اسلام‌ْهَراسی ایجاد هراس و نفرت برنامه‌ریزی‌شده از اسلام و مظاهر اسلامی. اسلام‌هراسی، رواشمردن گونه‌های مختلف تبعیض، خشونت و اِعمال محرومیت علیه مسلمانان و نهادها و سازمان‌های اسلامی را به‌دنبال دارد. اسلام‌هراسی را پدیده‌ای دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می‌دانند که باوجود داشتن زمینه‌های تاریخی، بیشتر در اواخر قرن بیستم میلادی و به‌ویژه پس از حملات یازده سپتامبر رواج یافته است.
به‌گفتهٔ پژوهشگران، شماری از زمینه‌های گسترش اسلام‌هراسی عبارت است از: ناسازگاری‌های تاریخی میان دولت‌های اسلامی و غربی، تناقض‌های موجود در ارزش‌های اروپایی و اسلامی، ناآگاهی غربیان از ماهیت اسلام، ظهور بنیادگرایی اسلامی و انجام اقدامات خشن از سوی بنیادگراها، فضاسازی منفی و شکل‌دهی افکار عمومی توسط رسانه‌های غربی.
در مواجهه با گسترش اسلام‌هراسی، راهکارهایی پیشنهاد شده است: توسعهٔ رسانه‌های مشترک اسلامی در جهت بازنمایی مثبت از چهرهٔ جهان اسلام، برقراری ارتباطات نظام‌مند و گسترده با مراکز مذهبی غربی، تقویت مبادلات درون‌تمدنی در جهت تضعیف جریان‌های افراطی و بنیادگرا و تقریب مذاهب اسلامی.
در این زمینه واکنش‌هایی هم صورت گرفته که از جملهٔ آنها پیام آیت‌الله خامنه‌ای به جوانان اروپا و آمریکای شمالی مبنی بر مراجعه به متون اسلامی جهت شناخت اسلام است.
جایگاه
امروزه، پدیده اسلام‌هراسی را از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین دغدغه‌های جهان غرب و مسیحیت در مقابل جهان اسلام می‌دانند.[۱] گفته می‌شود ظهور این پدیده در جهان معاصر بر اثر اختلافات و برخوردهای جهان اسلام و جهان غرب در گذشته‌های دور و نزدیک بوده است.[۲] برخی از دلایل اهمیت بررسی این پدیده بدین شرح است: موفقیت نسبی جهان غرب در رواج پروژه اسلام‌هراسی و به‌تَبَع آن، افزایش روند اسلام‌ستیزی و تشدید فضای بی‌اعتمادی میان مسلمانان و غربیان[۳]
واژهٔ «اسلام‌هراسی»، با وجود حضور مصادیق آن در تاریخ طولانی تحولات سیاسی‌ـ‌اجتماعیِ جامعهٔ جهانی،[۴] از اصطلاحات تازه‌ای است که دههٔ ۱۹۸۰ میلادی شکل گرفت و با حملات یازده سپتامبر، بسیار رواج یافت.[۵] در این دوران، از اسلام به عنوان امپراتوری شیطانی به جای کمونیسم نام بردند و آن را خطری برای صلح و امنیت جهانی به شمار آوردند.[۶]
تعریف
اسلام‌هراسی (به انگلیسی: islamophobia) را ترس، نفرت شدید و غیرمنطقی در قبال اسلام و مسلمانان تعریف می‌کنند.[۷] در گزارشی با عنوان «اسلام‌هراسی: چالشی علیه تمامی ما» آمده است که اسلام‌هراسی ترس و نفرت از مسلمانان است که باعث طرد آنان از زندگی اقتصادی، اجتماعی و عمومی کشورهای غیراسلامی و تبعیض علیه آنها می‌شود.[۸]
پژوهشگران سیاسی، مضمون اسلام‌هراسی را آن دانسته‌اند که دنیای اسلام و به‌ویژه مسلمانان مقیم کشورهای غربی، منشأ تهدید و خطر برای مردم، فرهنگ و تمدن غربی تلقی شوند.[۹] از دیگر شاخص‌ها که در شناخت اسلام‌هراسی ارائه شده مواردی چون تلقی عقب‌ماندگی و خشونت‌ورزی و تروریسم به‌عنوان ویژگی مسلمانان است.[۱۰]
