احمد بن محمد برقی
| محدث، مورخ و عالم رجالی شیعه | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمان بَرْقی |
| کنیه | ابوجعفر |
| نسب | معروف‌ترین فرد از خاندان برقی |
| تولد | اوایل قرن سه |
| وفات | ۲۷۴ق و به‌قولی ۲۸۰ قمری |
| صحابی | از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راویان از او | سعد بن عبدالله اشعری قمی • عبدالله بن جعفر حمیری • علی بن ابراهیم قمی • حسین بن سعید اهوازی • محمد بن حسن صفار قمی و ... |
| اعتبار | ثقه |
| تألیفات | المحاسن • رجال البرقی |
| شهرت | برقی |
| سایر | روایت از ضعفا و تبعید از قم |
احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمان بَرْقی مشهور به برقی (حدود ۲۰۰ - ۲۷۴ یا ۲۸۰)محدث، مورخ و عالم رجالی شیعه در قرن سوم قمری. وی از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و صاحب کتاب المحاسن و رجال است. بیشتر رجالیان شیعه و اهل‌سنت، او را توثیق کرده و عده‌ای نیز او را به دلیل روایت از ضعفا، ضعیف شمرده‌اند.
زندگی‌نامه
او معروف‌ترین فرد از خاندان برقی است که سابقه روشنی در تشیع و دفاع از اهل‌بیت(ع) دارد و عالمان متعددی نیز از میان آنان برخاسته است. پدرش نیز از اصحاب ائمه(ع) و دارای آثار و کتاب‌هایی بوده است.[۱]
درباره سال تولد او در متون رجالی و تاریخی مطلبی به چشم نمی‌خورد، اما با توجه به تاریخ وفاتش، می‌توان گفت که در حدود سال ۲۰۰ق به دنیا آمده است.
رجالیان، کنیه او را ابوجعفر ذکر کرده‌اند.[۲] نجاشی سال وفات او را ۲۷۴ق می‌داند اما علی بن محمد ماجیلویه نواده و شاگرد برقی نقل می‌کند که وفات او در سال ۲۸۰ق بوده است.[۳]
مصاحبت با ائمه شیعه
رجالیان، برقی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) دانسته‌اند،[۴] اما در روایاتش، ذکری از این دو امام نیست. تنها در روایتی آمده هنگامی که او در سامرا بود، از جانب «آن مرد» فرستاده‌ای به نزد او و همراهش آمده و درباره وثاقت برخی از راویان و اصحاب به آنان مطلبی را گفته است [یادداشت ۱] که قرائن نشان می‌دهد مراد از «آن مرد»، امام هادی(ع) بوده است.[۵]
جایگاه روایی
وثاقت
رجالیان شیعه مانند نجاشی، شیخ طوسی و علامه حلی برقی را ستوده و او را مورد وثوق و اعتماد دانسته‌اند.[۶] احمد بن محمد خالد نزد اهل‌سنت نیز دارای جایگاه والایی است.
