سید محمدحسن الهی طباطبایی

سید محمدحسن الهی طباطبایی
اطلاعات کلی
مذهب	شیعه
نسب	امام حسن مجتبی(ع)
خویشاوندان; سرشناس	علامه طباطبایی (برادر)
زادروز	۲۹ مرداد ۱۲۸۷ش
زادگاه	تبریز
محل زندگی	تبریز، نجف
وفات	۱۳ ربیع‌الاول ۱۳۸۸ق/۲۰ خرداد سال ۱۳۴۷ش
محل دفن	قبرستان ابوحسین، قم
اطلاعات علمی
محل تحصیل	حوزه علمیه نجف
استادان	سیدعلی قاضی • سید حسین بادکوبه‌ای • محمدحسین غروی اصفهانی • محمدحسین نائینی • سید ابوالحسن اصفهانی
شاگردان	حسن حسن‌زاده آملی
اطلاعات دیگر
تخصص	فلسفه، عرفان، فقه و اصول

سید محمدحسن الهی طباطبایی (۱۲۸۷ش-۱۳۴۷ش) روحانی شیعه، فقیه و عارف، از شاگردان سید علی قاضی طباطبایی و برادر کوچک‌تر علامه طباطبایی است. وی پس از پایان درس‌های مقدماتی در تبریز، همراه برادرش تحصیلات خود را در حوزه علمیه نجف نزد سید حسین بادکوبه‌ای، محمدحسین غروی اصفهانی و محمدحسین نایینی و سید ابوالحسن اصفهانی به پایان رساند. از شاگردان سید محمدحسن الهی طباطبایی می‌توان به حسن حسن‌زاده آملی اشاره کرد. مقبره الهی طباطبایی در قبرستان ابوحسین کنار قبرستان نو در قم است.

معرفی و تحصیلات

سید محمدحسن الهی طباطبایی در ۲۹ مرداد سال ۱۲۸۷ش در تبریز به دنیا آمد. او در ۱۲ سالگی به همراه برادرش سید محمدحسین طباطبایی برای فراگیری دروس مقدماتی و ادبیات فارسی به مکتب رفت.^[۱] سید محمدحسن الهی در سال ۱۳۰۴ش به همراه برادرش، سید محمدحسین به نجف مهاجرت کرد و به مدت ۱۱ سال در حوزه علمیه نجف به تحصیل فقه، اصول، فلسفه و ریاضی پرداخت و در سال ۱۳۱۴ش به دلیل مشکلات مالی به زادگاه خود تبریز بازگشت.^[۲]

سید محمدحسن طباطبایی از شاگردان سید علی قاضی طباطبایی بود.^[۳] وی همچنین در حوزه علمیه نجف در درس سید حسین بادکوبه‌ای در عرفان، فلسفه، ریاضی و طب حضور داشته و به طور همزمان دروس فقه و اصول را نزد محمدحسین غروی اصفهانی و محمدحسین نایینی و سید ابوالحسن اصفهانی فراگرفت.^[۴]

به گفته سید محمدحسین حسینی طهرانی، سید محمدحسن الهی طباطبایی در تبریز به تدریس فلسفه از کتاب شفا و اسفار و سایر کتاب‌های ملاصدرا اشتغال داشت.^[۵] از شاگردان سید محمدحسن الهی می‌توان به حسن حسن‌زاده آملی اشاره کرد.^[۶]

مستندی از زندگی و تحصیلات سید محمدحسن الهی طباطبایی با عنوان حدیث سرو توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته و از برخی شبکه‌های تلویزیون پخش شد.^[۷]

زندگی‌ و خاندان

سید محمدحسن الهی طباطبایی از نوادگان سید عبدالوهاب تبریزی است که نسب وی به حسن مثنی فرزند امام حسن مجتبی(ع) می‌رسد.^[۸] سید محمدحسن الهی با سید علی قاضی طباطبایی اشتراک نسب دارد.^[۹] همسر الهی طباطبایی، خواهر سید محمدعلی قاضی طباطبایی، اولین امام جمعه در تبریز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و اولین شهید محراب در جمهوری اسلامی ایران است.^[۱۰] طباطبایی در سال ۱۳۴۶ش به قم هجرت نمود و به تدریس فلسفه پرداخت؛^[۱۱] ولی به سبب بیماری قلبی به ناچار به تبریز بازگشت و در ۲۰ خرداد ۱۳۴۷ش در سن ۶۰ سالگی (۶۳ سالگی بر مبنای سال هجری قمری) بر اثر سکته قلبی در تبریز درگذشت. پیکر وی پس از تشییع در تبریز به قم منتقل شد و در قبرستان ابوحسین کنار قبرستان نو دفن گردید.^[۱۲]

