محمدمهدی فولادوند (۱۲۹۹-۱۳۸۷ش)، مترجم قرآن کریم و نهج‌البلاغه، نویسنده، شاعر، ادیب و قرآن‌پژوه. منتقدان ترجمه قرآن، ترجمه او را از بهترین و مهم‌ترین ترجمه‌های قرآن می‌دانند که نثری روان و خوانا دارد.
 | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| زمینه فعالیت | ترجمه، تألیف |
| ملیت | ایران |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | شاعر، نویسنده، مترجم، مدرس دانشگاه تهران |
| کتاب‌ها | ترجمه قرآن و نهج‌البلاغه، ترجمه رساله حدود ابن‌سینا |
| دیوان اشعار | نقش روشنائی |
| تخلص | مهدا |
| علت شهرت | ترجمه قرآن |
فولادوند در اراک متولد شد. تحصیلاتش را در تهران ادامه داد و به فرانسه رفت و در آنجا به تحصیل دروس فلسفه، هنر و زبان‌شناسی عرب روی آورد. او به فارسی و فرانسه شعر گفته است و ترجمه‌هایی از زبان فرانسه به فارسی دارد. فولادوند در سال ۱۳۴۴ش به‌عنوان عضو دائمی انجمن نویسندگان فرانسه‌زبان و عضو وابسته انجمن شعرای فرانسه برگزیده شد.
از او تألیفات و ترجمه‌هایی در زمینه‌های قرآن، ادبیات و فلسفه برجای مانده است. ترجمه رساله حدود اثر ابن‌سینا، مجموعه رسائل عرفانی نوشته ابن‌عربی و کتاب قرآن‌شناسی از جمله آثار اوست.
زندگینامه
محمدمهدی فولادوند، نویسنده، شاعر، ادیب، قرآن‌پژوه و مترجم برجسته قرآن کریم است. او بیش از دو سوم حیات خود را به مطالعه و بررسی در فلسفه و احکام و پیام‌های خاص قرآن سپری کرد.[۱]
فولادوند، نوه حاجی آقا محسن اراکی (درگذشت ۱۳۲۵ق)، در ۱ دی سال ۱۲۹۹ش در اراک متولد شد. وی در سال ۱۳۱۸ش در مدرسه دارالفنون تهران موفق به اخذ دیپلم ادبی آن زمان شد و به دانشکده حقوق تهران راه یافت و در سال ۱۳۲۹ش عازم فرانسه شد.[۲] فولادوند مدت ۱۴ سال در دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل در رشته‌های ادبیات، هنر، فلسفه و زبان‌شناسی عرب پرداخت و در سال ۱۳۴۴ش به عنوان عضو دائمی انجمن نویسندگان فرانسه‌زبان و عضو وابسته انجمن شعرای فرانسه برگزیده شد. پس از سال‌ها تدریس و پژوهش به تهران بازگشت و در دانشگاه‌ها به تدریس دروس فلسفه، زیباشناسی، ادبیات، زبان فرانسه، تاریخ مذاهب و فرهنگ و تمدن پرداخت. فولادوند ضمن آشنایی عمیق و تسلط کامل بر زبان‌های فرانسه و عربی و آشنایی با انگلیسی و مقدمات چند زبان دیگر اروپایی، دارای مجموعه آثاری بیش از سی مجلد است.[۳]
فولادوند، استاد بازنشسته دانشگاه تهران از فرانسه‌دانان برجسته ایران و صاحب آثاری اعم از نظم و نثر به زبان فرانسه است. وی آموختن زبان عربی را در ایران نزد شیخ علی خوانساری آغاز کرد و در اقامتی که در فرانسه داشت با رژی بلاشر و استادانی از مصر چون انور لوقا کار کرد و از آکادمی اسلامی پاریس دیپلم عالی زبان‌شناسی عربی گرفت.[۴]
درگذشت
فولادوند در ۱۵ مرداد سال ۱۳۸۷ش، در سن ۸۸ سالگی در منزل خود درگذشت.[۵] وی در قبرستان ابن‌بابویه شهرری در آرامگاه خانوادگی‌اش و در جوار آرامگاه علی‌اکبر دهخدا دفن شد.[۶] آیت‌الله خامنه‌ای در پیام خود به مناسبت درگذشت او، محمدمهدی فولادوند را مترجم برجسته و نامدار قرآن کریم نامید.[۷]