روایت از ضعفا و تبعید از قم
روایت او از راویان ضعیف و اعتماد بر احادیث مرسل موجب شد احمد بن محمد بن عیسی اشعری رییس محدثان قمی، او را از قم تبعید کند اما پس از مدتی او را به قم بازگرداند و از وی پوزش خواست و حتی در مراسم تشییع جنازه برقی، پا برهنه و بدون عمامه حاضر شد تا رفتار پیشین خویش را جبران نماید.[۷]
پاسخ به انتقاد روایت از ضعفا
وحید بهبهانی می‌نویسد: «مورد اعتمادبودن برقی قطعی است و آن چه منتقدان گفته‌اند برای ما ثابت نشده، حتی اگر او بر ضعیفان اعتماد کرده باشد می‌توان گفت روش او در نقل حدیث صحیح نبوده است.»[۸] ابن غضائری نیز معتقد است که طعن قمی‌ها مربوط به کسانی است که احمد از آنها حدیث نقل کرده است نه خود او.[۹]
زندگی علمی
مشایخ و اساتید
برقی از حدود ۲۰۰ نفر نقل حدیث و کتاب‌های بیش از ۱۰۰ نفر را نیز روایت کرده است[۱۰] آیت‌الله خویی در جای جای کتاب خویش به آنان اشاره می‌کند.[۱۱]
شاگردان
آیت‌الله خوئی شاگردان و راویان برقی را این گونه نام می‌برد:
- بو علی اشعری
- احمد بن ادریس
- احمد بن عبدالله
- احمد بن محمد بن عبدالله
- حسن بن متیل دقاق
- حسین بن سعید
- سعد بن عبدالله اشعری
- عبدالله بن جعفر حمیری
- علی بن ابراهیم قمی
- علی بن حسین سعد آبادی
- علی بن محمد بندار
- علی بن محمد بن عبدالله قمی
- علی ماجیلویه
- محمد بن ابی القاسم
- محمد بن احمد بن یحیی
- محمد بن حسن صفار
- محمد بن عیسی
- محمد بن یحیی
- معلی بن محمد.[۱۲]
تألیفات
مهم‌ترین اثر برقی، کتاب المحاسن و کتاب الرجال است که از وی به جای مانده است. دیگر آثار او عبارتند از:[۱۳]
- کتاب البلدان
- اختلاف الحدیث
- الانساب
- اخبار الامم
- التراجم و التعاطف
- آداب النفس
- ادب المعاشرة
- کتاب المکاسب
- کتاب الرفاهیة
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۳۳۵.
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۶۲؛ ابن غضائری، رجال، ص۳۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۷۷.
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ج۱، ص۳۸۳؛ شیخ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۱۶.
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۳۱.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۷۶؛ شیخ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۶۲؛ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۶۳.
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۶۲؛ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۶۳؛ علامه حلی، رجال، ۱۴۰۲ق، ص۱۴، ش۷؛ فرشچیان، پیشگامان تشیع، ۱۳۸۴ش، ص۱۰۴.
- ↑ وحید بهبهانی، الفوائد الرجالیة، ص۴۳.
- ↑ ابن غضائری، رجال، ۱۴۲۲ق، ص۳۹.
- ↑ آقایی، مقایسه تحلیلی سه چاب کتاب الرجال برقی.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱ و ۳۲، ۲۲۶ و ۲۲۷، ۲۶۶ و ۲۶۷.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۲.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۱، ص۲۰۵؛ کحاله، معجم المؤلفین، ج۲، ص۹۸.
- ↑ کنت أنا وأحمد بن أبی عبد الله البرقی بالعسکر فورد علینا رسول من الرجل فقال لنا: الغائب العلیل ثقة، وأیوب بن نوح، وابراهیم بن محمد الهمدانی، وأحمد بن حمزة، وأحمد ابن اسحاق ثقات جمیعا.
منابع
- ابن غضائری، احمد بن حسین، رجال، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۲ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال علامه، قم، مکتبه الرضی، ۱۴۰۲ق.
- حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار احیاء التراث، ۱۳۹۹ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال احدیث، ۱۴۱۳ق.
- زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم، ۱۹۸۰م.
- شیخ طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال معروف برجال الکشی، قم، آل البیت، ۱۴۰۴ق.
- فرشچیان، رضا، پیشگامان تشیع، انتشارات زائر، قم، ۱۳۸۴ش.
- کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین، بیروت،دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
- وحید بهبهانی، الفوائد الرجالیه، نرم افزار مکتبة اهل البیت.
پیوند به بیرون
- برقی
- واکاوی خاستگاه جغرافیایی خاندان برقی
- بازخوانی سیره حدیثی محمد بن خالد برقی
- احمد بن محمد بن خالد برقی در آیینه المحاسن
- دانشنامه جهان اسلام
