یَعسوبُ الدّین یا یَعسوبُ المُؤمنین، از القاب امام علی(ع) به‌معنای بزرگ، سرپرست و جلودار (رهبر) مؤمنین است که از سوی پیامبر اکرم(ص) به ایشان داده شده است. بنابر روایتی، حضرت علی (ع) نیز از خود و حضرت مهدی(عج) به عنوان یعسوب الدین یاد کرده است.
لغت
یعسوب در لغت به معنای، امیر و ملکه زنبور عسل است، همچنین به معنای بزرگ، سید و جلودار قوم نیز آمده است. حضرت علی(ع) را یعسوب دین و مؤمنان خوانده‌اند، زیرا همان‌گونه که ملکه زنبور عسل جلودار، رئیس و امیر زنبورها است، امیرالمومنین نیز جلودار مؤمنین و دین است.[۲] و همچنان‌که زنبورها از ملکه خود پیروی می‌کنند، مومنان باید از آن حضرت پیروی کنند.[۳] سید رضی یعسوب را مالک (سرپرست) امور مردم معنا کرده است.[۴]
حدیث
| قال رسول الله(ص): |
| سَیَکونُ مِن بَعدی فِتنَةٌ فَاِذا کانَ ذلکَ فَاَلزِموا علی بن أبی طالب فَاِنّهُ أوّلُ مَن آمَنَ بی، وَ أوّلُ مَن یُصافِحُنی یَومَ القِیامَةِ، وَ هُوَ الصّدیقُ الأکبَرُ وَ هُو فاروقُ هذِهِ الأمّةِ، وَ هُوَ یَعسوبُ المُؤمِنینَ... |
| پیامبر(ص) فرمود: پس از من فتنه‌ای برپا خواهد شد، در آن هنگام همراه علی بن ابیطالب باشید؛ او اولین کسی است که به من ایمان آورد و اولین کسی خواهد بود که در قیامت با من مصافحه خواهد داشت. او برترین راستگویان و جدا کننده حق و باطل در این امت است، او یعسوب مؤمنین است... |
| حسینی فیروزآبادی، فضائل خمسه، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۸۹. |
پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی(ع) را به یعسوب الدین[۵] و یعسوب المؤمنین[۶] ملقب کرده است. حضرت علی نیز از تعبیر «انا یعسوب الدین» برای خود استفاده کرده است.[۷] ابن ابی الحدید در ذیل حدیث «یا علی انت یعسوب الدین و انت یعسوب المومنین» گفته است: گویا پیامبر او را رئیس مؤمنین و سید اهل ایمان قرار داده است.[۸] برخی منابع نیز لقب یعسوب الدین والمومنین را برای امام علی(ع) ذکر کرده‌اند.[۹]
حضرت علی(ع) از حضرت مهدی(عج) نیز به‌عنوان یعسوب الدین یاد کرده است:
پانویس
- ↑ «الصور الأكثر مشاهدة لعام 2012م»، شبکة الامام علی(ع) میدیا.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵ق، ج۱۹، ص۲۲۴.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۲۶۱، ص۵۱۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۵۱، ص۱۱۳.
- ↑ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۱۳۳؛ امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ یا علی أنت یعسوب المؤمنین والمال یعسوب الظالمین؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۲، ص۱۴۷؛ ابن حجر، الصواعق المحرقه، ۱۳۸۵ق، ص۱۲۵.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۱۶، ص۵۳۰
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵ق، ج۱۹، ص۲۲۴.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ۱۴۳۳ق، ج۱، ص۱۳۹.
- ↑ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۴۷؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵ق، ج۱۹، ص۱۰۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۵۱، ص۱۱۳.
- ↑ مکارم شیرازی، نهج‌البلاغه با ترجمه روان فارسی، ۱۳۸۴ش، ص۷۹۷.
منابع
- ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد أبوالفضل إبراهیم، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۳۸۵ق.
- ابن حجر الهیتمی، الصواعق المحرقة فی الرد علی أهل البدع والزندقة، تحقیق: عبدالوهاب عبداللطیف، قاهره، مکتبة القاهرة لعلی یوسف سلیمان، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب، تحقیق و تصحیح: لجنة من أساتذة النجف الأشرف، النجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة: فی معرفة الأئمة، تحقیق علی آل کوثر، بیروت، المجمع العالمی لأهل البیت، ۱۴۳۳ق/۲۰۱۲م.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
- حسینی فیروزآبادی، سید مرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال، تحقیق: جواد القیومی الاصفهانی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۶ق.
- سید رضی، نهج البلاغة، تحقیق صبحی صالح، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، چاپ اول، ۱۹۸۰م.
- «الصور الأكثر مشاهدة لعام 2012م»، شبکة الامام علی(ع) میدیا، تاریخ بازدید: ۱۸ اسفند ۱۴۰۰ش.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، مصحح: سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۴۱۶ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۱ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.