آیه ۴۴ سوره بقره
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | بقره |
| شماره آیه | ۴۴ |
| جزء | ۱ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | برخی عالمان یهود که به خویشان مسلمان خود، بقای بر اسلام را سفارش می‌کردند ولی خود ایمان نمی‌آوردند. |
| آیات مرتبط | آیه ۳ سوره صف، آیه ۲ سوره صف |
آیه ۴۴ سوره بقره توبیخی است همراه با تعجب[۱] بر افرادی که مردم را به انجام خوبی‌ها دستور می‌دهند و خود انجام آن‌ها را فراموش می‌کنند.[۲]
آیه ۴۴ بقره در مورد برخی عالمانِ یهود دوره پیامبر اکرم(ص)[۳] نازل شد که به خویشان مسلمان خود توصیه می‌کردند بر دین خود باقی بمانند در حالی که خود به آن ایمان نمی‌آوردند.[۴]
آیه با اینکه پیرامون پیشوایان دینی یهود نازل شده، اما مفهوم آن عمومیت داشته[۵] و محدوده وسیعی از افراد را شامل می‌شود.[۶] از جمله شامل همه آمران به معروف می‌گردد که باید خود عمل‌کننده به معروف باشند.[۷]
در آیه ۴۴ بقره از تعبیر «بِرّ» استفاده شده که مصداق آن‌را هر کار نیکویی دانسته‌اند[۸] و مواردی مانند ایمان و تقوا را از مصادیق آن برشمرده‌اند.[۹] تعبیر «تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ؛ خود را فراموش می‌کنید» در آیه را به این معنا گفته‌اند که کارهایی که بدان امر کرده‌اند را ترک می‌کنند.[۱۰]
برخی مفسران در ذیل تفسیر این آیه به شعر حافظ شیرازی اشاره کرده‌اند[۱۱]:
ادامه آیه که «با اینکه شما کتاب [خدا] را می‌خوانید؟» چنین معنا شده که افرادی که کتاب‌های آسمانی را می‌خوانند، بر انجام نیکی‌ها سزاوارتر از جاهلان هستند.[۱۳] تعبیر «آیا نمی‌اندیشید؟» در انتهای آیه اشاره به این دارد که آیا عقلی برای شما نیست که شما را از این اعمال منع کند.[۱۴] طالقانی نویسنده تفسیر پرتوی از قرآن انتهای آیه ۴۴ بقره را چنین تفسیر کرده که تلاوت بدون تعقل نیز مورد سرزنش است.[۱۵]
﴿أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ٤٤﴾ [بقره:44]
﴿آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید با اینکه شما کتاب [خدا] را می‌خوانید آیا [هیچ] نمی‌اندیشید ٤٤﴾
پانویس
- ↑ بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۷۷.
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۶.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۱۵؛ واحدی نیشابوری، أسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۲۷.
- ↑ طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۶.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۱۷.
- ↑ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۱۹۹.
- ↑ حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، بیروت، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ حافظ شیرازی، «غزل شمارهٔ ۱۹۹»، سایت گنجور.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۱۷.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۱۷.
- ↑ طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۴۴.
منابع
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- حافظ شیرازی، «غزل شمارهٔ ۱۹۹»، سایت گنجور
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دارالعلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
- طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دارالملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۱۱ق.