آیه ۲۱۶ سوره بقره آیه‌ای درباره جهاد و وجوب کفایی آن است.[۱] به گفته طبرسی، غیر از عطا ابن ابی‌ریاح که وجوب جهاد را در این آیه مخصوص صحابه دانسته، بقیه مفسران اجماع دارند که مخاطب آیه همه مسلمانان هستند.[۲]
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | بقره |
| شماره آیه | ۲۱۶ |
| جزء | ۲ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | وجوب کفایی جهاد، علم علی الاطلاق خدا، محدود بودن دانش بشری و لزوم ارسال پیامبران. |
| آیات مرتبط | آیات ۱۹۰ و ۲۵۵ سوره بقره، آیه ۵ سوره آل عمران، |
گفته شده آیه مذکور آمده مشتمل بر این اصل کلی درباره زندگی بشر است که محدود شدن به علم و دانش ناقص بشری برای تعیین برنامه زندگی، کافی و مطلوب نیست و انسان لازم است که خود را به علم نامحدود الهی متصل کند.[۳] توجه به این حقیقت، سبب تقویت روح تواضع و تسلیم در برابر احکام الهی در انسان شمرده شده است.[۳]
همچنین از این آیه برای اثبات لزوم ارسال پیامبران استفاده شده زیرا این آیه از یک سو علم علی‌الاطلاق را برای خدا اثبات می‌کند[۴] و از سوی دیگر بر ناکافی بودن دانش بشری دلالت دارد.[۵]
گفتنی است شیخ طوسی در توضیحی مختصر، فراز پایانی «والله یعلم و انتم لا تعلمون» را دلیلی بر غلط بودن دیدگاه جبرگرایان دانسته است.[۶]
﴿كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ٢١٦﴾ [بقره:216]
﴿بر شما کارزار واجب شده‌است در حالی که برای شما ناگوار است و بسا چیزی را خوش نمی‌دارید و آن برای شما خوب است و بسا چیزی را دوست می‌دارید و آن برای شما بد است و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید ٢١٦﴾
پانویس‌ها
منابع
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۵۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان في تفسیر القرآن، بیروت، دار العلوم، ۱۴۲۶ق.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربی، بی‌تا.
- مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، قم، مؤسسه در راه حق، ۱۳۶۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سی و دوم، ۱۳۷۴ش.