حسن‌زاده آملی، شعری در رثای، سید محمدحسن الهی آورده است که برخی از ابیات آن چنین است:^[۱۳]

امروز مرا چون شب تار است به دیده

کز خار غمی در دل زارم بِخَلیده

در آمُلم آمد خبری کز اثر وی

رنگم بپرید و دلم آن دم بطپیده

آهم شده از کوره دل جانب بالا

اشکم بچکیده به رخ رنگ پریده

گفتند که اندر افق خطّه تبریز

شمست شده مکسوف و نهان گشت ز دیده

مرحوم محمدحسن آقای الهی

وقتش برسیده‌ست و ز ما دست کشیده

آن سید والا نَسَب آن مرد خدایی

آن گوهر عالی حَسَب عیب‌ندیده

پانویس

↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.
↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
↑ حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰؛ کراماتی از آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی.
↑ حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰؛ کراماتی از آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی.
↑ حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰.
↑ ما طلا نمی‌خواهیم، پایگاه اینترنتی راسخون.
↑ آیت‌سید محمدحسن الهی طباطبایی-دو برادر، سایت اینترنتی تلوبیون.
↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.
↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.
↑ خلق و خوی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ یادنامه سید محمدحسن الهی طباطبایی، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.
↑ گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ یادنامه سید محمدحسن الهی طباطبایی، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.
↑ حسن‌زاده آملی، دیوان اشعار، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۳.

منابع

یادنامه سید محمدحسن الهی طباطبایی، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت، تاریخ درج مطلب: ۱ مهر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۴۰۳ش.
کراماتی از آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ آذر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۴۰۳ش.
خلق و خوی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۶ اسفند ۱۴۰۳ش.
سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب:۲۳ خرداد ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید:۱۵ اسفند ۱۴۰۳ش.
ما طلا نمی‌خواهیم، پایگاه اینترنتی راسخون، تاریخ درج مطلب: ۴ آذر ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۴۰۳ش.
حسن‌زاده آملی، حسن، دیوان اشعار ابوالفضائل علامه حسن‌زاده آملی، قم، الف.لام.میم، ۱۳۹۱ش.
حسینی تهرانی، سید محمدحسین، مهر تابان، مشهد، نور ملکوت قرآن، ۱۴۲۶ق.
گلی زواره، غلامرضا، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی»، مجله پاسدار اسلام، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، شماره ۱۸۱، دی‌ماه ۱۳۷۵ش.
آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی-دو برادر، پایگاه انترنتی تلوبیون، تاریخ بازدید: ۱۶ اسفند ۱۴۰۳ش.

[1] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.

[2] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.

[3] حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰؛ کراماتی از آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی.

[4] حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰؛ کراماتی از آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی.

[5] حسینی تهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۴۰.

[6] ما طلا نمی‌خواهیم، پایگاه اینترنتی راسخون.

[7] آیت‌سید محمدحسن الهی طباطبایی-دو برادر، سایت اینترنتی تلوبیون.

[8] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.

[9] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱.

[10] خلق و خوی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.

[11] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ یادنامه سید محمدحسن الهی طباطبایی، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.

[12] گلی زواره، «نگهبان مرزهای فضیلت؛ سیری در زندگی، اندیشه، اخلاق و رفتار آیت‌الله سید محمدحسن الهی طباطبایی، ص۳۶-۴۱؛ یادنامه سید محمدحسن الهی طباطبایی، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.

[13] حسن‌زاده آملی، دیوان اشعار، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

