دعای یا علی یا عظیم

دعای یا علی یا عظیم

اطلاعات دعا و زیارت
موضوع	خداشناسی، شناخت ماه رمضان، شناخت قرآن، شناخت شب قدر، آموزش آداب دعا
مأثور/غیرمأثور	مأثور
صادره از	امام صادق(ع) و امام کاظم(ع)
منابع شیعی	اقبال الاعمال، مصباح کفعمی، زاد المعاد
زمان	بعد از نمازهای واجب در ماه رمضان
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

دعای یَا عَلِیُّ یَا عَظِیم از دعاهای مشهور ماه رمضان که به خواندن آن بعد از نمازهای یومیه سفارش شده است. به خاطر همین شیعیان بعد از نمازهای یومیه این دعا را به صورت دسته‌جمعی می‌خوانند. این دعا در کتاب‌های اِقبال الاَعمال، مِصباح کَفْعَمی و زاد المَعاد از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) نقل شده است. در آن آموزه‌هایی درباره شناخت خدا، ماه رمضان، قرآن، شب قدر و آموزش آداب دعا وجود دارد.

جایگاه

دعای یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ از دعاهایی است که به اعتقاد آیت‌الله مکارم شیرازی از مضامین و محتوای بسیار بلندی برخوردار است. بنابر آنچه علامه مجلسی (درگذشت: ۱۱۱۰ق) در کتاب زاد المعاد از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) روایت کرده این دعا بعد از هر نماز واجب (نمازهای یومیه) در ماه رمضان توصیه شده است. به خاطر همین شیعیان بعد از نمازهای یومیه این دعا را به صورت دسته‌جمعی می‌خوانند. این دعا می‌تواند اثراتی از جهت خداشناسی، شناخت ماه رمضان، شناخت قرآن، شناخت شب قدر، و آداب دعا کردن در انسان بگذارد.

سند دعا

دعای یا علی یا عظیم، را اولین بار سید بن طاووس (درگذشت: ۶۶۴ق) در کتاب اِقبال الاعمال نقل کرده و آن را به امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) نسبت داده است. همچنین کَفْعمی (درگذشت: ۹۰۵ق) در کتاب مصباح و علامه مجلسی (درگذشت: ۱۱۱۰ق) در کتاب زاد المعاد این دعا را نقل کرده‌اند. البته دعایی که در کتاب مصباح ذکر شده اندکی متفاوت از کتاب اقبال الاعمال و زاد المعاد است. به عنوان مثال عبارتِ «وَ هَذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ» در کتاب اقبال الاعمال و زاد المعاد، به صورت «وَ هَذَا شَهْرٌ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ» در کتاب مصباح آمده است. همچنین عبارت «يا عَلِيُّ يا عَظِيمُ يا غَفُورُ يا رَحيم‏...» را نسخه قدیمی کتاب اقبال الاعمال به صورت «يَا عَلِيُّ يَا عَظِيمُ يَا غَفُورُ يَا شَكُورٌ يَا رَحِيم‏...» آورده است.

محتوا

به اعتقاد آیت‌الله مکارم شیرازی هر کدام از فرازهای دعای «یا علی یا عظیم» دارای پیامی است. به گفته او فراز ابتدایی دعا به خداشناسی و بیان صفات خدا می‌پردازد و در فراز بعدی به ویژگی‌های ماه رمضان اشاره می‌کند. وجود سه نوع هدایت در قرآن، اشاره به برتر بودن شب قدر از هزار ماه و آموزش آداب دعا از دیگر آموزه‌های این دعا است که آیت‌الله مکارم شیرازی به آن پرداخته است.

متن و ترجمه دعا

مـتـن

ترجمه

يا عَلِيُّ يا عَظِيمُ يا غَفُورُ يا رَحيمُ، انْتَ الرَّبُّ الْعَظِيمُ، الَّذي لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّميعُ الْبَصِيرُ، وَ هَذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذي فَرَضْتَ صِيامَهُ عَلَيَّ، وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذي انْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ، هُدىً لِلنّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ، وَ جَعَلْتَ فيهِ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَيْراً مِنْ الْفِ شَهْرٍ. فَيا ذَا الْمَنِّ و لا يُمَنُّ عَلَيْكَ، مُنَّ عَلَيَّ بِفَكاكِ رَقَبَتي مِنَ النّارِ، فيمَنْ تَمُنُّ عَلَيْهِ، وَ ادْخِلْني الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ يا ارْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

ای بلندمرتبه، ای بزرگ، ای آمرزنده، ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیّت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی، ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان، ای مهربان‌ترین مهربانان.