ابوالجیش بلخی
| مظفر بن محمد بن احمد خراسانی
| |
|---|---|
| زادروز | ؟ |
| درگذشت | حدود۳۶۷ق/۹۷۸م |
| استادان | ابوسهل نوبختی |
| شاگردان | شیخ مفید |
| نقش‌های برجسته | متكلم و محدث امامی |
| لقب | ابوالجیش بلخی |
| دین | اسلام |
| مذهب | امامیه |
| آثار | الارزاق و الآجال، الامامه، خصال الكمال و... |
مُظَفّر بْن مُحَمّد بْن اَحْمد خُراسانی (متوفی ۳۶۷ق/۹۷۸م) معروف به اَبوالجَیش بَلْخی متکلم و محدث امامی است. او شاگرد ابوسهل نوبختی و استاد شیخ مفید بوده است. در بین علمای امامیه با عنوان متکلم، معروف بوده و در خصوص مسائل حساس کلامی اظهار نظر کرده است.
محتویات
زندگی نامه
منابع در مورد تاریخ تولد او سکوت کرده‌اند و اطلاعی در این مورد در دست نیست. او ظاهراً به شغل ورّاقی (صحّافی) اشتغال داشته، زیرا در اسناد برخی روایات به وی نسبت وراق داده شده است.[۱]
اساتید
ابوالجیش نزد ابوسهل نوبختی (درگذشت ۳۱۱ق) دانش آموخته است.[۲]
افزون بر این، در بغداد از افرادی مانند ابن همام اسکافی، محمد بن احمد بن ابی الثلج و محمد بن جعفر علوی حسینی بهره برده و از آنان حدیث شنیده است.[۳]
شاگردان
- ابویاسر: شاگرد دیگر وی ابویاسر بوده که به غلام ابوالجیش نیز مشهور بوده است[۵] و شیخ مفید در جوانی هنگامی که برای کسب علم به بغداد آمده بود، نزد او در محله باب خراسان دانش آموخت. همین شخص بود که مفید را برای کسب علم راهی درس علی بن عیسی رمّانی کرد.
دانش حدیث او
میزان آگاهی وی از روایات به حدی بوده است که نجاشی[۶] یادآور شده که وی احادیث بسیاری شنیده و طوسی در الفهرست[۷] او را آشنا و عارف به اخبار دانسته است. مفید در الارشاد[۸] و امالی[۹] و طوسی در امالی[۱۰] برخی روایات وی را نقل کرده‌اند.
نقش او در کلام
علمای امامیه ابوالجیش را به عنوان متکلم می‌شناختند.[۱۱] وی چنانکه از عناوین آثارش برمی‌آید، او در خصوص مسائل حساس و مهمی در علم کلام مطلب نگاشته است. ابوالجیش از شاگردان خاص ابوسهل بوده، به طوری که طوسی او را از غلمان (خدمت‌کار) و نزدیکان وی دانسته است.[۱۲]از این رو او حلقه واسطه میان نوبختی و متکلمان بعدی و انتقال دهنده آراء کلامی وی به آیندگان بوده است.[۱۳]
آثار
ابوالجیش دارای تألیفاتی به خصوص در زمینه امامت بوده است.[۱۴] عناوین کتاب‌هایی که از وی به دست ما رسیده است عبارتند از:
- الارزاق و الآجال؛[۱۵]
- الامامه؛[۱۶]
- الانسان و انّه غیر هذه الجمله:[۱۷][یادداشت ۱]
- خصال الکمال؛[۱۸]
- الرد علی من جوّز علی القدیم البطلان؛
- فدک؛[۱۹]
- قد فعلت فلاتکم؛[یادداشت ۲]
- مجالس مع المخالفین فی معان مختلفه؛[۲۰] [یادداشت ۳]
- نقض العثمانیه للجاحظ؛[۲۱]
- نقض ماروی من مناقب الرجال؛[۲۲]
- النکت و الاغراض.[۲۳] [یادداشت ۴]
پانویس
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۷۶
- ↑ نجاشی، ص۴۲۲؛طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰؛الفهرست، ص۱۶۹
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ نجاشی، ص۴۲۲؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶؛ نجاشی، ص۴۲۲؛ طوسی،امالی، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ص۱۶۹.
- ↑ مفید، الارشاد، ص۲۰،۲۶.
- ↑ مفید، امالی، ص۳۱۰،۳۲۸.
- ↑ طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶،۲۵۰.
- ↑ ابن‌ندیم،الفهرست، ص۲۲۶؛ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۲۲۶.
- ↑ مقایسه کنید با مکدرموت، ص۱۱-۱۲.
- ↑ نک: طوسی، الفهرست، ص۱۶۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، ص۴۲۲.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ طوسی،همانجا؛ مقایسه کنید با نجاشی، رجال، ص۴۲۲.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۲۲. مقایسه کنید با طوسی، امالی، ج۱، ص۱۶۶،۲۵۰.
منابع
- ابن ادریس، محمد بن احمد. مستطرفات السرائر. قم. ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی. معالم العلماء. نجف. ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- ابن ندیم. الفهرست.
- ابوحیان توحیدی. اخلاق الوزیرین. به کوشش محمد طنجی. دمشق. ۱۳۸۵ق.
- سید مرتضی، علی بن حسین. الذخیره. به کوشش احمد حسینی. قم. ۱۴۱۱ق.
- طوسی، محمد بن حسن. امالی. بغداد. ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
- طوسی، محمد بن حسن. الفهرست. به کوشش محمد صادق بحرالعلوم. نجف. کتابخانه مرتضویه.
- عمادالدین طبری، حسن بن علی. کامل بهائی. قم. ۱۳۷۶ق.
- مفید، محمد بن محمد. الارشاد. نجف. ۱۳۸۲ق.
- مفید، محمد بن حسن. الامالی. به کوشش غفاری و استاد ولی. قم. ۱۴۰۳ق.
- نجاشی، احمد بن علی. رجال. به کوشش موسی شبیری زنجانی. قم. ۱۴۰۷ق.
- ورام بن ابی فراس. تنبیه الخواطر. قم. ۱۳۷۵ق.
- McDermott,M.J.. The Theology of Al-Shaikh al-Mufld. Beirut. 1986.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی
