فاطمه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
درج الگوی درجه بندی |
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
فاطمه دختر [[امام حسین علیه السلام|حسین | فاطمه دختر [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] از [[ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی|ام‌اسحاق]] است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۹۱؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص ۲۱۴.</ref> تاریخ دقیق تولد فاطمه مشخص نیست؛ ولی چون مادرش، نخست همسر [[امام حسن(ع)]] بود و بعد از شهادت وی ([[سال ۴۹ قمری|۴۹]] یا [[سال ۵۰ قمری|۵۰ق]])، به همسری امام حسین(ع) درآمد، تولد وی پس از سال [[سال ۵۰ هجری قمری|۵۰ق]] بوده است از این رو برخی احتمال داده‌اند که در سال [[سال ۵۱ قمری]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> فاطمه را بزرگ‌ترین دختر امام حسین(ع) دانسته‌اند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.</ref> نقل شده است امام حسین(ع) از میان دو دخترش (فاطمه و [[سکینه دختر امام حسین (ع)|سکینه]])، فاطمه را شبیه‌تر به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه بنت رسول‌الله]] خواند. این هنگامی بود که [[حسن مثنی|حسن مُثَنّی]] فرزند امام حسن(ع) فاطمه را از امام حسین(ع) خواستگاری کرد.<ref>نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۱۲۲.</ref> فاطمه و حسن مثنی پیش از [[واقعه کربلا]] ازدواج کردند.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۷؛ ابن قتیبه، المعارف ، ۱۳۹۰ق، ص۲۱۳؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۳.</ref> | ||
{{تبارنامه امام حسین}} | {{تبارنامه امام حسین}} | ||
== حضور در کربلا و اسارت == | == حضور در کربلا و اسارت == | ||
فاطمه و همسرش [[حسن مثنی|حسن مُثَنّی]] در [[واقعه عاشورا]] حضور داشتند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵ و ۱۲۱.</ref> حسن در [[روز عاشورا]] همراه [[ | فاطمه و همسرش [[حسن مثنی|حسن مُثَنّی]] در [[واقعه عاشورا]] حضور داشتند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵ و ۱۲۱.</ref> حسن در [[روز عاشورا]] همراه [[امام حسین(ع)]] شجاعانه جنگید و زخمی و اسیر شد. دایی‌اش، اسماء بن خارجه فزاری وی را نجات داد. او در [[کوفه]] تحت درمان قرار گرفت و با بازیافتن سلامت خود به [[مدینه]] بازگشت.<ref> شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ ابن‌طاووس، لهوف، ۱۳۷۸ش، ص۶۳.</ref> فاطمه به همراه دیگر اعضای خاندان امام حسین(ع)، به اسارت به [[کوفه]] و [[شام]] برده شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.</ref> برخی از ماجراهای هجوم به خیمه‌ها و دوران اسارت [[اهل بیت(ع)|اهل بیت]] [[پیامبر(ص)|پیامبر(ص)]] از او نقل شده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۴؛ شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.</ref> میان او و [[یزید]] در دربار شام سخنانی رد و بدل گردید.<ref> نگاه کنید به طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.</ref> [[احمد بن علی طبرسی]]، بحث‌های او با اهل [[کوفه]] را آورده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج ۲، ص ۲۷۲۹.</ref> | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
=== روایت حدیث === | === روایت حدیث === | ||
فاطمه از [[تابعین]] و از راویان حدیث بوده است او از پدرش امام حسین(ع) | فاطمه از [[تابعین]] و از راویان حدیث بوده است او از پدرش امام حسین(ع)، [[عبدالله بن عباس]] و [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عُمَیس]] روایت نقل کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۰؛ مزّی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج ۳۵، ص۲۵۴-۲۵۵.</ref> نقل شده که وی از [[حضرت فاطمه(س)]]، به‌صورت [[مرسل]] روایت کرده است. او همچنین از پدرش [[حسین بن علی(ع)]]، عمه‌اش [[حضرت زینب(س)]]، برادرش [[امام سجاد(ع)]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[عایشه]]، [[اسما بنت عمیس]] و [[بلال]] نیز به‌گونه [[مرسل]]، روایت کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۰؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۴؛</ref> | ||
