مسلم جصاص
مُسلم جَصّاص راوی خبر ورود اسیران کربلا به کوفه بعد از واقعه عاشورا، سر به محمل زدن حضرت زینب(س) و جلوگیری ام‌کلثوم از صدقه به اسیران خردسال است. از آنجا که اطلاعی از او در کتاب‌های رجالی نیست و شخص مجهولی است و به جهت محتوای خبرش، برخی عالمان و پژوهشگران گزارش و خبر او را نپذیرفته‌اند.
خبر مسلم جصاص
مسلم جصاص ماجرای ورود اسیران کربلا به کوفه را خبر داده است.[۱] همچنین شعری از امام سجاد(ع)[۲] و شعری از حضرت زینب(س)[۳] که در آن موقع بیان کرده‌اند، نقل کرده است. در این خبر، از جلوگیری ام‌کلثوم از صدقه دادن به اسیران خردسال خبر داده؛ چون صدقه بر اهل‌بیت حرام است[۴] و در ادامه از سر به محمل زدن حضرت زینب(س) و خون‌آلود شدن سر او با دیدن سر امام حسین(ع) خبر داده است.[۵] برخی با استناد به این گزارش، قمه‌زنی در عزای امام حسین(ع) را جایز دانسته‌اند.[۶]
مسلم خود را گچ‌کار[۷] دارالاماره معرفی کرده است.[۸]
نقد خبر جصاص
مجلسی گفته است که خبر جصاص را از بعضی کتاب‌های معتبر نقل کرده است[۹] اما شیخ عباس قمی این خبر را نپذیرفته است؛ چون محمل‌نشینی در غیر خبر مسلم جصّاص نیست و منبع اصلی این خبر، کتاب‌های منتخب طریحی و نور العین است که از اعتبار لازم برخوردار نیستند.[۱۰] شیخ عباس قمی معتقد است که سر به محمل کوبیدن از سوی حضرت زینب(س)، که مقام رضا و تسلیم دارد، بعید به نظر می‌رسد.[۱۱]
برخی پژوهشگران نقدهای دیگری نیز در مورد این خبر مطرح کرده‌اند: بی‌اشکال بودن هدیه و صدقهٔ مستحبی دادن غیرهاشمی به هاشمی، حدود هزار سال مسکوت ماندن خبر سر به محمل زدن در برابر هزاران کوفی و سپس در برخی از منابع بسیار ضعیف، آن هم از یک نفر، گزارش شدن،[یادداشت ۱] انجام ندادن زینب(س) کاری بر خلاف توصیهٔ مؤکّد امام حسین(ع)؛ زیرا بر اساس گزارش منابع معتبر، امام(ع) به او سفارش فرموده بود که بر مرگ امام، گریبان چاک ندهد و صورتْ نخراشد.[۱۲]
شرح حال مسلم جصاص در کتاب‌های رجالی نیامده و شخصی مجهول است.[۱۳]
یادداشت
- ↑ همهٔ کتاب‌های ضعیفی که این مطلب را از مسلم جَصّاص نقل کرده‌اند، به موضوع «زدن سر به چوب محمل» اشاره ندارند. برای نمونه، این مطلب در کتاب نور العین و نسخهٔ چاپی مقتل الحسین علیه السلام المنسوب إلی أبی مخنف، نیامده و تنها در منتخب طریحی و یک نسخهٔ خطّی از مقتل یاد شده است. (محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص ۴۲۸، پاورقی)
پانویس
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۵.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴ - ۴۶۵.
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص ۴۶۵ و نگاه کنید به: اسفراینی، نور العین، ص۵۵؛ ابومخنف، مقتل الحسین(ع) المنسوب إلی أبی مخنف، ص۱۵۸-۱۶۱ به نقل دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش،ج۸، ص ۴۲۷، پاورقی.
- ↑ شیرازی، الف مسألة فی بلاد الغرب، ۱۴۲۸ق، ص۵۲
- ↑ جَصّاص: گچ‌کار (لغت‌نامه دهخدا، ذیل جَصّاص)
- ↑ طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، الاعلمی، ص۴۶۴.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۴.
- ↑ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۹۳۸.
- ↑ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۹۳۸
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص ۴۲۸، پاورقی.
- ↑ نگاه کنید به: نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۴۱۱، شماره ۱۱۴۹۰۳.
منابع
- دهخدا، لغت‌نامه.
- شیرازی، سید صادق، الف مسألة فی بلاد الغرب، تحقیق: جلال عبدالرزاق معاش، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
- طریحی، فخرالدین، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- قمی، عباس، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر بهبودی، بیروت، موسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، با همکاری گروه محققان، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.
- نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ناشر: فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.