الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة (کتاب)

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از الفصول العلیة)
الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة
اطلاعات کتاب
نویسندهشیخ عباس قمی
موضوعفضائل امام علی(ع)
زبانفارسی
تعداد جلدیک جلد
ترجمه به دیگر زبان‌هاعربی
اطلاعات نشر
ناشردار المحجة البیضاء • مکتبة فخراوی
محل نشربیروتبحرین
تاریخ نشر۱۴۱۶ق


الفُصولُ العَلیّة فی المَناقِب المُرتَضَویّة کتابی است به زبان فارسی نوشته شیخ عباس قمی (درگذشت: ۱۳۵۹ق) که نویسنده با بهره‌گیری از آیات، روایات و سخنان بزرگان اهل‌سنت به فضائل امام علی(ع) و دیگر امامان شیعه پرداخته است. این اثر شامل ۱۳ فصل است و خاتمه آن هم به فضائل و ایمان ابوطالب اختصاص دارد. الفصول العلیة در سال ۱۳۳۲ق در قم نگاشته شده و در همان سال در ایران منتشر گردیده است. چند ترجمه به زبان عربی از کتاب موجود است و نسخه فارسی آن با تحقیق و تصحیح مؤسسه در راه حق در سال ۱۳۶۵ش در قم انتشار یافت.

معرفی کلی

شیخ عباس قمی در کتاب الفصول العلیة، گلچینی از فضائل ائمه را گردآوری کرده و در آن از آیات، روایات، اشعار بزرگان و سخنان عالمان اهل‌سنت بهره برده است.[۱] این کتاب در یک مقدمه، سیزده فصل و یک خاتمه نگاشته شده است.[۲] بخش عمده الفصول العلیة به مناقب امام علی(ع) اختصاص دارد و کوتاه به ذکر فضائل دیگر امامان شیعه نیز پرداخته است. فصل پایانی کتاب هم ارتباط با فضائل و ایمان ابوطالب دارد.[۳]

نام کتاب در نسخه‌ای خطی، «فصول العلیة در مناقب مرتضویه» آمده[۴] و در رساله‌ای که کنگره بزرگداشت شیخ عباس قمی منتشر کرده، «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة» بیان شده[۵] اما با نام‌های «الفصول العلیة در بیان مناقب و فضائل امیرالمؤمنین»[۶] و ترجمه عربی آن هم با عنوان «الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین» منتشر شده است.[۷]

کتاب در سال ۱۳۳۲ق در قم نوشته شده[۸] و بر اساس گزارش آقابزرگ تهرانی در الذریعه، این اثر شیخ عباس قمی، به‌نام «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة» در همان سال در ایران چاپ شده است.[۹]

محتوا

محدث قمی در مقدمه، این اثر را به مؤمنان و شیعیان اهدا کرده و به چند روایت در فضیلت ذکر مناقب علی بن ابی‌طالب(ع) استناد نموده و چند بیت شعر فارسی هم آورده است.[۱۰] کتاب علاوه بر آیات و سخنان پیامبر(ص) در مدح امام علی(ع)، دو فصل خود را به اشعار ابن‌ابی‌الحدید و سخنانش درباره فضائل امیرالمؤمنین و اهل‌بیت اختصاص داده است.[۱۱] حدیث غدیر، حدیث طیر، حدیث منزلت، سبقت در اسلام، اخوت با پیامبر(ص)، ولادت در کعبه و فتح خیبر از جمله فضائلی است که برای امام علی(ع) بیان شده است.[۱۲]

تصویر روی جلد ترجمه عربی کتاب با عنوان «الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین» چاپ بحرین.

فصول کتاب

عنوان‌ها در فصل‌بندی کتاب به این ترتیب است:

  • فصل اول: انتشار فضائل امیرالمؤمنین علی‌رغم سعی دشمنان
  • فصل دوم: فضائل امیرالمؤمنین از زبان سلیمان اعمش
  • فصل سوم: اشعار سلطان عثمانی در مدح امیرالمؤمنین
  • فصل چهارم: قصیده‌های ابن‌ابی‌الحدید در مدح امیرالمؤمنین
  • فصل پنجم: جلوه‌های ایثار در رفتار امیر مؤمنان
  • فصل ششم: قصیده هائیه ازریه در مدح امیرالمؤمنین
  • فصل هفتم: اشعار ابن‌حجاج در مدح امیرالمؤمنین
  • فصل هشتم: اشعار سید حمیری در مدح امیرالمؤمنین
  • فصل نهم: سخنان پیامبر اکرم(ص) در فضائل امیرالمؤمنین
  • فصل دهم: زهد امیرالمؤمنین
  • فصل یازدهم: سخنان ابن ابی‌الحدید در فضائل امیرالمؤمنین
  • فصل دوازدهم: در ذکر آیات و اخبار وارده در فضیلت حضرت امیرالمؤمنین
  • فصل سیزدهم: فضیلت‌های امیرالمؤمنین و امامان دیگر
  • خاتمه: فضائل و ایمان حضرت ابوطالب.[۱۳]

ترجمه‌ها و چاپ‌ها

نسخه خطی کتاب که با عنوان «فُصولُ العَلیه در مناقب مرتضویه» است.

چهار ترجمه عربی از این اثر در بیروت، بحرین و قم عبارت است از:

  • ترجمه مصطفی علی، بیروت، دارالمحجة البیضاء، ۱۴۱۶ق.
  • ترجمه اقبال وافی، قم، موسسه معارف اسلامی، ۱۳۷۴ش.
  • ترجمه مؤسسة الترجمة الاسلامیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
  • ترجمه مؤسسة البیان للترجمة، بحرین، مکتبة فخراوی، ۱۴۱۶ق.[۱۴]

کتاب با تحقیق و تصحیح مؤسسه در راه حق در سال ۱۳۶۵ش در قم منتشر شده است.[۱۵] دیگر چاپ‌های الفصول العلیه به این شرح است:

  • چاپ سنگی سید مرتضی و میرزا علی‌اصغر و آقا مشهد، مدرسه رضویه، تهران، ۱۳۳۲ش.
  • کتابفروشی یحیی برقعی، کتابفروشی برادران صحفی، نشر طلا، ۱۳۷۶ش.
  • نسیم کوثر، قم، ۱۳۸۳ش.[۱۶]

پانویس

  1. علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
  2. «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
  3. کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
  4. «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة»، سایت کتاب‌پدیا.
  5. کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
  6. «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
  7. «الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین»، کتابخانه دیجیتال نور.
  8. محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۱۷.
  9. طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۲۴۱.
  10. کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۶۷-۶۹.
  11. علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
  12. «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
  13. قمی، الفصول العلیة، ۱۴۱۶ق، فهرست کتاب.
  14. کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
  15. علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
  16. «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.

منابع

  • طهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران‌، ۱۴۰۸ق.
  • علی‌زاده، حسین، یازده رساله، آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۰ش، شماره ۱۲۷.
  • الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة، سایت کتاب‌پدیا، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
  • الفصول العلیه، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
  • الفصول العلیة فی مناقب امیرالمومنین، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
  • قمی، عباس، الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین، بحرین، مکتبة فخراوی، ۱۴۱۶ق.
  • کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
  • کنگره بزرگداشت، محدث ربانی، نور مطاف، قم، ۱۳۸۹ش.