ابوالجیش بلخی
| متکلم و محدث امامی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | مظفر بن محمد بن احمد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوسهل نوبختی • ابن‌همام اسکافی • محمد بن احمد بن ابی الثلج • محمد بن جعفر علوی حسینی و ... |
| شاگردان | شیخ مفید • ابویاسر و ... |
| تألیفات | الارزاق و الآجال • الانسان و انّه غیر هذه • مجالس مع المخالفین فی معان مختلفه و ... |
مظفر بن محمد بن احمد (درگذشت:۳۶۷ق) معروف به ابوالجیش بلخی متکلم و محدث امامی است. او شاگرد ابوسهل نوبختی و استاد شیخ مفید بود. در بین علمای امامیه با عنوان متکلم، معروف بوده و در خصوص مسائل حساس کلامی اظهار نظر کرده است.
زندگی نامه
منابع در مورد تاریخ تولد او سکوت کرده‌اند و اطلاعی در این مورد در دست نیست. او ظاهراً به شغل ورّاقی (صحّافی) اشتغال داشته، زیرا در اسناد برخی روایات، به وی نسبت وراق داده شده است.[۱]
اساتید
ابوالجیش نزد ابوسهل نوبختی (درگذشت ۳۱۱ق) دانش آموخته است.[۲] افزون بر این، در بغداد از افرادی مانند ابن‌همام اسکافی، محمد بن احمد بن ابی الثلج و محمد بن جعفر علوی حسینی بهره برد و از آنان حدیث شنید.[۳]
شاگردان
- ابویاسر: شاگرد دیگر وی ابویاسر بوده که به غلام ابوالجیش نیز مشهور بوده است[۵] و شیخ مفید در جوانی هنگامی که برای کسب علم به بغداد آمده بود، نزد او در محله باب خراسان دانش آموخت. همین شخص بود که مفید را برای کسب علم راهی درس علی بن عیسی رمّانی کرد.
دانش حدیث
نجاشی گفته که ابوالجیش احادیث بسیاری شنیده[۶] و طوسی در الفهرست او را آشنا و عارف به اخبار دانسته است.[۷] مفید در الارشاد[۸] و امالی[۹] و طوسی در امالی[۱۰] برخی روایات وی را نقل کرده‌اند.
جایگاه کلامی
علمای امامیه ابوالجیش را به عنوان متکلم می‌شناختند.[۱۱] ابوالجیش از شاگردان خاص ابوسهل بوده، طوسی او را از غلمان (خدمت‌کار) و نزدیکان وی دانسته است.[۱۲]از این رو او حلقه واسطه میان نوبختی و متکلمان بعدی و انتقال دهنده آراء کلامی وی به آیندگان بوده است.[۱۳]
آثار
ابوالجیش دارای تألیفاتی به خصوص در زمینه امامت بوده است.[۱۴] عناوین کتاب‌هایی که از وی به دست ما رسیده است عبارتند از:
- الارزاق و الآجال؛[۱۵]
- الامامه؛[۱۶]
- الانسان و انّه غیر هذه الجمله:[۱۷][یادداشت ۱]
- خصال الکمال؛[۱۸]
- الرد علی من جوّز علی القدیم البطلان؛
- فدک؛[۱۹]
- قد فعلت فلاتکم؛[یادداشت ۲]
- مجالس مع المخالفین فی معان مختلفه؛[۲۰] [یادداشت ۳]
- نقض العثمانیه للجاحظ؛[۲۱]
- نقض ماروی من مناقب الرجال؛[۲۲]
- النکت و الاغراض.[۲۳] [یادداشت ۴]
پانویس
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۷۶
- ↑ نجاشی، ص۴۲۲؛طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰؛الفهرست، ص۱۶۹
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ نجاشی، ص۴۲۲؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ نجاشی، ص۴۲۲؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۶۹.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶.
- ↑ مفید، امالی، ص۳۱۰،۳۲۸.
- ↑ طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶،۲۵۰.
- ↑ ابن‌ندیم،الفهرست، ص۲۲۶؛ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۲۲۶.
- ↑ مقایسه کنید با مکدرموت، ص۱۱-۱۲.
- ↑ نک: طوسی، الفهرست، ص۱۶۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن‌شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن‌شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، ص۴۲۲.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ طوسی،همانجا؛ مقایسه کنید با نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن‌شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲. مقایسه کنید با طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶،۲۵۰.
منابع
- ابن‌ادریس، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، قم، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- ابن‌ندیم، الفهرست.
- ابوحیان توحیدی، اخلاق الوزیرین، به‌کوشش محمد طنجی. دمشق. ۱۳۸۵ق.
- سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیره، به‌کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۱ق.
- طوسی، محمد بن حسن، امالی، بغداد، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به‌کوشش محمدصادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانه مرتضویه.
- عمادالدین طبری، حسن بن علی، کامل بهائی، قم، ۱۳۷۶ق.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد، نجف، ۱۳۸۲ق.
- مفید، محمد بن حسن، الامالی، به‌کوشش غفاری و استادولی، قم، ۱۴۰۳ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال، به‌کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
- ورام بن ابی‌فراس، تنبیه الخواطر، قم. ۱۳۷۵ق.
- McDermott,M.J.. The Theology of Al-Shaikh al-Mufld. Beirut. 1986.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی