عثمان بن علی بن ابی‌طالب
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| خویشاوندان | امام علی(ع)؛ امام حسن(ع)؛ امام حسین(ع)؛ حضرت عباس(ع) |
| ولادت | حدود سال ۳۹ قمری |
| وفات | سال ۶۱ قمری ، کربلا |
| علت وفات | شهادت در رکاب امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
عثمان بن علی بن ابی‌طالب (حدود سال ۳۹ قمری-سال ۶۱ قمری در کربلا)، از شهدای کربلا فرزند امام علی(ع) و ام‌البنین و از برادران حضرت عباس(ع) است. بنا بر برخی روایات، عثمان در هنگام شهادت ۲۱ ساله بوده و فرزندی نداشته است. مدفن او در مقبره جمعی شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) است.
زندگی نامه
بنا به نقلی که سن عثمان بن علی را در هنگام شهادت ۲۱ سال ذکر کرده است.[۱]، وی باید در کوفه و در دوران خلافت امام علی(ع) و حدود سال ۳۹ قمری به دنیا آمده باشد. پدرش حضرت علی(ع) و مادرش فاطمه بنت حِزام مشهور به اُمّ‌الْبَنین (درگذشته ۶۴ق)است. او چهار سال با پدرش زندگی کرد.[۲]
جز در ماجرای عاشورا، ذکری از او در منابع تاریخی به میان نیامده، اما ظاهراً در سلسله اسناد برخی از احادیث نامش ذکر شده است. گویا عثمان ازدواج نکرده و فرزندی نداشته است.[۳]
علت نامگذاری
نام عثمان از اسامی رایج زمان بوده، تا جایی که در برخی منابع نام ۲۵ نفر از صحابه، عثمان ذکر شده‌است.[۴] از سوی دیگر، حضرت علی(ع) علت این نام گذاری را، همنامی با یکی از صحابه به نام عثمان بن مظعون عنوان می‌کند.[۵]
روز عاشورا
عثمان و برادرانش (عباس و عبدالله و جعفر) با وجود این که شمر به آنها امان داد نپذیرفتند و در رکاب امام حسین(ع) ماندند.[۶] پس از شهادت یاران غیرهاشمی امام حسین(ع)، بنی هاشم به میدان رفتند. اولین نفر از فرزندان علی بن ابی طالب، ابوبکر بن علی بود که به میدان رفت. پس از او بنا به نقلی، عبدالله و جعفر، برادران مادری عثمان به میدان رفته و شهید شدند.[۷] سرانجام عثمان به میدان رفت. ابیات زیر از رجزهای اوست:
| إنی أنا عثمان ذو المفاخر | شیخی علی ذو الفعال الظاهر | |
| و بن عم للنبی الطاهر | أخی حسین خیرة الاخایر | |
| و سید الکبار و الاصاغر | بعد الرسول و الوصی الناصر[۸] | |
و پس از پیامبر و وصی پیروزمند او، آقا [و مولای] همه (بزرگ و کوچک) است
شهادت
خولی بن یزید اصبحی تیری به پیشانی عثمان زد و او را از اسب به زمین افکند، و مردی از بنی دارم سر از تن او جدا کرد.[۹]
نام عثمان در زیارت الشهدا
در زیارت الشهدا، نام عثمان بن علی آمده و به علت نامگذاری وی که همنام بودن باعثمان بن مظعون است نیز اشاره شده است:
- «السَّلَامُ عَلَی عُثْمَانَ بْنِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ سَمِی عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ لَعَنَ الله رَامِیهُ بِالسَّهْمِ خَوْلِی بْنَ یزِیدَ الْأَصْبَحِی الْأَیادِی وَ الْأَبَانِی الدَّارِمِی»[۱۰]
فرزند
محمد: زبیر بن بکار در سلسله سند روایتی از او نام برده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۵، ص۳۷.
- ↑ جمعی از نویسندگان٬ پژوهشی پیرامون شهدای کربلا٬ ج۱ ٬ ص۲۵۷.
- ↑ مفید، الارشاد، ج ۲، ص۱۰۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۵، ص۳۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۴۴۷-۴۶۳.
- ↑ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۹.
- ↑ جمعی از نویسندگان٬ پژوهشی پیرامون شهدای کربلا٬ ج۱ ٬ ص۲۵۷.
- ↑ صدوق، الامالی، ص۱۵۲.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۵، ص۳۷.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۹؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۵، ص۳۷.
- ↑ ابن مشهدی، مزار الکبیر، ص۴۸۷.
- ↑ ابن بکار، المنتخب من کتاب أزواج النبی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۱.
یادداشت
منابع
- ابن بکار،المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی الله علیه وسلم، تحقیق سکینه شهابی، مؤسسة الرسالة، بیروت، اول، ۱۴۰۳ق.
- ابن حجر، عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق علی محمد البجاوی، دار الجیل، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۳۷۸ش.
- اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق: سید احمد صقر، دار المعرفة، بیروت، بی‌تا.
- بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، دار الفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق.
- صدوق، الامالی، کتابچی، تهران، ۱۳۷۶ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار،دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، کنگره شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق.
- جمعی از نویسندگان٬ پژوهشی پیرامون شهدای کربلا٬ زمزم هدایت٬ قم٬ بی‌تا.