عده‌ای از پژوهشگران، اسلام‌هراسی را مجموعه‌ای از تصورات دانسته‌اند که توسط تکنولوژی‌های خاص ارتباطی مانند روزنامه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای ایجاد و تقویت می‌شود.[۱۱] به گفته اصغر افتخاری از پژوهشگران سیاسی، اسلام‌هراسی ایجاد نوعی تصویر ذهنیِ منفی نسبت به اسلام توسط رسانه‌ها در جهان غرب است به گونه‌ای که مخاطب آن در مقابل استقرار و توسعه نظام اسلامی از خود واکنش منفی (نظری یا عملی) بروز می‌دهد.[۱۲]
شیوه‌های بروز اسلام‌هراسی
طبق آنچه در پژوهش‌های مرتبط با اسلام‌هراسی آمده، این پدیده در چهار سطحِ فضایِ عمومیِ جامعه، گروه‌ها و احزاب، رسانه‌ها، و دولت با شیوه‌هایی چون خشونت، تبعیض، پیش‌داوری (تصویرسازی)، طرد، علیه مسلمانان اعمال می‌شود.[۱۳]
- خشونت: حملات فیزیکی، تخریب و آسیب‌رسانی به اموال و نیز حملات لفظی؛
- تبعیض: تبعیض در حقوق شهروندی؛ مثلاً در محل کار و در ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی؛
- پیش‌داوری: پیش‌داوری در دو حوزهٔ رسانه‌ها و برخوردهای روزمره مانند انتشار کاریکاتور علیه اسلام و توهین به مقدسات اسلامی، مانند قرآن؛
- طرد: راندن مسلمانان از سیاست و حکومت و اشتغال و مدیریت و مسئولیت.[۱۴]
تاریخچه گسترش اسلام‌هراسی در غرب
به‌گفتهٔ پژوهشگران سیاسی، شکل‌گیری جنبش‌های اسلامی در دهه‌های ۵۰ تا ۷۰ قرن بیستم میلادی با اهداف استعمارستیزانه و طرح ایدهٔ حکومت جهانی[۱۵] و همچنین معرفی اسلام به عنوان مهم‌ترین جریان ضدغرب پس از فروپاشی شوروی[۱۶] باعث شد قدرت‌های مسلط جهانی برای تضعیف و خارج‌کردن اسلام از معادلات قدرت، از راهبردهایی چون پروژهٔ اسلام‌هراسی در مقابل راهبرد «دعوت اسلامی» استفاده کنند.[۱۷]
همچنین گفته شده نظریه‌پردازان سیاسی غربی نظیر ساموئل هانتینگتون و برناد لوئیس، با بهره‌گیری از مفاهیمی چون اسلام‌گرایی، بنیادگرایی و سنت‌گرایی، در پیِ القای اسلام‌هراسی برآمده‌اند. این تلاش، با وجود برخی از زمینه‌ها در کشورهای اسلامی، مانند فعالیت‌های خشونت‌بار گروه‌های تندرو، با موفقیت همراه بوده است.[۱۸]
زمینه‌ها و عوامل
سه امر باعث شده که حتی ساده‌ترین تصور در مورد عرب‌ها و اسلام
به صورت یک موضوع کاملاً سیاسی و تقریباً ناهنجار درآید:
اول: تاریخچهٔ تعصب همگانی و مشهور ضدعرب و ضداسلام در غرب؛
دوم: منازعه بین اعراب و صهیونیسم اسرائیلی و تأثیر آن بر فرهنگ لیبرالی
و عمومی غرب؛
سوم: فقدان کامل هرگونه زمینه و موقعیت فرهنگی که از طریق آن بتوان با
عرب‌ها و اسلام، احساس همگانی نموده یا بدون هیچ‌گونه احساس منفی،
آنها را مورد بحث قرار داد.[۱۹]
گسترش اسلام‌هراسی، به‌ویژه در کشورهای غربی را معلول زمینه‌ها و مناسبات تاریخی بین مسلمانان و کشورهای غربی و تحت تأثیر عوامل متعدد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی می‌دانند.[۲۰]
عوامل متعددی را در گسترش اسلام‌هراسی مؤثر دانسته‌اند؛ ازجمله: تعارض منافع و خاستگاه‌های ارزشی مختلف جهان اسلام و غرب، اقدامات خشونت‌بار گروه‌های تندروی اسلامی، نزاع‌های تاریخیِ اسرائیلی‌ـ‌عربی، جهل و عدم شناخت به اسلام و مسلمانان، ترس غربیان از تهدید جمعیتی و فرهنگی مسلمانان، و فضاسازی و شکل‌دهی به افکار عمومی توسط رسانه‌های غربی.[۲۱]