فاطمه را [[ثقه]] و از [[طبقات راویان|طبقه چهارم راویان]] دانسته‌اند.<ref> عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۵۷</ref> | فاطمه را [[ثقه]] و از [[طبقات راویان|طبقه چهارم راویان]] دانسته‌اند.<ref> عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۵۷</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==خطبه در کوفه== | ==خطبه در کوفه== | ||
{{اصلی|خطبه فاطمه صغری در کوفه}} | {{اصلی|خطبه فاطمه صغری در کوفه}} | ||
فاطمه هنگام اسارت در [[کوفه]] سخنرانی کرد. وی در این سخنرانی، مصیبت‌هایی که از جانب کوفیان به اهل‌بیت امام حسین رسیده بود را یادآور می‌شود. | |||
فاطمه | |||
محتوای خطبه عبارت است از: | محتوای خطبه عبارت است از: | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۹: | ||
*جایگاه و فضائل اهل‌بیت (ع). | *جایگاه و فضائل اهل‌بیت (ع). | ||
*سرزنش کوفیان. | *سرزنش کوفیان. | ||
* | *وعده عذاب دنیوی و اُخروی به کوفیان.<ref> طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۰۴-۱۰۸.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==در سوگ حسن مثنی== | ==در سوگ حسن مثنی== | ||
گفته شده فاطمه پس از درگذشت حسن مُثَنّی، یک سال بر مزار او به سوگ نشست و روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت.<ref>بخاری، صحیح | گفته شده فاطمه پس از درگذشت حسن مُثَنّی، یک سال بر مزار او به سوگ نشست و روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۴۶؛ مفید، الارشاد ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶.</ref> | ||
فاطمه پس از درگذشت [[حسن مثنی]]، با [[عبدالله بن عمرو بن عثمان | فاطمه پس از درگذشت [[حسن مثنی]]، با [[عبدالله بن عمرو بن عثمان بن عفان]] ازدواج کرد.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۳۸۵ق، ص۱۶۷.</ref> پس از مرگ عبدالله، [[عبدالرحمان بن ضحاک]]، والی [[مدینه]]، از فاطمه خواستگاری کرد که او نپذیرفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۴.</ref> | ||
فاطمه از حسن مثنی، چهار فرزند به نام‌های [[عبدالله محض|عبدالله]]، ابراهیم، حسن و زینب داشت<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ بیهقی، لباب الانساب،۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۸۵؛</ref> و از همسر دومش [[عبدالله بن عمرو بن عثمان]]، دارای سه فرزند به نام‌های محمد دیباج، قاسم و رقیه شد.<ref> مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ ابن قتیبه، المعارف ،۱۳۹۰ق، ص ۱۹۹</ref> بیشتر فرزندان و نوادگان وی، در مبارزه با خلفای [[بنی عباس]] به [[شهادت]] رسیدند یا زندانی شدند.<ref>طبری، تاریخ | فاطمه از حسن مثنی، چهار فرزند به نام‌های [[عبدالله محض|عبدالله]]، ابراهیم، حسن و زینب داشت<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ بیهقی، لباب الانساب،۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۸۵؛</ref> و از همسر دومش [[عبدالله بن عمرو بن عثمان]]، دارای سه فرزند به نام‌های محمد دیباج، قاسم و رقیه شد.<ref> مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ ابن قتیبه، المعارف ،۱۳۹۰ق، ص ۱۹۹</ref> بیشتر فرزندان و نوادگان وی، در مبارزه با خلفای [[بنی عباس]] به [[شهادت]] رسیدند یا زندانی شدند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۵۳۶.</ref> | ||
== وفات == | == وفات == | ||
[[پرونده:فاطمه بنت الحسین.jpg|بندانگشتی|مرقد فاطمه بنت الحسین در [[باب الصغیر]]]] | [[پرونده:فاطمه بنت الحسین.jpg|بندانگشتی|مرقد فاطمه بنت الحسین در [[باب الصغیر]]]] | ||
گفته شده است فاطمه دختر امام حسین(ع) در حدود سال ۱۱۷ هجری و در [[مدینه]] درگذشت.<ref> | گفته شده است فاطمه دختر امام حسین(ع) در حدود سال ۱۱۷ هجری و در [[مدینه]] درگذشت.<ref> سبط بن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۱.</ref> همچنین برخی از مورخان بدون اشاره به تاریخ وفات، گفته‌اند او در هنگام وفات، نود سال داشته‌است.<ref> ابن‌حِبّان، صحیح، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۳۰۱.</ref> در دیگر منابع آمده وی در زمان [[خلافت]] [[هشام بن عبدالملک]] (حکومت: ۱۰۵-۱۲۵ق) درگذشت.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۷.</ref> قبری در [[قبرستان باب الصغیر]] به وی منسوب است.<ref>[http://islamicshrines.net/?p=183 زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه نوشته احمد خامه‌یار] فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۹۰، صص۸۷-۱۲۶</ref> | ||