ترجمه قرآن
مهم‌ترین اثر علمی فولادوند را ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی می‌دانند که به زبان متعارف و معیار امروز است.[۸] این ترجمه را یکی از ارزشمندترین و دقیق‌ترین ترجمه‌های پس از انقلاب اسلامی می‌دانند که نثری شیوا و روان دارد.[۹]
منتقدان ترجمه قرآن کریم درباره ترجمه فولادوند گفته‌اند این اثر یکی از مهم‌ترین و موفق‌ترین ترجمه‌های فارسی قرآن است که به دور از گرایش‌های خاص و افراطی، به فارسی روان و امروزی نگاشته شده است. مترجم در این ترجمه اصل را بر روانی و خوشخوانی نهاده و ترجمه‌ای خوانا و شایسته ارائه داده است.[۱۰]
آثار
نوشته‌های فولادوند در دو عنوان تألیف و ترجمه قرار می‌گیرد:
تألیف
- قرآن‌شناسی: بیشتر حجم این کتاب، ترجمه چند اثر عربی است و بخش‌های پایانی آن به مقالات و سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مؤلف پیرامون موضوعات گوناگون قرآنی اختصاص دارد.[۱۱]
- مثنوی عصر ما: اشعار محمدمهدی فولادوند، متخلص به مهدا، به کوشش سینا فولادوند.
- خیام‌شناسی: مطالب و مآخذ جدید دربارهٔ خیام (نقد تاریخی)، تهران، نشر الست فردا، ۱۳۴۷ش.
- نخستین درس زیباشناسی، تهران، الست فردا، ۱۳۶۸ش.
- نقش روشنائی: اشعار و نوشته‌های محمدمهدی فولادوند، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، ۱۳۵۰ش.
ترجمه
- ترجمه صحیفه سجادیه.
- رساله حدود، اثر ابن‌سینا.
- آفرینش هنری در قرآن، اثر سید قطب.
- سفری از شک به ایمان، نوشته مصطفی محمود.
- مجموعه رسائل عرفانی ابن‌عربی.
- خدا را دیدم، نوشته مصطفی محمود.
- قرآن و نسل امروز، اثر مصطفی محمود.
- المُنْقِذ مِنَ الضّلال (زندگینامه خودنوشت فکری و فرهنگی غزالی)، عنوان ترجمه فارسی: راهنمای گمراهان.
- امام محمد غزالی متفکر بزرگ مسلمان، اثر مونتگمری وات.
- انسان مسئول و تاریخ‌ساز از دیدگاه قرآن، اثر سید محمدباقر صدر.
- اقتصاد ما، تألیف سیدمحمد باقر صدر.[۱۲]
ترجمه نهج البلاغه
این کتاب، ترجمه‌ای روان و ادیبانه از نهج البلاغه است که براساس ساختار و ترتیب نهج البلاغه، یعنی خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان کوتاه برگزیده امام علی(ع) صورت گرفته و متن عربی آن در یک صفحه و ترجمه آن در صفحه روبه‌رو آمده است. مترجم این اثر، در ترجمه خود سعی کرده است تا از چارچوب متن خارج نشود و توضیحات زیاده بر متن بر آن نیفزاید و تلاش کرده تا ترجمه‌ای روان و استوار از نهج البلاغه ارائه دهد.[۱۳]
آثار به زبان فرانسه
فولادوند کتاب‌هایی به زبان فرانسه دارد: ترجمه دعای کمیل به فرانسه، ترجمه رباعیات خیام، کتاب سبز: نام مجموعه منتخب اشعار او، سمفونی‌ها یا صلح بر فراز جهان، زن در اندیشه خدا، زیباترین اشعار فرانسه، اُپرای آفرینش، تاریخ تئاتر در ایران از جمله این کتاب‌ها است.[۱۴] ترجمه فرانسوی او از رباعیات خیام از سوی یک ناشر معتبر فرانسوی به چاپ رسید.[۱۵]
پانویس
- ↑ احمدزاده، «نقد و معرفی کتاب قرآن‌شناسی اثر دکتر فولادوند»، ص۱۶.
