلسات سخنرانی استاد شریعتی در کانون نشر حقایق اسلامی حضور داشت.[۲۲]
او به زبانهای عربی و انگلیسی تسلط داشت و سابقهٔ تدریس در دانشسرای تعلیمات دینی و دبیرستانهای کمال و قدس تهران را در کارنامه خود دارد.[۲۳] پس از انقلاب، در سال ۱۳۷۲ش، در منطقه طالقان درگیر ماجرای نزاعی شد که به قتل انجامید. دادگاه این حادثه را با قسمدادن متهم، شبهعمد تشخیص داد.[۲۴]
فعالیتهای مبارزاتی و سیاسی
جلالالدین فارسی از نوجوانی وارد فعالیتهای سیاسی شد و در حزب ایران، جمعیت مردم ایران[۲۵] و نهضت مقاومت ملی[۲۶] حضور داشت. او در مشهد، تحت مدیریت محمدتقی شریعتی، در میان دانشآموزان و دانشجویان سخنرانی میکرد و در ترویج اندیشههای اسلامی و انقلابی نقش داشت.[۲۷]
در فاصله سالهای ۱۳۳۹ش تا پیروزی انقلاب اسلامی، چندینبار به کشورهای عراق، سوریه و لبنان سفر کرد و با گروههای مختلف مبارزاتی همکاری داشت.[۲۸] در سال ۱۳۵۷ش، از سوی امام خمینی مأمور ارتباط با سازمان آزادیبخش فلسطین شد.[۲۹]
فعالیتهای انقلابی فارسی موجب شد چندینبار در لبنان و عراق زندانی شود، اما با وساطت امام موسی صدر از زندان آزاد گردید.[۳۰]
دوران جمهوری اسلامی
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی[۳۱] و مجلس خبرگان قانون اساسی[۳۲]درآمد.
فارسی در نخستین دوره انتخابات ریاستجمهوری ایران در ۱۳۵۸ش نامزد شد، اما پس از آنکه شیخ علی تهرانی، روحانی و نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی مدعی شد او ایرانیالاصل نیست، از رقابت کنارهگیری کرد.[۳۳] پس از مدتی، با حکم امام خمینی به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد[۳۴] و سپس بهعنوان نماینده مردم تهران در مجلس دوم شورای اسلامی انتخاب شد.[۳۵]
در ۱۳۶۵ش، بهدلیل تقاضای استیضاح علیاکبر ولایتی، وزیر خارجه وقت، در ارتباط با سفر مکفارلین به ایران، از سوی امام خمینی بههمراه جمعی از نمایندگان توبیخ شد. پس از آن، از فعالیتهای سیاسی کناره گرفت و تمرکز خود را بر نگارش کتاب و تدوین خاطرات معطوف کرد.[۳۶]
نویسندگی و آثار
آثار جلالالدین فارسی عمدتاً حول محور تفکر انقلابی، نظام سیاسی اسلام و مبارزه با مکتبهای انحرافی شکل گرفتهاند.[۳۷] او فعالیت نویسندگی را از سال ۱۳۳۰ش آغاز کرد[۳۸] و در ادامه، به ترجمه آثار عربیای چون طبایع الاستبداد و ملت نه رعیت پرداخت.[۳۹]
در سال ۱۳۴۵ش، رسالهای با عنوان منشور نهضت اسلامی را با همکاری محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر نگاشت که بعدها با عنوان برنامه عمل در پاریس منتشر شد.[۴۰] همچنین در نجف، به پیشنهاد سید محمود دعایی و با استقبال امام خمینی، کتاب ولایت فقیه امام را تدوین و برای چاپ آماده کرد که با هزینه امام خمینی در بیروت منتشر شد.[۴۱]
مهمترین اثر او، کتاب انقلاب تکاملی اسلام است که در سال ۱۳۴۹ش منتشر شد و به تحلیل تاریخ صدر اسلام و تطبیق آن با شرایط معاصر میپردازد.[۴۲] از دیگر آثار او میتوان به مجموعه سهجلدی درسهایی درباره مارکسیسم،[۴۳] «ترجمه قرآن به زبان فارسی»، «نهضتهای انبیاء»، ترجمه «الغدیر» (۵ جلد)، «پیامبری و انقلاب»، «پیامبری و جهاد»، «پیامبری و حکومت»، «زوایای تاریک» (خاطرات)، و ترجمه کتاب «امام علی(ع) مشعلی و دژی» اشاره کرد.[۴۴]
پانویس
- ↑ انصاری، «خمینی، بخش فرزندان ذکور امام»، ص۷۵۹؛ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ «چالش با اندیشه فرقان در زندان: جلالالدین فارسی»، مجله یادآور، ص۱۳۵؛ «جلالالدین فارسی؛ کاندیدایی که به انتخابات نرسید»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۶؛ پروینزاد، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، ص۱۴.
- ↑ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین؛ خرمشاهی، «درباره ترجمه جلالالدین فارسی از قرآن مجید»، ص۱۲.
- ↑ پروینزاد، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، ص۱۴؛ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ نگاه کنید به: امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۳۹۷.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۷۴ و ۱۱۷ و ۱۴۱ و ۱۵۲.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۷۶.
