مسلم جصاص
مُسلم جَصّاص نام شخصیتی که ماجرای ورود اسیران کربلا به کوفه از او نقل شده است.[۱] پژوهشگران علم رجال او را شخصیتی ناشناخته می‌دانند که شرح حال او در کتاب‌های رجالی نیامده است.[۲] مسلم در این داستان خود را گچ‌کار[۳] دارالاماره معرفی کرده است.[۴] در ضمن این ماجرا شعری از امام سجاد(ع)[۵] و شعری از حضرت زینب(س)[۶] در آن موقعیت نیز نقل شده است. در این خبر هم‌چنین آمده است که ام‌کلثوم از پذیرش صدقه برای اسیران خردسال ممانعت کرده و گفته است صدقه بر اهل‌بیت حرام است[۷] و در ادامه نیز گفته شده که حضرت زینب(س) با دیدن سر امام حسین(ع)، سر خود را به محمل کوبید و خون‌آلود شد.[۸] برخی با استناد به این گزارش، قمه‌زنی در عزای امام حسین(ع) را جایز دانسته‌اند.[۹]
علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار می‌گوید که خبر جصاص را از بعضی کتاب‌های معتبر نقل کرده؛[۱۰] اما شیخ عباس قمی این خبر را نپذیرفته است؛ چون محمل‌نشینی در نقل‌های دیگر ماجرای اسیران کربلا نقل نشده است و منبع اصلی این خبر، کتاب‌های منتخب طریحی و نور العین است که از اعتبار لازم برخوردار نیستند.[۱۱] شیخ عباس قمی معتقد است که سر به محمل کوبیدن از سوی حضرت زینب(س)، که مقام رضا و تسلیم دارد، بعید به نظر می‌رسد.[۱۲]
برخی پژوهشگران نقدهای دیگری نیز در مورد این خبر مطرح کرده‌اند: جایز بودن هدیه و صدقهٔ مستحبی برای هاشمیان، حدود هزار سال مسکوت‌ماندن خبر کوبیدن سر به محمل در برابر مردم کوفه، و سپس گزارش آن در برخی از منابع بسیار ضعیف، آن هم از یک نفر، و این که زینب(س) کاری بر خلاف توصیهٔ مؤکّد امام حسین(ع) انجام نداده است؛ زیرا بر اساس گزارش منابع معتبر، امام(ع) به او سفارش فرموده بود که بر مرگ امام، گریبان چاک ندهد و صورتْ نخراشد.[۱۳]
پانویس
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ نگاه کنید به: نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۴۱۱، شماره ۱۱۴۹۰۳.
- ↑ جَصّاص: گچ‌کار (لغت‌نامه دهخدا، ذیل جَصّاص)
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۵.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴ - ۴۶۵.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص ۴۶۵ و نگاه کنید به: اسفراینی، نور العین، ص۵۵؛ ابومخنف، مقتل الحسین(ع) المنسوب إلی أبی مخنف، ص۱۵۸-۱۶۱ به نقل دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش،ج۸، ص ۴۲۷، پاورقی.
- ↑ شیرازی، الف مسألة فی بلاد الغرب، ۱۴۲۸ق، ص۵۲
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۴.
- ↑ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۹۳۸.
- ↑ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۹۳۸
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص ۴۲۸، پاورقی.
منابع
- دهخدا، لغت‌نامه.
- شیرازی، سید صادق، الف مسألة فی بلاد الغرب، تحقیق: جلال عبدالرزاق معاش، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
- طریحی، فخرالدین، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- قمی، عباس، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر بهبودی، بیروت، موسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، با همکاری گروه محققان، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ناشر: فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.