زمینه‌های تاریخی
بسیاری از اندیشمندان زمینه‌های ترس و تنفر غرب از اسلام را نه به اتفاقات و حوادث دوران معاصر، بلکه به ناسازگاری‌های تاریخی میان دولت‌های اسلامی و غربی و تناقض‌های موجود در ارزش‌های اروپایی و اسلامی باز‌می‌گردانند.[۲۲] این گروه به سیر مشخص و مداومی از ناسازگاری‌ها مانند ظهور اسلام و تقابل با امپراتوری روم و مسیحیت،[۲۳] فتح اندلس، جنگ‌های صلیبی در قرون وسطا،[۲۴] درگیری‌های امپراتوری عثمانی با اروپاییان و استعمارگری ملل اروپایی در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی در جهان اسلام اشاره می‌کنند.[۲۵]
ضعف‌های درونی جهان اسلام
وجود نقاط ضعف زیادی در جهان اسلام از مهم‌ترین زمینه‌ها در راستای تقویت پروژهٔ اسلام‌هراسی محسوب شده است؛ مانند انشقاق مذهبی و ضعف انسجام بین کشورهای اسلامی، توسعه‌نیافتگی و فقر، ضعف مردم‌سالاری و عدم مشروعیت حکومت در بسیاری از کشورهای اسلامی، وجود خشونت‌های قبیله‌ای و قومی، ضعف حقوق بشر و تضییع حقوق زنان و همچنین ضعف فناوری‌های رسانه‌ای در جهان اسلام در مقایسه با جهان غرب.[۲۶]
آگاهی‌نداشتن غربیان از ماهیت اسلام
آنچه سرانجام پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند
همان جهل و عدم اطلاع مغرب‌زمین نسبت
به اسلام است و نه مجموعه‌ای از معرفت مثبت
که بر حجم و دقت آن افزوده شود.[۲۷]
ناآگاهی به ماهیت اسلام و مسلمانان را از مهم‌ترین عوامل اسلام‌هراسی معرفی کرده‌اند.[۲۸] به‌گفتهٔ پژوهشگران، این ناآگاهی به‌اندازه‌ای است که بسیاری از غربیان گمان می‌کنند همهٔ مسلمانان عرب هستند. همچنین گفته شده در باور غربیان، هیچ واژه‌ای بیش از واژه جهاد، با نام اسلام گره نخورده است؛ واژه‌ای که در باور آنها، نماد خشونت و ترور است.[۲۹]
ترس از اسلام در غرب
از دیگر دلایل احساسات منفی به مسلمانان را به ترس ریشه‌ای از اسلام در غرب بازگردانده‌اند. این ترس را به دو دستهٔ «ترس تاریخی» و «ترس معاصر» دسته‌بندی کرده‌اند. ترس تاریخی یا تلقی اسلام به‌عنوان خطر مذهبی را مبلغان مسیحی دربارهٔ دوران رقابت دو دین مسیحیت و اسلام در فتح سرزمین‌های مختلف از لحاظ دینی مطرح می‌کردند. ترس معاصر یا تلقی اسلام به‌عنوان خطر سیاسی، به قابلیت تبدیل‌شدن اسلام به یک قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در مقابل هِژِمونی اشاره دارد. این رویکرد به اسلام توسط سیاست‌مداران غربی رواج یافته است.[۳۰]
مهاجرت و افزایش جمعیت مسلمانان در اروپا
مهاجرت گروه‌های متعدد مسلمانان به اروپا بعد از جنگ جهانی دوم برای کار و رشد جمعیت مسلمانان در کشورهای اروپایی از دیگر عوامل گسترش اسلام‌هراسی در اروپا دانسته شده است.[۳۱] گفته شده طولانی‌شدن زمان این مهاجرت‌ها منجر به شکل‌گیری جوامع و اقلیت‌های مسلمان و ظهور نسل‌های دوم و سوم این مهاجران در کشورهای غربی شد و به تدریج اسلام را به یکی از مذهب‌های اصلی در اروپا و در برخی کشورها، به دومین مذهب بزرگ تبدیل کرد.[۳۲] به‌گفته این پژوهشگران، مسلمانان مهاجری که بعد از پایان جنگ جهانی دوم به اروپا مهاجرت کردند به‌دلیل تصلب فرهنگی، توانایی کمتری برای انطباق با فرهنگ اروپایی داشتند و همین عدم تطابق باعث به‌وجود آمدن نوعی پیش‌داوری منفی در میان اروپاییان در خصوص تمامی مسلمانان شده است.[۳۳] به‌همین‌دلیل غربی‌ها و به‌ویژه رسانه‌های آنان نگران تغییر ترکیب جمعیتی و چشم‌انداز فرهنگی ناشی از آن شدند و به اسلام‌هراسی دامن زدند.[۳۴]