- ↑ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین؛ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۸۰-۱۸۱.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۸۰-۱۸۱ و ۱۸۷؛ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۱۳؛ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۸۸؛ عظیمی، «گفتگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۸؛ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۹.
- ↑ «جلالالدین فارسی: امام موسی صدر باید کشته میشد»، سایت تاریخ ایرانی.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۱۱.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۸۲–۱۸۳.
- ↑ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۵۳.
- ↑ «جلالالدین فارسی: امام موسی صدر باید کشته میشد»، سایت تاریخ ایرانی.
- ↑ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۶؛ جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ عظیمی، «گفتگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۱.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۶-۷؛ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۱؛ «جلالالدین فارسی؛ کاندیدایی که به انتخابات نرسید»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۱؛ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۷.
- ↑ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۶.
- ↑ شارعی، «رفتار نامزدهای نخستین دوره ریاست جمهوری در ایران»، ص۱۷۲؛ «وقتی نامزد انتخابات ریاستجمهوری مرتکب قتل شد»، سایت عصر ایران.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۱.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۷۶.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۷–۱۹.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۶؛ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۴۳–۴۴.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۷؛ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴.
- ↑ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۷.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۷۶.
- ↑ «جلالالدین فارسی؛ کاندیدایی که به انتخابات نرسید»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ شارعی، «رفتار نامزدهای نخستین دوره ریاست جمهوری در ایران»، ص۱۷۰–۱۷۲.
- ↑ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۹.
- ↑ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴.
- ↑ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۹.
- ↑ پروینزاد، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، ص۱۴؛ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۹.
- ↑ «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، ص۱۸۵.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۸–۱۴۰؛ قوامی، «فارسی، جلال»، ص۵۲۶.
- ↑ فارسی، زوایای تاریک، ۱۳۷۳ش، ص۱۴۰–۱۴۱.
- ↑ پروینزاد، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، ص۱۴؛ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴ و ۴۹؛ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۱۰.
- ↑ پروینزاد و آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، ص۱۰؛ عظیمی، «گفتوگو با استاد جلالالدین فارسی»، ص۴۴ و ۴۵.
- ↑ پروینزاد، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، ص۱۴–۱۹.
منابع
- امام خمینی، سید روحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۷۸ش.
- انصاری، حمید، «خمینی، بخش فرزندان ذکور امام»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۲، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.
- پروینزاد، شهلا، «کتابشناسی استاد جلالالدین فارسی»، نشریه کیهان فرهنگی، بهمن و اسفند ۱۳۸۸ش، شماره ۲۸۰ و ۲۸۱.
- پروینزاد، مهدی، و مریم آزادی، «گفتوگو: مراحل انقلاب اسلامی»، مجله کیهان فرهنگی، شماره ۲۸۰ و ۲۸۱، بهمن و اسفند ۱۳۸۸ش.
- «تاریخ مبارزات معاصر»، نشریه کتاب نقد، شماره ۱۳، زمستان ۱۳۷۸ش.
- جعفریان، «هشتاد سالگی جلالالدین فارسی»، سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ دی ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۱۶ مهر ۱۴۰۴ش.
- «جلالالدین فارسی: امام موسی صدر باید کشته میشد»، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۶ مهر ۱۴۰۴ش.
- «جلالالدین فارسی؛ کاندیدایی که به انتخابات نرسید»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ خرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۶ مهر ۱۴۰۴ش.
- «چالش با اندیشه فرقان در زندان: جلالالدین فارسی»، مجله یادآور، شماره ۶ و ۷ و ۸، تابستان، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش و بهار ۱۳۸۹ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، «درباره ترجمه جلالالدین فارسی از قرآن مجید»، مجله وقف میراث جاویدان، شماره ۴، زمستان ۱۳۷۲ش.
- رضایی، رضا، «نگاهی به ترجمه قرآن استاد جلالالدین فارسی»، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، شماره ۱، خرداد ۱۳۷۴ش.
- «زهدی شبیه به ابوذر داشت»، مجله شاهد یاران، شماره ۴۸، آبان ۱۳۸۸ش.
- شارعی، محمدمحسن، «رفتار نامزدهای نخستین دوره ریاست جمهوری در ایران»، مجله تحولات سیاسی اجتماعی معاصر ایران، شماره ۵، زمستان ۱۴۰۲ش.
- عظیمی، محمدجواد، «گفتگو با استاد جلالالدین فارسی»، مجله آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۷۰ش، شماره ۸.
- فارسی، جلالالدین، زوایای تاریک، تهران، نشر حدیث، ۱۳۷۳ش.
- قوامی، پروینسادات، «فارسی، جلال»، دانشنامه امام خمینی، ج۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۰۰ش.
- «وقتی نامزد انتخابات ریاستجمهوری مرتکب قتل شد»، سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۱ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۶ مهر ۱۴۰۴ش.
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- مترجمان شیعه قرآن
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- مترجمان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- مترجمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- مترجمان قرآن به فارسی
- زندانیان حکومت پهلوی
- نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران
- اعضای حزب جمهوری اسلامی ایران
- سیاستمداران شیعه اهل افغانستان
- نویسندگان شیعه اهل افغانستان
- نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی در ایران
- روشنفکران دینی
- فعالان انقلاب اسلامی ایران