| مرگ | |
|---|---|
| احتضار • عزرائیل • غسل میت • کفن • نماز میت • تدفین • شهادت | |
| برزخ | |
| شب اول قبر • سؤال قبر • نکیر و منکر • حیات برزخی • بدن برزخی | |
| قیامت | |
| اسرافیل • معاد جسمانی • نفخ صور • نامه اعمال • صراط • صحرای محشر • اصحاب یمین • اصحاب شمال | |
| بهشت | |
| درهای بهشت • حور العین • غلمان • رضوان • نعمت‌های بهشت | |
| جهنم | |
| درهای جهنم • درکات جهنم • زقوم • اسفل سافلین • هاویه • جحیم • غساق | |
| مفاهیم وابسته | |
| شفاعت • تجسم اعمال • رقیب و عتید • تناسخ • رجعت • روح • باقیات صالحات | |
اَصحاب یَمین یا اصحاب المَيْمَنَة نیکوکاران در دنیا که در آخرت، نامه عملشان را با دست راست دریافت می‌کنند و جایگاهشان بهشت است. قرآن از آنان در برابر اصحاب شمال یاد کرده که نامه عمل خود را با دست چپ می‌گیرند.
بنا بر آیات قرآن، ایمان به خدا، یقین به حسابرسی قیامت، اطعام یتیمان و نیازمندان و آزاد کردن بردگان از ویژگی‌های آنان است.
در برخی روایات شیعه، یمین به امام علی(ع) و اصحاب یمین به پیروان او تفسیر شده است.
نام‌گذاری
اصحاب یمین اصطلاحی قرآنی به معنای «یاران راست»، در مقابل اصحاب شِمال به معنی «یاران چپ» است.[۱] بر پایه سخن مفسران، اصحاب یمین کسانی هستند که در دنیا نیکوکارند و در آخرت نامه عملشان را با دست راست دریافت می‌کنند.[۲] در مقابل آنها، اصحاب شمال هستند که نامه اعمال را با دست چپ دریافت می‌کنند.[۳] این اصطلاح، شش مرتبه در قرآن ذکر شده و در بعضی از آیات نیز با تعبیر «اصحاب میمنه» از آن یاد شده است.[۴] مفسران معتقدند «میمنة» به معنی خیر و نیکبختی است و مراد از اصحاب میمنه (که در مقابل اصحاب مَشئَمه به کار می‌رود) همان اصحاب یمین است.[۵]
دلیل نامیدن آنان به اصحاب یمین، با اختلاف نظرها، برخی صفات این گروه است:
- اهل یُمن و خیر هستند.[۶]
- نامه عملشان را با دست راست می‌گیرند.[۷]
- روز قیامت، آنان در سمت راست و اصحاب شمال در سمت چپ قرار می‌گیرند.[۸]
در برخی روایات رسیده از امامان شیعه، مراد از یمین، امام علی (ع) دانسته شده و اصحاب یمین نیز به پیروان او تفسیر شده‌اند.[۹]
ویژگی‌ها
قرآن کریم، در سوره واقعه، انشقاق، بلد و حاقه، ویژگی‌هایی برای اصحاب یمین یا اصحاب میمنه بیان کرده است، از جمله:[۱۰]
- اصحاب میمنه، در دنیا به خدا و حسابرسی روز قیامت ایمان دارند، همدیگر را به صبر و ترحّم دعوت کرده، یتیمان و نیازمندان را اطعام و بردگان را آزاد می‌کنند.[۱۱]
- هنگام مرگ، فرشتگان به آنها سلام و تحیت می‌فرستند.[۱۲] در قیامت نیز حسابرسی آنان آسان است و پس از حسابرسی، شادمان به سوی اهل خویش باز می‌گردند.[۱۳]
- در بهشت، آنان در جایگاه عالی قرار می‌گیرند و از زندگی خویش خرسند هستند.[۱۴] آیات سوره واقعه، جایگاه آنان را در بهشت توصیف نموده که در کنار آبشارها، در سایه درختان و برخوردار از میوه‌ها و انواع پاداش‌های بهشتی هستند.[۱۵]
پانویس
- ↑ فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه اصحاب یمین.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۲۳.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۲۳.
- ↑ دایرةالمعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۷۰.
- ↑ دایرةالمعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۷۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۰۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۰۳.
- ↑ دایرةالمعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۷۱.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۳۴۸.
- ↑ ر.ک خرمشاهی، دانشنامه قرآنی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۳۹و ۲۴۰؛ دایرةالمعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۷۱.
- ↑ سوره بلد، آیه۱۳-۱۸؛ سوره حاقه، آیه ۱۹و۲۰.
- ↑ سوره واقعه، آیه۹۰و ۹۱.
- ↑ سوره انشقاق، آیه۷-۹.
- ↑ سوره حاقه، آیه۲۱-۲۴.
- ↑ سوره واقعه، آیه۲۷-۴۰.
منابع
- قرآن کریم.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآنی، تهران، نشر دوستان و ناهید، ۱۳۷۷ش.
- دایرةالمعارف قرآن کریم، تدوین مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- فرهنگ بزرگ سخن، به سرپرستی حسن انوری، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق و تصحیح: موسوی جزایری، قم، نشر دار الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.