==مُسنَد فاطمه بنت الحسین(ع)== | ==مُسنَد فاطمه بنت الحسین(ع)== | ||
* | * مُسنَدُ فاطمةَ بنتِ الحسین(ع) تألیف سید علیرضا سيد كُباری قم، انتشارات زائر، ۱۳۷۶ش | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۱: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق. | * ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق. | ||
* | * ابن‌حِبّان، محمد بن احمد، صحیح ابن حبان، بیروت، موسسه الرسالة، ۱۴۱۴ق. | ||
* ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار بیروت، ۱۴۰۵ق. | * ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار بیروت، ۱۴۰۵ق. | ||
* ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ،۱۴۲۱ق. | * ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ،۱۴۲۱ق. | ||
* ابن‌قتیبه، المعارف، چاپ محمداسماعیل عبدالله صاوی، بیروت، ۱۳۹۰ق. | * ابن‌قتیبه، المعارف، چاپ محمداسماعیل عبدالله صاوی، بیروت، ۱۳۹۰ق. | ||
* اصفهانی، | * ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، به تحقیق کاظم المظفر، نجف اشرف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق. | ||
* سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، الشریف الرضی،۱۴۱۸ق. | * سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، الشریف الرضی،۱۴۱۸ق. | ||
* | * سید بن طاووس، لهوف، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۷۸ش. | ||
* شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، نشر کتابچی، ۱۳۷۶ش. | * شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، نشر کتابچی، ۱۳۷۶ش. | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، ۱۴۱۳ق. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۵: | ||
* علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق. | * علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق. | ||
* محمدی | * محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۸ش. | ||
* مِزّی، | * مِزّی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت، ۱۴۰۵ق. | ||
* | *بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت دار ابن کثیر، ۱۴۱۰ق. | ||
*بیهقی، علی بن زید، لباب الانساب والالقاب والاعقاب، قم، مکتبه مرعشی،۱۴۱۰ق. | *بیهقی، علی بن زید، لباب الانساب والالقاب والاعقاب، قم، مکتبه مرعشی،۱۴۱۰ق. | ||
*عسقلانی، | *ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، دمشق، دار الرشید، ۱۴۱۲ق. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*[https://www.zahrashenasi.com/wp-content/uploads/2019/12/%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8.pdf مُسنَدُ فاطمةَ بنتِ الحسین(ع)] | *[https://www.zahrashenasi.com/wp-content/uploads/2019/12/%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8.pdf مُسنَدُ فاطمةَ بنتِ الحسین(ع)] | ||
نسخهٔ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۲۳
برای دیگر کاربردها فاطمه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | فاطمه دختر امام حسین(ع) |
| مذهب | شیعه |
| زادروز | ۵۱ق |
| محل زندگی | مدینه |
| سوگواری محرم | |
|---|---|
 تابلوی عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان | |
| رویدادها | |
| نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا | |
| افراد | |
| امام حسین(ع) • علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا | |
| جای‌ها | |
| حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه | |
| مناسبت‌ها | |
| تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر | |
| مراسم | |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت | |
فاطمه بنت حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) بزرگ‌ترین دختر امام حسین(ع). مادرش امّ‌اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله است. فاطمه در واقعه کربلا حضور داشت و اسیر شد. او در کوفه خطبه خواند و کوفیان را نکوهش کرد. بنابر حدیث امام باقر(ع)، امام حسین(ع) قبل از شهادت، ودایع امامت و وصایای مکتوب خود را به او سپرد و او بعداً آنها را به امام سجاد(ع) داد. وی از پدرش و برادرش امام سجاد(ع) روایت نقل کرده است.
