صحیحین
صَحیحَیْن به دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم اشاره دارد که از نظر اهل‌سنت معتبرترین کتاب‌های حدیثی به شمار می‌روند. عالمان اهل‌سنت این دو کتاب را بعد از قرآن صحیح‌ترین کتاب‌ها می‌دانند. صحیحین در کنار چهار کتاب دیگر، صِحاح سِتّه یعنی کتاب‌های صحیح شش‌گانه شناخته می‌شوند.
در صحیحین، احادیثی در فضایل اهل‌بیت(ع) آمده است. با این همه، شیعیان انتقادهایی به این دو کتاب دارند. از جمله: روایت از برخی راویان نامطمئن و دشمن اهل‌بیت(ع)، عدم توجه کافی به فضایل اهل‌بیت، نقل‌حدیث بسیار کم از اهل‌بیت، و نقل برخی روایات که با عقل و دین سازگاری ندارد.
اصطلاح‌شناسی
«صحیح» به کتاب حدیثی‌ای گفته می‌شود که در آن، نویسنده تنها احادیثی را نقل کرده که دارای سند و صحیح می‌دانسته است.[۱] اصطلاح «صحیحین»، به دو کتابِ صحیح بخاری و صحیح مسلم اشاره دارد. عالمان اهل‌سنت این دو کتاب را معتبرترین کتاب‌های حدیثی‌شان می‌دانند[۲] و در کنار چهار مجموعه حدیثیِ دیگر، صِحاحِ سِتّه (صحیح‌های شش‌گانه) می‌خوانند.[۳]
اصطلاح «صحیحین» به کتاب‌هایی نیز گفته می‌شود که صحیح مسلم و بخاری را در یک کتاب جمع کرده‌اند؛ مانند کتاب جمعٌ بَینَ الصَّحیحَین از فَرّاء بَغَوی.[۴]
صحیح بخاری
صحیح بخاری نوشته محمد بن اسماعیل بخاری (۱۹۴ـ۲۵۶ق) محدث مشهور اهل‌سنت است. عالمان اهل‌سنت، به‌جز اندکی، این کتاب را معتبرترین کتاب حدیثی و صحیح‌ترین کتاب پس از قرآن می‌دانند.[۵]
شمار احادیث این کتاب را بین ۷۰۰۰ تا ۹۲۰۰ دانسته‌اند که البته بخش عمده‌ای از آن احادیث تکراری است.[۶] از بخاری نقل شده است که احادیث کتابش را از میان ۶۰۰۰۰۰ حدیثی که جمع‌آوری کرده بود برگزیده است.[۷]
صحیح مسلم
صحیح مسلم نوشته مسلم بن حَجّاج نیشابوری (۲۰۴-۲۶۱ق) از محدثان بنام اهل‌سنت است. عالمان اهل‌سنت این کتاب را بعد از صحیح بخاری، معتبرترین منبع حدیثی اهل‌سنت دانسته‌اند. برخی نیز گفته‌اند اعتبار آن بیشتر از صحیح بخاری است.[۸]
صحیح مسلم را دارای ۷۲۷۵ حدیث نبوی دانسته‌اند که با حذف احادیث تکراری، شمارشان حدود ۴ هزار حدیث خواهد شد.[۹]
اهل‌بیت در صحیحین
در صحیحین روایاتی در فضایل امام علی(ع)، فضایل حضرت فاطمه(س)، حسنین(ع)، امام سجاد(ع) و حضرت مهدی(عج) آمده است.[۱۰]
در صحیح بخاری، با حذف احادیث تکراری، دو یا سه حدیث در فضیلت امام علی(ع)[۱۱] و چهار حدیث در فضیلت حضرت فاطمه(س) آمده است.[۱۲] حدیث منزلت،[۱۳] حدیث رایت، حدیث بضعه («فاطمه پاره تن من است»)[۱۴] و حدیث «فاطمه سرور زنان بهشت است»[۱۵] از احادیث موجود در صحیح بخاری است.[۱۶] در صحیح مسلم هم سه حدیث در فضیلت امام علی(ع) و سه حدیث در فضیلت حضرت فاطمه(س) آمده است؛[۱۷] از جمله: حدیث منزلت،[۱۸] حدیث رایت و حدیث «فاطمه سرور زنان بهشت است».[۱۹]
انتقادات شیعیان به صحیحین
برخی از انتقادات شیعیان به صحیحین به شرح زیر است:
- برخی از راویان صحیحین، دروغگو، نامطمئن و منحرف بوده‌اند؛ مانند ابوهُرَیره، ابوموسی اشعری، عمروعاص. این افراد دشمن امام علی(ع) هم بودند و از آنجا که برپایه احادیث صحیحین، دشمنی با امام علی(ع) نشان‌دهنده عدم ایمان است و عدم ایمان، راوی را از اعتبار ساقط می‌کند، اعتبار ندارند.[۲۰]