- ↑ جمعی از قرآن‌پژوهان، «زنده‌یاد استاد محمد مهدی فولادوند مترجم سخت کوش قرآن کریم»، ص۳۴؛ «فولادوند»، ج۲، ص۱۶۰۵ش.
- ↑ احمدزاده، «نقد و معرفی کتاب قرآن‌شناسی اثر دکتر فولادوند»، ص۱۶.
- ↑ رستمی‌زاده، «نگاهی به ترجمه محمد مهدی فولادوند از قرآن مجید»، ص۱۵۸؛ «زندگی با قرآن»، ص۴.
- ↑ «ویژه‌نامه درگذشت دکتر محمد مهدی فولادوند (مهدا)»، خبرآنلاین.
- ↑ «چون بمیرم قدر من روشن شود / به یاد مترجم بزرگ کتاب آسمانی»، خبرآنلاین.
- ↑ «پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی درگذشت آقای محمدمهدی فولادوند»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ خرمشاهی، «قرآن‌پژوه وارسته محمدمهدی فولادوند»، ص۷۱.
- ↑ فلاح‌پور، «نگاهی دیگر به ترجمه قرآن استاد فولادوند»،
- ↑ رستمی‌زاده، «نگاهی به ترجمه محمد مهدی فولادوند از قرآن مجید»، ص۱۵۸.
- ↑ احمدزاده، «نقد و معرفی کتاب قرآن‌شناسی اثر دکتر فولادوند»، ص۱۶.
- ↑ «ویژه‌نامه درگذشت دکتر محمد مهدی فولادوند (مهدا)»، خبرگزاری خبرآنلاین.
- ↑ «نهج البلاغه (ترجمه فولادوند)»، مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل‌البیت.
- ↑ «شناخت محمدمهدی فولادوند از میان آثارش»، خبرگزاری کتاب ایران.
- ↑ «گفتار مترجم»، در قرآن کریم، ص۶۲۵.
منابع
- احمدزاده، سید مصطفی، «نقد و معرفی کتاب قرآن‌شناسی اثر دکتر فولادوند»، در پژوهش‌های قرآنی، شماره ۳۶، ۱۳۸۸ش.
- «پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی درگذشت آقای محمدمهدی فولادوند»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مرداد ۱۳۸۷، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲.
- جمعی از قرآن‌پژوهان، «زنده یاد استاد محمد مهدی فولادوند مترجم سخت کوش قرآن کریم»، در رشد آموزش قرآن، شماره ۲۴، بهار ۱۳۸۸ش.
- رستمی‌زاده، رضا، «نگاهی به ترجمه محمدمهدی فولادوند از قرآن مجید»، در مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، بهار و تابستان ۱۳۸۳ش.
- «زندگی با قرآن، مصاحبه با استاد محمدمهدی فولادوند»، در صحیفه مبین، شماره ۶ و ۷، ۱۳۷۵ش.
- «چون بمیرم قدر من روشن شود / به یاد مترجم بزرگ کتاب آسمانی»، سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، «قرآن‌پژوه وارسته محمدمهدی فولادوند»، در ترجمان وحی، شماره ۲۳، ۱۳۸۷ش.
- «شناخت محمدمهدی فولادوند از میان آثارش»، خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۲.
- فلاح‌پور، مجید، «نگاهی دیگر به ترجمه قرآن استاد فولادوند»، در مشکوه النور، شماره ۴۳، ۱۳۹۱ش.
- «فولادوند»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان و ناهید ۱۳۷۷ش.
- قرآن کریم، «گفتار مترجم»، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ۱۳۹۰ش.
- «نهج البلاغه (ترجمه فولادوند)»، مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل‌البیت، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.
- «ویژه‌نامه درگذشت دکتر محمد مهدی فولادوند (مهدا)»، سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.