ظهور بنیادگرایی اسلامی
رواج ایدئولوژی‌های مرتبط با اسلامِ سیاسی، به‌ویژه در قالب ظهور گروه‌های تندرو و اقدامات آنان را از مهم‌ترین دلایل رواج اسلام‌هراسی از درونِ جهان اسلام شمرده‌اند.[۳۵] به‌گفتهٔ پژوهشگران، شکل‌گیری سازمان‌های سَلَفی مانند اِخوان‌المسلمین، جماعتُ‌المسلمین، گروه اَلتَّکفیر و الْهِجرَة، سازمان اَلجهاد، گروه اَلقاعده، طالبان و داعش[۳۶] و انجام اقدامات تروریستی مانند حادثهٔ یازده سپتامبر،[۳۷] کشتارهای بی‌رویه در عراق و سوریه و انجام عملیات‌های انتحاری توسط آنان[۳۸] در سراسر دنیا، باعث قدرت‌یابی احزاب راست افراطی در اروپا شد. این احزاب در اروپا با پیوندزدن ناامنی‌های اروپا به مسلمانان مهاجر توانستند گفتمان اسلام‌هراسی را رواج بیشتری دهند و قوانینی تبعیض‌آمیز علیه مسلمانان تصویب کنند.[۳۹]
فعالیت رسانه‌ها
بهره‌گیری از ظرفیت‌های متنوع رسانه‌های جمعی و تأثیر شگرف آنها در فضاسازی و شکل‌دهی به افکار عمومی را از مهم‌ترین عوامل رواج پدیدهٔ اسلام‌هراسی دانسته‌اند؛[۴۰] تا جایی که برخی، رسانه‌های غربی را منشأ اصلی اسلام‌هراسی می‌دانند.[۴۱] بر اساس این مبنا، اسلام‌هراسی را تصاویر شکل می‌دهند و واقعیات در چارچوب این تصاویر معنا و مفهوم می‌یابند.[۴۲] به گفته پژوهشگران، شناخت شهروندان غربی نسبت به اسلام به‌شدت وابسته به رسانه‌هاست و آنها کمتر به منابع پژوهشی مراجعه می‌کنند؛ به‌همین‌دلیل رسانه‌ها در شکل‌دهی به ذهنیت منفی مردم غرب و تعیین نوع رفتار آنان در قبال اسلام و مسلمانان قدرت بلامنازع را دارند.[۴۳]
راهبردهای مقابله با پروژهٔ اسلام‌هراسی
در مواجهه با پروژهٔ اسلام‌هراسی و ناظر به زمینه‌ها و عوامل گسترش آن، پژوهشگران و سیاست‌مداران جهان اسلام راهبردهایی را پیشنهاد داده‌اند؛ از جمله:
- توسعهٔ رسانه‌های مشترک اسلام در جهت بازنمایی مثبت از چهره جهان اسلام؛
- ایجاد ارتباط مستقیم میان مسلمانان ساکن در غرب از راه سازمان‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد؛
- برقراری ارتباطات نظام‌مند و گسترده با مراکز مذهبی غربی؛
- تقویت مبادلات درون‌تمدنی، جهت تضعیف جریان‌های افراطی و بنیادگرا؛
- ایجاد تسهیلات لازم (مطالعاتی و گردشگری) برای معرفی واقعی اسلام؛[۴۴]
- توجه به مبانی اسلام در پرهیز از اختلافات درونی جهان اسلام (تقریب بین مذاهب اسلامی)؛
- ضرورت نقش‌آفرینی مردم در مدیریت کشورهای اسلامی با تقویت نظام مردم‌سالاری؛[۴۵]
- مبارزه با نمادهای تندروی دینی؛
- ایجاد مرزبندی میان افراط‌گرایان و دیگر مسلمانان.[۴۶]
واکنش‌ها به رواج اسلام‌هراسی