ن ب و فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری) بر اساس سال درگذشت
ساکن ایران	احمد خوئینی(۱۳۰۷ق) • سید محمدباقر خوانساری(۱۳۱۳ق) • سید علی‌اصغر جاپلقی(۱۳۱۳ق) • محمدباقر فشارکی(۱۳۱۴ق) • سید محمد فشارکی(١٣١۶ق) • محمد اشرفی مازندرانی (حجت اشرفی)(۱۳۱۵ق) • ابوالفضل تهرانی(۱۳۱۷ق) • سید محمدهاشم خوانساری(۱۳۱۸ق) • علی شریعتمدار استرآبادی(۱۳۱۸ق) • محمدحسن آشتیانی(۱۳۱۹ق) • سید محمدمهدی خوانساری(۱۳۲۴ق) • حبیب‌الله خویی(۱۳۲۴ق) • حسنعلی تهرانی(۱۳۲۵ق) • شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • حبیب خراسانی(۱۳۲۷ق) • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • محمدشفیع بوشهری(۱۳۲۹ق) • محمدتقی آقانجفی اصفهانی(۱۳۳۲ق) • حبیب‌الله شریف کاشانی(۱۳۴۰ق) • محمد ارباب قمی(۱۳۴۱ق) • سید محمدباقر درچه‌ای(۱۳۴۲ق) • جواد ملکی تبریزی(۱۳۴۳ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق) • ابراهیم دنبلی خویی(۱۳۵۰ق) • محمدباقر آیتی(۱۳۵۲ق) • سید ابوالقاسم دهکردی(۱۳۵۳ق) • عبدالکریم حائری یزدی(۱۳۵۵ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۷ق) • ابوعبدالله زنجانی(۱۳۶۰ق) • محمدرضا مسجدشاهی(۱۳٦٢ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • مهدی اصفهانی(۱۳۶۵ق) • میرزا محمد فیض قمی (۱۳۷۰ق) • سید محمدتقی خوانساری(۱۳۷۱ق) • عبدالکریم خوئینی زنجانی(۱۳۷۱ق) • سید محمد حجت کوه‌کمری(۱۳۷۲ق) • مهدی آشتیانی(۱۳۷۲ق) • سید صدرالدین صدر(۱۳۷۳ق) • محمدجواد انصاری همدانی(۱۳۷۹ق) • سید علی یثربی کاشانی (۱۳۷۹ق) • سید حسین طباطبایی بروجردی(۱۳۸۰ق) • فاضل تونی(۱۳۸۰ق) • سید ابوالقاسم کاشانی(١٣٨١ق) • هاشم قزوینی (۱۳۸۱ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • میرزا حسین فقیه سبزواری(۱۳۸۶ق) • مجتبی قزوینی(۱۳۸۶ق) • سید محمد محقق داماد(۱۳۸۸ق) • سید محمدحسن الهی طباطبایی(۱۳۸۸ق) • محمدتقی آملی(۱۳۹۱ق) • محمدصالح حائری مازندرانی(۱۳۹۱ق) • محمد کوهستانی مازندرانی (۱۳۹۲ق) • سید احمد شبیری زنجانی(۱۳۹۳ق) • ابوالحسن شعرانی(۱۳۹۳ق) • سید ابوالحسن رفیعی قزوینی(۱۳۹۵ق) • سید محمدهادی میلانی(۱۳۹۵ق) • میرزا احمد آشتیانی(۱۳۹۵ق) • رحیم ارباب(۱۳۹۶ق) • علی معصومی همدانی(۱۳۹۸ق) • عبدالرحیم ربانی شیرازی(۱۴۰۱ق) • سید محمدحسین طباطبائی(۱۴۰۲ق) • سید عبدالحسین دستغیب(۱۴۰۲ق) • سید اسدالله مدنی(۱۴۰۲ق) • محمد صدوقی(۱۴۰۲ق) • عطاءالله اشرفی اصفهانی(۱۴۰۲ق) • سیده نصرت امین(۱۴۰۳ق) • سید محمدکاظم شریعتمداری(۱۴۰۶ق) • محمدباقر اصطهباناتی (۱۳۲۶ق) • سید یونس موسوی اردبیلی (۱۳۷۷ق)
ساکن عراق	زین‌العابدین مازندرانی(۱۳۰۹ق) • حسین‌قلی همدانی(۱۳۱۱ق) • سیدمحمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی)(۱۳۱۲ق) • سیدمحمدحسین شهرستانی (شهرستانی ثانی)(۱۳۱۵ق) • محمدحسن مامقانی(۱۳۲۰ق) • محمدهادی تهرانی(۱۳۲۱ق) • محمدطه نجف(۱۳۲۳ق) • حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • سید محمدسعید حبوبی (حَبّوبی کبیر)(۱۳۳۳ق) • سید اسماعیل صدر(۱۳۳۸ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • محمدتقی شیرازی (میرزای دوم)(۱۳۳۸ق) • فتح‌الله غروی اصفهانی (شیخ الشریعة)(۱۳۳۹ق) • مهدی خالصی(۱۳۴۳ق) • ابوتراب خوانساری(۱۳۴۶ق) • شعبان گیلانی(۱۳۴۸ق) • سید حسن صدر(۱۳۵۴ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • ابوالحسن مشکینی(۱۳۵۸ق) • محمدحسین غروی اصفهانی(۱۳۶۱ق) • آقا ضیاء عراقی(۱۳۶۱ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • محمد حرزالدین(۱۳۶۵ق) • سید علی قاضی طباطبایی(۱۳۶۶ق) • محمدحسین کاشف‌الغطاء(۱۳۷۳ق) • سید حسین آل‌علی شاهرودی(۱۳۷۳ق) • محمدحسن مظفر(۱۳۷۵ق) • سید عبدالحسین شرف‌الدین(۱۳۷۷ق) • سید جمال‌الدین گلپایگانی(۱۳۷۷ق) • محمدعلی غروی اردوبادی(۱۳۸۰ق) •سیدمحمدحسن حائری(۱۳۸۰ق) • سید عبدالهادی شیرازی(۱۳۸۲ق) • محمدرضا مظفر(۱۳۸۳ق) • محمد خالصی‌زاده(۱۳۸۳ق) • آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) • عبدالحسین امینی(۱۳۹۰ق) • سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق) • سید محمود حسینی شاهرودی(۱۳۹۴ق) • حسین حلی(۱۳۹۴ق) • سید حسن موسوی بجنوردی(۱۳۹۶ق) • سید مصطفی خمینی(۱۳۹۷ق) • سید محمدباقر صدر(۱۴۰۰ق)
ساکن هند	سیدعلی‌محمد نقوی (تاج‌العلماء)(۱۳۱۲ق)
ساکن عربستان	علی بن حسنعلی خنیزی(۱۳۶۲ق) • علی بن حسن خنیزی(۱۳۶۳ق)
ساکن سوریه	سید محسن امین(۱۳۷۱ق)
ساکن افغانستان	سید محمدسرور واعظ بهسودی(۱۳۹۸ق)
مراجع تقلید شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه / فقیهان شیعه