معرفی
فاطمه دختر امام حسین(ع) از ام‌اسحاق است.[۱] تاریخ دقیق تولد فاطمه مشخص نیست؛ ولی چون مادرش، نخست همسر امام حسن(ع) بود و بعد از شهادت وی (۴۹ یا ۵۰ق)، به همسری امام حسین(ع) درآمد، تولد وی پس از سال ۵۰ق بوده است از این رو برخی احتمال داده‌اند که در سال سال ۵۱ قمری به دنیا آمده است.[۲] فاطمه را بزرگ‌ترین دختر امام حسین(ع) دانسته‌اند.[۳] نقل شده است امام حسین(ع) از میان دو دخترش (فاطمه و سکینه)، فاطمه را شبیه‌تر به فاطمه بنت رسول‌الله خواند. این هنگامی بود که حسن مُثَنّی فرزند امام حسن(ع) فاطمه را از امام حسین(ع) خواستگاری کرد.[۴] فاطمه و حسن مثنی پیش از واقعه کربلا ازدواج کردند.[۵]
حضور در کربلا و اسارت
فاطمه و همسرش حسن مُثَنّی در واقعه عاشورا حضور داشتند.[۶] حسن در روز عاشورا همراه امام حسین(ع) شجاعانه جنگید و زخمی و اسیر شد. دایی‌اش، اسماء بن خارجه فزاری وی را نجات داد. او در کوفه تحت درمان قرار گرفت و با بازیافتن سلامت خود به مدینه بازگشت.[۷] فاطمه به همراه دیگر اعضای خاندان امام حسین(ع)، به اسارت به کوفه و شام برده شد.[۸] برخی از ماجراهای هجوم به خیمه‌ها و دوران اسارت اهل بیت پیامبر(ص) از او نقل شده است.[۹] میان او و یزید در دربار شام سخنانی رد و بدل گردید.[۱۰] احمد بن علی طبرسی، بحث‌های او با اهل کوفه را آورده است.[۱۱]
جایگاه
انتقال ودایع امامت
بنابر حدیثی از امام باقر(ع)، امام حسین(ع) قبل از شهادت، ودایع امامت و وصایای مکتوب خود را به فاطمه سپرد و او بعدا آنها را به امام سجاد(ع) تحویل داد.[۱۲]
روایت حدیث
فاطمه از تابعین و از راویان حدیث بوده است او از پدرش امام حسین(ع)، عبدالله بن عباس و اسماء بنت عُمَیس روایت نقل کرده است.[۱۳] نقل شده که وی از حضرت فاطمه(س)، به‌صورت مرسل روایت کرده است. او همچنین از پدرش حسین بن علی(ع)، عمه‌اش حضرت زینب(س)، برادرش امام سجاد(ع)، عبدالله بن عباس، عایشه، اسما بنت عمیس و بلال نیز به‌گونه مرسل، روایت کرده است.[۱۴]
فاطمه را ثقه و از طبقه چهارم راویان دانسته‌اند.[۱۵]
خطبه در کوفه
فاطمه هنگام اسارت در کوفه سخنرانی کرد. وی در این سخنرانی، مصیبت‌هایی که از جانب کوفیان به اهل‌بیت امام حسین رسیده بود را یادآور می‌شود. محتوای خطبه عبارت است از:
- حمد و ثناء خداوند و اقرار به رسالت پیامبر (ص).
- شهادت امام حسین (ع).
- عدم یاری کوفیان و شهادت امام علی (ع).
- جایگاه و فضائل اهل‌بیت (ع).
- سرزنش کوفیان.