در واکنش به گسترش اسلام‌هراسی در غرب، اقداماتی از سوی رهبران و اندیشمندان جهان اسلام انجام شد که از آنها نامهٔ آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۳ش خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی است. او، بعد از وقوع واقعه‌ای تروریستی در فرانسه توسط گروه‌های افراطی مسلمانان، پیامی خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی صادر کرد و در آن، از جوانان خواست که برای شناخت اسلام، به جای تکیه بر رسانه‌ها، به متن اصلی اسلام یعنی قرآن و زندگی پیامبر اسلام(ص) مراجعه کنند.[۴۷]
پانویس
- ↑ ناصری طاهری، «مبانی و ریشه‌های تاریخی اسلام‌هراسی غرب؛بررسی موردی جنگ‌های صلیبی»، ص۱۲۳.
- ↑ قنبرلو، «۱۱ سپتامبر و گسترش پدیده اسلام‌هراسی در غرب»، ص۱۰۴-۱۰۵.
- ↑ نگاه کنید به شیرغلامی، «اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۶؛ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۱۰۱؛ افتخاری، «دو چهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۲۹.
- ↑ افتخاری، «دو چهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۱.
- ↑ مرشدی‌زاده و غفاری، «اسلام‌هراسی در اروپا، ریشه‌ها و عوامل»، ص۱۱۴.
- ↑ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۹۹.
- ↑ مجیدی و صادقی، اسلام‌هراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۲۰-۲۱؛ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۱۰۴؛ علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلام‌هراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۸۱.
- ↑ مسلمی، «گزارش رانیمد تراس/ اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، ص۳۹.
- ↑ سید امامی و حسینی فائق، «زمینه‌های رشد اسلام‌هراسی ساختمند در بریتانیا»، ص۱۰۱.
- ↑ مسلمی، «گزارش رانیمد تراس/ اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، ص۳۸-۴۱؛ عیسی‌زاده و همکاران، «راهبردهای فهم پدیده اسلام‌هراسی بر پایه شرق‌شناسی»، ص۱۳۴.
- ↑ نظری، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاست‌گذاری مبتنی بر هراس: درک زمینه‌های اسلام‌هراسی»، ص۱۲۴.
- ↑ افتخاری، «دو چهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۱-۳۲.
- ↑ صباغیان و خاکسار، «نمودهای اجتماعی اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی در انگلستان»، ص۱۴۴-۱۵۰.
- ↑ مرشدی‌زاده و غفاری، «اسلام‌هراسی در اروپا، ریشه‌ها و عوامل»، ص۱۲۴
- ↑ افتخاری، «دو چهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.
- ↑ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۹۹.
- ↑ افتخاری، «دو چهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.
- ↑ نظری، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاست‌گذاری مبتنی بر هراس: درک زمینه‌های اسلام‌هراسی»، ص۱۲۰؛ دگمجیان، اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی در جهان عرب، ۱۳۷۷ش، ص۱۹-۲۹.
- ↑ سعید، شرق‌شناسی، ۱۳۸۲ش، ص۵۵.
- ↑ مرشدی‌زاده و غفاری، «اسلام‌هراسی در اروپا، ریشه‌ها و عوامل»، ص۱۲۵.
- ↑ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۱۵-۱۱۶.
- ↑ توپراک، محمد، چرا آنها از اسلام متنفرند یا می‌ترسند؟ مجموعه مقالات همایش اسلام‌هراسی پس از ۱۱ سپتامبر: علل، روندها و راه حلها.
- ↑ توسلی، «شرق‌شناسی هگلی و سیاست رسانه‌ای مبتنی بر اسلام‌هراسی»، ص۵۹.
