نظریه جهاد ذبی
نظریه جهاد ذَبّی یا دفاع از کیان اسلام، نظریه‌ای در باب جهاد که به‌معنای دفاع از موجودیت اسلام و ارزش‌های دینی است.[۱] بر اساس این نظریه، جهاد ذبّی فقط برای حفظ اسلام است. بنابراین اگر از جانب ستمگری، در هر نقطه‌ای از جهان، ترس نابودی اسلام وجود داشته باشد؛ در این صورت دفاع از کیان اسلام بر همه مسلمانان، واجب عینی است.[۲]
نظریه جهاد ذبّی توسط محمدجواد فاضل لنکرانی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در کتاب «جهاد ذَبّی: جهاد و دفاع از کیان اسلام» مطرح شده است. فاضل لنکرانی جهاد ذبّی را از ظاهر کلام فقها استخراج نموده[۳] و آن‌را یکی از اقسام جهاد و در مقابل جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی قرار داده است.[۴]
جهاد ذبّی، به‌خلاف جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی، مشروط به هیچ شرطی نیست و حتی علم و یقین به تأثیر قیام هم لازم نیست؛ چنان‌که ترس بر جان یا مال یا عِرض (آبرو و شرافت) نیز مانع از وجوب آن نمی‌شود و اگر کسی در این راه کشته شود، شهید شمرده شده و احکام شهدا بر او جاری می‌گردد.[۵]
ای مردم! پیامبر خدا(ص) فرمودند: «هر کس سلطان ستمگری را ببیند که حرام‌های خدا را حلال قرار داده و عهد خدا را شکسته و بر خلاف سنّت پیغمبر(ص) رفتار کند و در میان بندگان خدا گناه و تجاوز کاری را پیش گیرد؛ و به کرداری یا به گفتاری بر او پرخاش نکند سزاوار است که خدا او را در همان جایی(دوزخ) که سلطان ستمگر را وارد می‌کند وارد کند.[۶]
به عقیده فاضل لنکرانی علت حقیقی قیام امام حسین(ع)، دفاع از کیان اسلام بود نه جهاد ابتدایی یا جهاد دفاعی؛ زیرا امام با اختیار خود از مکه خارج شده بود.[۷] همچنین بر این باور است که قیام امام حسین(ع) بر پایه امر به معروف و نهی از منکر نبود. از نظر وی، هیچ‌کدام از شرایط امر به معروف و نهی از منکر نظیر لزومِ علمِ به تاثیر و عدم وجود ضرر نفسی و مالی در این نهضت وجود نداشت. هدفِ قیامِ امام، حفظ خودِ دین بود؛ زیرا هیچ معروفی مهم‌تر از اصل دین و هیچ منکری هم بزرگ‌تر از نابود کردن آن وجود ندارد.[۸]
فاضل لنکرانی جهاد ذبی را مستند به قرآن،[یادداشت ۱] روایات،[۹] [یادداشت ۲] اجماع، [۱۰] دلیل عقلی[۱۱] و راضی نبودن شارع به ترک امور حِسبیه دانسته است.[۱۲] او نبرد مردم فلسطین و حزب الله لبنان با اسرائیل و جنگ با داعش را از مصادیق جهاد ذبّی می‌داند.[۱۳]
پانویس
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۷.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۳۲.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۳۰.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۵۲.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۱۵.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۳.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۱۲.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۱۳.
- ↑ حمیری قمی، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۲۴-۲۶.
- ↑ سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۱۵، ص۱۰۱.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۲۵.
- ↑ فاضل لنکرانی، جهاد ذبی، ۱۴۰۱ق، ص۵۱.
یادداشت
منابع
- حمیری قمی، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، بیروت، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام، قم، دار التفسیر، بی‌تا.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
- فاضل لنکرانی، محمدجواد، جهاد ذَبّی (جهد و دفاع از کیان اسلام)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۰۱ق.
- نجفی، محمدحسن، جَواهر الکلام فی شرحِ شرائعِ الاسلام، تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دارُ اِحیاء التُّراثِ العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.