- وعده عذاب دنیوی و اُخروی به کوفیان.[۱۶]
در سوگ حسن مثنی
گفته شده فاطمه پس از درگذشت حسن مُثَنّی، یک سال بر مزار او به سوگ نشست و روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت.[۱۷]
فاطمه پس از درگذشت حسن مثنی، با عبدالله بن عمرو بن عثمان بن عفان ازدواج کرد.[۱۸] پس از مرگ عبدالله، عبدالرحمان بن ضحاک، والی مدینه، از فاطمه خواستگاری کرد که او نپذیرفت.[۱۹]
فاطمه از حسن مثنی، چهار فرزند به نام‌های عبدالله، ابراهیم، حسن و زینب داشت[۲۰] و از همسر دومش عبدالله بن عمرو بن عثمان، دارای سه فرزند به نام‌های محمد دیباج، قاسم و رقیه شد.[۲۱] بیشتر فرزندان و نوادگان وی، در مبارزه با خلفای بنی عباس به شهادت رسیدند یا زندانی شدند.[۲۲]
وفات
گفته شده است فاطمه دختر امام حسین(ع) در حدود سال ۱۱۷ هجری و در مدینه درگذشت.[۲۳] همچنین برخی از مورخان بدون اشاره به تاریخ وفات، گفته‌اند او در هنگام وفات، نود سال داشته‌است.[۲۴] در دیگر منابع آمده وی در زمان خلافت هشام بن عبدالملک (حکومت: ۱۰۵-۱۲۵ق) درگذشت.[۲۵] قبری در قبرستان باب الصغیر به وی منسوب است.[۲۶]
مُسنَد فاطمه بنت الحسین(ع)
- مُسنَدُ فاطمةَ بنتِ الحسین(ع) تألیف سید علیرضا سيد كُباری قم، انتشارات زائر، ۱۳۷۶ش
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابن‌حِبّان، محمد بن احمد، صحیح ابن حبان، بیروت، موسسه الرسالة، ۱۴۱۴ق.
- ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار بیروت، ۱۴۰۵ق.
- ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ،۱۴۲۱ق.
- ابن‌قتیبه، المعارف، چاپ محمداسماعیل عبدالله صاوی، بیروت، ۱۳۹۰ق.
- ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، به تحقیق کاظم المظفر، نجف اشرف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.
- سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، الشریف الرضی،۱۴۱۸ق.
- سید بن طاووس، لهوف، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۷۸ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، نشر کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، ۱۴۱۳ق.
- صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، به تصحیح محسن کوچه‌باغی، قم، مکتبه نجفی، ۱۴۰۴ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، نشر اسوه، ۱۴۱۶ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، ۱۴۰۳ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۸ش.
- مِزّی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت دار ابن کثیر، ۱۴۱۰ق.
- بیهقی، علی بن زید، لباب الانساب والالقاب والاعقاب، قم، مکتبه مرعشی،۱۴۱۰ق.
- ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، دمشق، دار الرشید، ۱۴۱۲ق.
پیوند به بیرون
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۹۱؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص ۲۱۴.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۵۱.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.
- ↑ نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۱۲۲.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۷؛ ابن قتیبه، المعارف ، ۱۳۹۰ق، ص۲۱۳؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۳.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵ و ۱۲۱.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵؛ ابن‌طاووس، لهوف، ۱۳۷۸ش، ص۶۳.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ نگاه کنید به صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۴؛ شیخ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ نگاه کنید به طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج ۲، ص ۲۷۲۹.
- ↑ صفّار قمی، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص ۳۰۳.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۰؛ مزّی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج ۳۵، ص۲۵۴-۲۵۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۰؛ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۴؛
- ↑ عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۵۷
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۰۴-۱۰۸.
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۴۶؛ مفید، الارشاد ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۳۸۵ق، ص۱۶۷.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۴.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ بیهقی، لباب الانساب،۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۸۵؛
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۵ق، ج۳۵، ص۲۵۶؛ ابن قتیبه، المعارف ،۱۳۹۰ق، ص ۱۹۹
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۵۳۶.
- ↑ سبط بن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۱.
- ↑ ابن‌حِبّان، صحیح، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۳۰۱.
- ↑ ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص ۱۷.
- ↑ زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه نوشته احمد خامه‌یار فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۹۰، صص۸۷-۱۲۶