- ↑ ناصری، «مبانی و ریشه‌های تاریخی اسلام‌هراسی غرب؛ بررسی موردی جنگ‌های صلیبی»، ص۱۲۴.
- ↑ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۰۵.
- ↑ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۱۱۰.
- ↑ سعید، شرق‌شناسی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۲.
- ↑ شیرغلامی، «اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۹.
- ↑ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۰۹-۱۱۲.
- ↑ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۱۲-۱۱۴.
- ↑ مرشدی‌زاده و غفاری، «اسلام‌هراسی در اروپا، ریشه‌ها و عوامل»، ص۱۱۸؛ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.
- ↑ نقیب‌زاده، نیاز به دشمن، این بار اسلام، ص۴۰۱
- ↑ مرشدی زاد و دیگران، اسلام‌هراسی در اروپا؛ ریشه‌ها و عوامل، ص۱۲۷.
- ↑ عیسی‌زاده و همکاران، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.
- ↑ سیفی، «افراط‌گرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روش‌های مواجهه با آن»، ص۱۳۳؛ افتخاری، «دوچهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۸؛ مرشدی زاد و دیگران، اسلام‌هراسی در اروپا؛ ریشه‌ها و عوامل، ص ۱۲۷-۱۳۱.
- ↑ مرشدی زاد و دیگران، اسلام‌هراسی در اروپا؛ ریشه‌ها و عوامل، ص۱۳۰-۱۳۱.
- ↑ شیرغلامی، «اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۱۰۰۳.
- ↑ زارع و رستمی، «پیامدهای ظهور تروریسم در غرب آسیا بر کشورهای اروپایی»، ص۵۷-۶۱.
- ↑ ترابی و فقیه عبداللهی، «تاثیر ظهور بنیادگرایی اسلامی در غرب آسیا بر قدرت‌یابی احزاب راست افراطی در اروپا»، ص۴۰-۴۱.
- ↑ عیسی‌زاده و شرف‌الدین، «اسلام‌هراسی در رسانه‌های تصویری غرب»، ص۵۱-۵۲.
- ↑ مجیدی و صادقی، اسلام‌هراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۴۹.
- ↑ افتخاری، «دوچهره اسلام‌هراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۲.
- ↑ عیسی‌زاده و شرف‌الدین، «واکاوی نقش رسانه‌های غربی در اسلام‌هراسی معاصر»، ص۱۶۲-۱۶۵.
- ↑ علی‌پور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، ص۱۱۱-۱۱۴.
- ↑ علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلام‌هراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۹۷-۴۰۰.
- ↑ سیفی، «افراط‌گرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روش‌های مواجهه با آن»، ص۱۳۴-۱۳۷.
- ↑ نامه‌ای برای تو، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
منابع
- افتخاری، اصغر، «دو چهره اسلام‌هراسی؛ سلبی و ایجادی در تبلیغات غرب»، در فصلنامه رسانه، شماره ۷۹، ۱۳۸۹ش،
- ترابی، محمد و فقیه عبداللهی، حسین، «تأثیر ظهور بنیادگرایی اسلامی در غرب آسیا بر قدرت‌یابی احزاب راست افراطی در اروپا»، در فصلنامه دانش تفسیر سیاسی، شماره ۱۵، ۱۴۰۲ش.
- توپراک، محمد، «چرا آنها از اسلام متنفرند یا می‌ترسند؟»، در مجموعه مقالات همایش اسلام‌هراسی پس از ۱۱ سپتامبر: علل، روندها و راه حلها، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، ۱۳۸۹ش.
- توسلی، مجید، «شرق‌شناسی هگلی و سیاست رسانه‌ای مبتنی بر اسلام‌هراسی»، فصلنامه رسانه، سال ۲۰، شماره ۲، ۱۳۸۹ش.
- دگمجیان، هرایر، اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب (بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی)، مترجم حمید احمدی، تهران، نشر کیهان، ۱۳۷۷ش.
- زارع، علی و رستمی، محسن، «پیامدهای ظهور تروریسم در غرب آسیا بر کشورهای اروپایی»، در فصلنامه دانش‌نامه علوم سیاسی، شماره ۵، ۱۴۰۰ش.