- بخاری و مسلم، نویسندگان صحیحین، تعصب مذهبی به خرج داده و برخی احادیث صحیح را که مورداتفاق مسلمانان بوده و در دیگر صحیح‌های اهل‌سنت هم آمده است، تنها به‌جهت آنکه نشان‌دهنده برتری امام علی(ع) بر خلفا بوده، نیاورده‌اند. از جمله این احادیث حدیث غدیر، حدیث مربوط به آیه تطهیر، حدیث سَدُّالاَبواب و حدیث انا مدینةُ العلم و علیٌ بابُها است.[۲۱] گفته شده، حاکم نیشابوری در کتاب المستدرک علی الصحیحین (تکمله صحیح بخاری و صحیح مسلم) حدود ۲۶۰ روایت در فضیلت امام علی(ع) و اهل‌بیت(ع) نقل کرده است که طبق ضوابط نویسندگان این دو کتاب شرایط درج در صحیحین را داشته‌اند اما در این دو کتاب نقل نشده‌اند.[۲۲]
- در صحیحین، از بیش از ۲۴۰۰ شخص حدیث نقل شده است که بسیاری یا دشمن اهل‌بیت پیامبر(ص) یا مجهول بوده‌اند، اما احادیث چندانی از اهل‌بیت نیامده است.[۲۳]
- احادیثی در این دو کتاب هست که با عقل یا دین سازگار نیست. از جمله آنها احادیثی است که دلالت می‌کند خداوند را با چشم سر می‌توان دید.[۲۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ نگاه کنید به ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸.
- ↑ نگاه کنید به مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۵۳.
- ↑ مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۹.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸.
- ↑ مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۳-۶۶.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸.
- ↑ مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۷-۶۸.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۲-۲۵۱.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۳.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۷.
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ۱۹، ح۳۷۰۶.
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۲۹، ح۳۷۶۷.
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۲۹، ح۳۷۶۷.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۲-۲۳۹.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۴۶-۲۴۷.
- ↑ نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۰، ح۲۴۰۴.
- ↑ زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۴۵-۲۴۷.
- ↑ نجمی، سیری در صحیحین، نشر المهدی، ص۹۹-۱۰۷.
- ↑ نجمی، سیری در صحیحین، نشر المهدی، ص۱۱۲-۱۱۳.
- ↑ مسعودی، «المستدرک علی الصحیحین» پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه ؛حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۶۷۲.
- ↑ نجمی، سیری در صحیحین، نشر المهدی، ص۱۱۸.
- ↑ نجمی، سیری در صحیحین، نشر المهدی، ص۱۴۵-۱۴۶.
منابع
- ابن‌حجر عسقلانی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق/۲۰۰۳م.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق محمد زهیر بن ناصر الناصر، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.
- زهراب (فاضلی)، علی، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته، قم، مجمع جهانی شیعه‌شناسی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
- مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش.
- مسعودی، جواد، «المستدرک علی الصحیحین» پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، درج مطلب ۱۹ آذر ۱۳۸۸ش، مشاهده: ۵ تیر ۱۴۰۱ش.
- نجمی، محمدصادق، سیری در صحیحین، قم نشر المهدی، بی‌تا.
- نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.