آیه ۳۳ سوره انفال
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | انفال |
| شماره آیه | ۳۳ |
| جزء | ۹ |
| اطلاعات محتوایی | |
| موضوع | اعتقادی • اخلاقی |
| درباره | مقام پیامبر(ص) • استغفار |
| آیات مرتبط | آیه ۱۰۷ سوره انبیاء • آیه ۵۲ سوره هود |
آیه ۳۳ سوره انفال بیان‌گر این نکته است که خداوند عذاب استیصال را از امت اسلام به علت وجود پیامبر اسلام(ص) در میان مردم و استغفار آنان برداشته است.وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ:
و تا تو در میان آنان هستی خدا بر آن نیست که ایشان را عذاب کند و تا آنان طلب آمرزش می‌کنند خدا عذاب‌کننده ایشان نخواهد بود.
به‌باور مفسران، مشرکان مکه نسبت به نزول آیات قرآن کریم تردید کرده، محتوای آیات قرآن را بی اساس دانستند[۱] و درخواست کردند که اگر آیات قرآن حق است، عذابی از آسمان بر سر آن‌ها فرود آید. در پی این درخواست آیه ۳۳ سوره انفال نازل شد[۲] که بنابر آن خداوند امت را به خاطر حضور پیامبر(ص) و استغفار مردم عذاب نمی‌کند درحالی که امت‌های پیشین را عذاب کرده است.[۳]
منظور از عذاب در آیه ۳۳ سوره انفال، عذاب استیصال (ریشه‌کن) دانسته شده است[۴] که قومی را به‌واسطه بلاهایی همچون وبا، طاعون، صيحه آسمانی، بادهای تند و غرق‌شدن ریشه‌کن می‌کند.[۵] علامه طباطبائی در تفسیر المیزان توضیح می‌دهد که منظور آیه نفى عذاب از جميع امت است و منافاتی با نزول عذاب بر بعضی از افراد ندارد؛ چنان‌که خدا گروهى از ايشان مثل ابى‌لهب و آنهایی که كه رسول خدا(ص) را استهزاء می‌كردند عذاب نمود.[۶]
مفسران، این ویژگی پیامبر یعنی مانع‌بودن از نزول عذاب الهی را از نمونه‌های رحمة للعالمینبودنِ او دانسته‌اند.[۷] سید هاشم بحرانی روایتی از امام صادق(ع) نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: زنده‌بودن و رحلت من برای شما خیر است؛ با وجود من در بین شما خدا عذاب را از شما بر‌می‌دارد، و زمانی که بین شما نباشم اعمال شما بر من عرضه می‌شود و من برای شما استغفار می‌کنم.[۸]
طبرسی مفسر قرن پنجم شیعه این نفی عذاب را حتی شامل مشرکان مکه نیز می‌داند.[۹] هر چند جوادی آملی معتقد است منظور از استغفار در آیه اسلام‌آوردن مشرکان است به این معنی که اگر توبه می‌کردند و اسلام می‌آوردند از عذاب در امان بودند.[۱۰] مکارم شیرازی از مفسران شیعه با استناد به روایتی از امام علی(ع) استغفار را اختصاص به مردم عصر پیامبر(ص) نداده و قائل است تا زمانی که استغفار و توبه کردن در بین مردم باشد، عذاب استیصال نخواهند شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۵۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۵۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۵۴.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۲۹.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۱۱۲.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۶۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۲۹.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۸۰-۶۸۱.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۲۹.
- ↑ جوادی‌آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۳، ص۳۹۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۵۵.
منابع
- بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- جوادی‌آملی، عبدالله، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۹۳ش.
- طباطبائی، محمد‌حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر نشر اسلامی (جامعه مدرسین)، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسى، فضل بن حسن، تفسير جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مديريت حوزه علميه قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طيب، عبدالحسين، اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.