- سعید، ادوارد، شرق‌شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- سید امامی، کاووس و حسینی فائق، سید محمدمهدی، «زمینه‌های رشد اسلام‌هراسی ساختمند در بریتانیا»، دوفصلنامه دانش سیاسی، شماره ۱۴، ۱۳۹۰ش.
- سیفی، عبدالمجید و سیفی، عبدالرضا، «افراط‌گرایی نوسلفی در جهان اسلام: آثار و روش‌های مواجهه با آن»، در فصلنامه مطالعات روابط فرهنگی بین‌المللی، سال دوم، شماره اول، ۱۳۹۶ش.
- شیرغلامی، خلیل، «اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، در فصلنامه سیاست خارجی، سال ۲۵، شماره ۴، ۱۳۹۰ش.
- صباغیان، علی و خاکسار، علی‌محمد، «نمودهای اجتماعی اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی در انگلستان»، در دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره ۴، شماره ۱، ۱۳۹۵ش.
- علیزاده، زهرا و اعتمادی‌فر، اعظم و طباطبایی، مینا سادات، «بررسی پدیده اسلام‌هراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۳۶، ۱۳۹۷ش.
- علی‌پور، عباس و مجردی، سعید و حیات‌مقدم، امیر و علیزاده، علی و جنیدی، رضا، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلام‌هراسی»، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره ۶۳، ۱۳۹۷ش.
- عیسی‌زاده، عباس و شرف‌الدین، سید حسین و اخوان علوی، سید حسین، «ریشه‌های تاریخی و علل اسلام‌هراسی معاصر»، در ماهنامه معرفت، سال ۲۵، شماره ۲۳۰، ۱۳۹۵ش.
- عیسی‌زاده، عباس و شرف‌الدین، سید حسین و اخوان علوی، سید حسین، «راهبردهای فهم پدیده اسلام‌هراسی بر پایه شرق‌شناسی»، در فصلنامه راهبرد، شماره ۸۷، ۱۳۹۷ش.
- عیسی‌زاده، عباس و شرف‌الدین، سید حسین، «اسلام‌هراسی در رسانه‌های تصویری غرب»، در فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، شماره ۴۰، ۱۳۹۷ش.
- عیسی‌زاده، عباس و شرف‌الدین، سید حسین، «واکاوی نقش رسانه‌های غربی در اسلام‌هراسی معاصر»، در فصلنامه رسانه و فرهنگ، سال هشتم، شماره ۲، ۱۳۹۷ش.
- قنبرلو، عبدالله، «۱۱ سپتامبر و گسترش پدیده اسلام‌هراسی در غرب»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، شماره ۲، ۱۳۸۹ش.
- کریمی، غلامرضا، روند تحولات اسلام‌هراسی پس از ۱۱ سپتامبر، مجموعه مقالات همایش اسلام‌هراسی پس از ۱۱ سپتامبر: علل، روندها و راه حلها/ تدوین و گردآوری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ۱۳۸۹ش.
- مجیدی، محمدرضا و صادقی، محمدمهدی، اسلام‌هراسی غربی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۳ش.
- مرشدی‌زاد، علی و غفاری هشجین، زاهد، «اسلام‌هراسی در اروپا؛ ریشه‌ها و عوامل»، دوفصلنامه دانش سیاسی، سال سوم، شماره ۲، ۱۳۸۶ش.
- مسلمی، احمد، «گزارش رانیمد تراست / اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، در ماهنامه کتاب ماه دین، شماره ۱۶۱، ۱۳۸۹ش.
- ناصری طاهری، عبدالله، «مبانی و ریشه‌های تاریخی اسلام‌هراسی غرب؛ بررسی موردی جنگ‌های صلیبی»، در فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، شماره ۲، ۱۳۸۸ش.
- نامه‌ای برای تو، «نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ نشر: ۲ بهمن ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۹ آذر ۱۴۰۱ش.
- نظری، علی اشرف، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاست‌گذاری مبتنی بر هراس:درک زمینه‌های اسلام‌هراسی»، فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی، دوره ۲، شماره ۳، ۱۳۹۵ش.
- نقیب‌زاده، احمد، «نیاز به دشمن، این بار اسلام»، در فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، شماره ۳، ۱۳۸۵ش.