خطبه متقین: تفاوت میان نسخه‌ها

خطبه متقین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۱۳

۹۲۹ بایت حذف‌شده ، ۱۲ اوت

←‏دلیل ایراد خطبه

دیداریویکی‌متن

Alikhani

confirmed، movedable، protected، templateeditor

۵٬۱۰۹

ویرایش

@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 خطبه متقین توسط افراد متعددی چون [[محمدتقی مجلسی]] در کتاب شرح حدیث همام، محمدجواد تستری در کتاب تنبیه العباد، [[سید میر آصف قزوینی|میر آصف قزوینی]] در کتاب شرح خطبه همام و [[عبدالکریم سروش]] در کتاب اوصاف‌ پارسایان‌ شرح شده است. ترجمه‌ها و شرح‌های منظوم نیز از این خطبه ارائه شده است.
-== دلیل ایراد خطبه ==
+== معرفی و جایگاه ==
+[[خطبه متقین|خطبۀ مُتَّقین]] از خطبه‌های معروف نهج البلاغه<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۵۲۷.</ref> و از خطبه‌های مهم عرفانی و تربیتی نهج البلاغه است.<ref>هوشیار، و جلیل تجلیل، «بررسی تطبیقی سیمانی انسان کامل در خطبۀ متقین نهج البلاغه و آثار عزیز‌الدین نسفی»، ص۲۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، این خطبه را جامع‌ترین خطبه نهج البلاغه در زمینه اخلاق و تقوا می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۸.</ref> در برخی پژوهش‌ها، این خطبه را منبعی مناسب برای شناخت اخلاق و تهذیب نفس معرفی کرده‌اند.<ref>شفیعی، امام شناسی، ۱۳۹۷ش، ص۱۴۵.</ref> به گفته محمدتقی مصباح یزدی، از آنجا که این خطبه از امام باقر(ع) و از امام صادق(ع) نیز روایت شده، از اهمیت آن حکایت دارد.<ref>مصباح یزدی، «سیمای پرهیزکاران در خطبه متقین امیرالمؤمنین(ع)»، ص۶.</ref>
+امام علی(ع) این خطبه را به درخواست یکی از یارانش به نام [[همام|هَمَّام]] (یا فرد دیگر ...) بیان کرد.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> این خطبه که در غیر از نهج البلاغه نیز وارد شده، برای توصیف مُتَّقین،<ref>نگاه کنید به: ابن‌شعبه حرّانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۳.</ref> یا توصیف مؤمنان،<ref>نگاه کنید به: کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۲۲۶.</ref> یا توصیف شیعیان<ref>نگاه کنید به: کراجکی، کنز الفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۸۹.</ref> بیان شده است. [[امام علی(ع)]] در این خطبه پرهیزکاران را توصیف کرده و برای آنان حدود صد صفت برشمرده‌ است.<ref>مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> به گفته برخی محققان، در این اثر، سبک ادبیات آن با هدف اقناع مخاطب، هم‌خوانی دارد و آرایه‌های ادبی به‌کار رفته در این خطبه، برجسته و به موسیقی و ضرب‌آهنگ کلام، توجه ویژه‌ای شده است.<ref>اقبالی، و مهوش حسن‌پور، «نگاهی سبک‌شناسانه به خطبۀ متقین»، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref> همام با شنیدن این خطبه، دگرگون و بیهوش شد و در همان لحظه درگذشت.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۳، ص۳۰۶.</ref>
 {| class="{{جدول واکنش‌گرا/کلاس پیشفرض}}"
@@ خط ۴۳: / خط ۴۶: @@
 | فی ظلال نهج البلاغه / [[محمدجواد مغنیه]]|| ۱۹۱
 |}
-یکی از دوستان و شیعیان عابد [[امیرمؤمنان]](ع) به نام هَمَّام، از وی توصیف پرهیزگاران را خواست.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۰، ص ۱۳۳.</ref> او از [[امیرالمؤمنین(ع)]] در خواست کرد که پرهیزگاران را آنگونه توصیف کند که او بتواند تصور دقیق و صحیحی از آنها داشته باشد. امام که در مرحله اول نمی‌خواست چنین توصیفی داشته باشد به همام فرمود؛ ای همّام از خدا بترس و نیکوکار باش همانطور که در قرآن کریم آمده است «همانا خدا با کسانی است که پرهیزگار و نیکوکارند». <ref> سوره نحل، ۱۲۸.</ref> اما همام از این پاسخ قانع نشد و به امام اصرار کرد و او را [[سوگند]] داد که پرهیزگاران را برایش توصیف کند. امام که اصرار همام را دید این خطبه را ایراد کرد. <ref>شهیدی، ترجمه نهج البلاغه، ۱۳۷۷ش، ص ۲۲۴.</ref>{{یاد|درخواست همام از امام علی (ع) برای توصیف پرهیزکاران این بود که به نحوی برایش توصیف کند گویا آنان را می‌بیند «صِفْ لِيَ الْمُتَّقِينَ حَتَّى كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِمْ» نهج البلاغه،خطبه همام}}
-برخی عنوان کرده‌اند که امام در این خطبه حدود ۱۰۵ صفت از پرهیزگاران را بیان کرد.<ref> مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ۱۳۷۲ش، ج۱۶، ص۳۶۰؛</ref> ولی با شمارش اوصاف عنوان شده در متن خطبه به تعداد بیشتری می توان دست یافت.اما همام از شنیدن این اوصاف تاب نیاورد و سخن امام تا به انتها رسید ناله‌ای زد و بیهوش شد و در همان بیهوشی از دنیا رفت. [[امیرالمؤمنین(ع)]] فرمود به همین دلیل نمی‌خواستم پرهیزگاران را برای او توصیف کنم چرا که پندهای رسا برای کسانی که قلب و جانشان آماده پذیرش چنین سخنانی است، همین کار را می‌کند. در این میان مردی به امام علی(ع) گفت؛ این سخنان چرا با تو چنین نکرد؟ امام فرمود: وای بر تو، برای هر کس زمان مرگ مشخص شده یا [[اجل|اجلی]] وجود دارد که تا زمان آن نرسد اجل و مرگ کسی محقق نمی‌شود. آرام باش و دیگر این‌طور سخن نگو چرا که این سخنان [[شیطان]] است که بر زبان تو جاری می‌شود.<ref>شهیدی، ترجمه نهج البلاغه، ۱۳۷۷ش، ص ۲۲۷.</ref>
-*[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] نویسنده و از مترجمان و شارحان نهج البلاغه در پاسخ به این شبهه که چرا همّام به چنین سرنوشتى دچار شد و برای امام که گوینده این سخنان است، چنین حادثه‌اى رخ نداد؟ می‌گوید که همام هر چند مردی عابد و زاهد و قلبش مملوّ از حکمت و روحش سرشار از زیرکى و ذکاوت بود ولى هر قدر روح او وسیع باشد در برابر روح امیرمؤمنان على(علیه السلام)که چون اقیانوس ناپیدا کرانه اى است، قابل مقایسه نیست. به همین دلیل قلب همّام تاب تحمل فشار آن همه معلومات را نداشت، زیرا اقیانوس را نمى توان در استخر کوچکى ریخت. <ref>[http://www.makarem.ir/main.aspx?reader=1&pid=61846&lid=0&mid=15277&catid=6504 پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم؛]
-</ref>
 == محتوا ==