ن ب و عارفان شیعه
قرن ۷-۱۱ق	سید ابن طاووس (۶۶۴ق) • بابا رکن‌الدین شیرازی (۷۶۹ق‌) • میر سید علی همدانی (۷۸۶ق) • سید حیدر آملی (۷۸۷ق) • حافظ رجب برسی(۸۱۳ق) • تاج‌الدین حسین خوارزمی (۸۴۰ق) • اشرف بیابانی (۹۳۵ق) • حمزه فنصوری
قرن ۱۱ق	ملاصدرا (۱۰۵۰ق) • ملا رجبعلی تبریزی (۱۰۸۰ق) • فیض کاشانی (۱۰۹۱ق)
قرن ۱۲ق	آقا محمد بیدآبادی (۱۱۹۷ق)
قرن ۱۳ق	عبدالصمد همدانی (۱۲۱۶ق) • سید علی شوشتری (۱۲۸۳ق) • ملا هادی سبزواری (۱۲۸۹ق)
قرن ۱۴ق	محمدرضا قمشه‌ای (۱۳۰۶ق) • محمد کوهستانی (۱۳۰۸ق) • ملا حسینقلی همدانی (۱۳۱۱ق) • محمد بهاری (۱۳۲۵ق) • جهانگیرخان قشقایی (۱۳۲۸ق) • سید احمد کربلایی (۱۳۳۲ق) • میرزا جواد ملکی تبریزی (۱۳۴۳ق) • حسنعلی نخودکی اصفهانی (۱۳۶۱ق) • ملا عباس تربتی (۱۳۶۲ق) • سید علی قاضی طباطبایی (۱۳۶۵ق) • محمدعلی شاه‌آبادی (۱۳۶۹ق) • میرزا مهدی آشتیانی (۱۳۷۲ق) • محمدجواد انصاری همدانی (۱۳۷۹ق) • سید محمدحسن الهی طباطبایی (۱۳۸۸ق) • مهدی الهی قمشه‌ای (۱۳۹۳ق) • علامه طباطبائی (۱۴۰۲ق) • سید هاشم حداد (۱۴۰۴ق) • رجبعلی خیاط
قرن ۱۵ق	امام خمینی (۱۴۰۹ق) • حسنعلی نجابت شیرازی (۱۴۱۰ق) • سید رضا بهاءالدینی (۱۴۱۸ق) • سید عبدالکریم کشمیری (۱۴۱۹ق) • محمداسماعیل دولابی (۱۴۲۳ق) • عبدالکریم حق‌شناس(۱۴۲۸ق) • محمدتقی بهجت (۱۴۳۰ق) • یحیی انصاری شیرازی (۱۴۳۶ق) • حسن حسن‌زاده آملی (۱۴۴۳ق) • سید عبدالله فاطمی‌نیا (۱۴۴۳ق) • محمدعلی ناصری (۱۴۴۴ق) • عبدالله جوادی آملی
عرفان اسلامی