این مقاله دربارهٔ فهرستی از کنیه‌ها و لقب‌های امام حسن(ع) است. برای آشنایی با امام مجتبی(ع)، مدخل امام حسن علیه‌السلام را ببینید.
فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام حسن مجتبی(ع) مجموعه اسم‌ها و القابی است که در منابع روایی و تاریخی، برای امام دوم شیعیان بیان شده است. ابن شهرآشوب در کتاب المناقب در شرح‌حال امام مجتبی(ع) آورده است که خداوند، او را «حسن» نامید[۱] و در تورات هم، «شَبَّر» نام‌گذاری شده است.[۲] «ابومحمد» و «ابوالقاسم» را کنیه‌های امام مجتبی(ع) ذکر کرده‌اند[۳] و ۱۸ لقب نیز برای امام حسن(ع) شمرده شده که مجتبی مشهورترین آن است.[۴] «کریم اهل‌بیت» هم از القابی است که برای امام مجتبی(ع) مشهور شده،[۵] اما در کتاب‌های تاریخی و روایی بدان اشاره نشده است. فهرست القاب امام حسن بن علی(ع) بنابر منابع شیعه و سنی به این شرح است:
| شماره | لقب | معنا |
|---|---|---|
| ۱ | أَثِیر[۶] | کریم /والامقام (بخشنده بزرگوار) |
| ۲ | أمیر[۷] | فرمانده |
| ۳ | أَمِین[۸] | امانتدار |
| ۴ | بَرّ[۹] | نیکوکار |
| ۵ | تَقِیّ[۱۰] | باتقوا و خودنگهدار |
| ۶ | حُجَّت[۱۱] | حجت خدا بر مردم |
| ۷ | رضا[۱۲] | چنان از خدا راضی است که گویی مجسمه رضایت است |
| ۸ | زاهد[۱۳] | وارسته؛ کسی که وابسته به دنیا نیست |
| ۹ | زَکیّ[۱۴] | پاکیزه |
| ۱۰ | سِبْط[۱۵] | نوه رسول خدا(ص) |
| ۱۱ | سَیّد[۱۶] | آقا و سَرور |
| ۱۲ | طیِّب[۱۷] | پاک |
| ۱۳ | قائم[۱۸] | قیام‌کننده به امر خدا |
| ۱۴ | کَفیّ[۱۹] | کفایت‌کننده امور مؤمنان |
| ۱۵ | مجتبی[۲۰] | برگزیده |
| ۱۶ | نقیّ[۲۱] | پاکیزه و خالص |
| ۱۷ | وَزِیر[۲۲] | وزیر و یاور پادشاه حقیقی؛ کسی که خدای متعال را یاری می‌کند |
| ۱۸ | وَلیّ[۲۳] | دوست خدا؛ سرپرست |
| ۱۹ | کریم اهل‌بیت [۲۴] | بخشنده، جواد، جوانمرد، سخاوتمند، شریف، گشاده دست. |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ ابن طولون، الائمة الاثناعشر، ص۶۳؛ مفید؛ الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵؛ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۳؛ عطاردی، مسند الامام المجتبی، ۱۳۷۳ش، ص۲۴.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ قرشی، زندگانی حسن بن علی(ع)، ۱۳۵۲ش، ج۱، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۱۳۵.
- ↑ ابن ابی‌الثلج، تاریخ اهل‌البیت، ۱۴۱۰ق، ص۱۰.
- ↑ کرکی حائری، تسلیة المجالس، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۱.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ۵۶۲.
- ↑ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۸۸.
- ↑ خنجی، وسیلة الخادم، ۱۳۷۵ش، ص۱۵۶.
- ↑ مجلسی، جلاء العیون، ۱۳۸۲ش، ص۳۷۹.
- ↑ حموی، انیس المؤمنین، ۱۳۶۳ش، ص۸۵.
- ↑ عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۶۰.
- ↑ ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۱۷۶.
- ↑ حسینی عاملی، التتمة فی تواریخ الائمة، ۱۴۱۲ق، ص۶۷.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۳، ص۲۵۵.
- ↑ ابن ابی‌الثلج، تاریخ اهل‌البیت، ۱۴۱۰ق، ص۱۰.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.
- ↑ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۵۲۳.
- ↑ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۸۸.
- ↑ شبلنجی، نور الابصار، ص۲۴۰.
- ↑ عقیل، من اروع ما قاله الامام الحسن علیه‌السلام المجتبی، ۱۴۳۰ق، ص۷؛ آل‌سیف، سید الجنة الامام الحسن علیه‌السلام، ۱۴۴۳ق، ص۱۶۴.
منابع
- ابن ابی‌الثلج، تاریخ اهل‌البیت، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- ابن طولون، شمس الدین محمد، الائمة الاثنی عشر، تحقیق صلاح الدین المنجد، قم، منشورات الرضی، بی‌تا.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، قم، رضی، ۱۴۲۱ق.
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- حسینی عاملی، تاج‌الدین، التتمة فی تواریخ الأئمة علیهم السلام، قم، بعثت، ۱۴۱۲ق.
- حموی، محمد بن اسحاق، أنیس المؤمنین، تحقیق میرهاشم محدث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۶۳ش.
- خنجی، فضل‌الله روزبهان، وسیلة الخادم إلی المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم علیهم السلام، قم، انصاریان، ۱۳۷۵ش.
- سبط بن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص من الأمّة فی ذکر خصائص الأئمة، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق.
- شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم، قم، رضی، بی‌تا.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق.
- عطاردی، عزیزالله، مسند الامام المجتبی، تهران، عطارد، ۱۳۷۳ش.
- قرشی، باقر شریف، زندگانی حسن بن علی(ع)، مترجم: فخرالدین حجازی، قم، بنیاد بعثت، ۱۳۵۲ش.
- قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ش.
- کرکی حائری، محمد بن ابی طالب، تسلیة المجالس و زینة المجالس، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۸ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، قم، سرور، ۱۳۸۲ش.
- مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۴ق.