ابوالحسن شعرانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوالحسن شعرانی |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۱ش |
| زادگاه | تهران |
| تاریخ وفات | ۱۲ آبان ۱۳۵۲ش ۷ شوال ۱۳۹۳ق |
| محل دفن | حرم حضرت عبدالعظیم حسنی |
| شهر وفات | آلمان |
| خویشاوندان سرشناس | ملا فتح‌الله کاشانی (از اجداد پدری) محمدابراهيم نواب تهرانی (جد مادری) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزا مهدی آشتیانی شیخ عبدالکریم حائری میرزا محمود قمی شیخ عبد النبی نوری |
| شاگردان | میرزا هاشم آملی حسن حسن زاده آملی عبدالله جوادی آملی محمدحسن احمدی فقیه سید جلال‌الدین حسینی ارموی علی اکبر غفاری سید رضی شیرازی |
| محل تحصیل | تهران قم نجف |
| تألیفات | راه سعادت فلسفه اولی شرح تجرید الاعتقاد شرح مجمع البیان |
ابوالحسن شعرانی معروف به علامه شعرانی (۱۳۲۰-۱۳۹۳ق/۱۲۸۱-۱۳۵۲ش) از فلاسفه شیعی قرن ۱۴ هجری قمری است. او در علوم قرآن، حدیث، فقه، اصول فقه، کلام، فلسفه، هندسه و هیئت تحصیل نمود و چند اثر در این رشته‌ها از وی باقی مانده است. او از دانش عبدالکریم حائری، میرزا مهدی آشتیانی و میرزا محمود قمی استفاده کرده و شاگردانی چون میرزا هاشم آملی، حسن حسن‌زاده آملی و عبدالله جوادی آملی را تربیت نمود. وی علاوه بر نگارش کتاب، شرح‌هایی بر کتابهای تفسیری، حدیثی، کلامی و فلسفی دارد. «فلسفه اولی» پیرامون دیدگاه فلاسفه غرب در مورد الهیات و تجرد نفس، «راه سعادت» در اثبات نبوت و ارائه ادله حقانیت پیامبر اسلام(ص) برخی از آثار اوست.
زندگی
میرزا ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ق در تهران متولد شد. پدرش محمد بن ملا غلامحسين از نوادگان ملا فتح‌الله کاشانی صاحب تفسير منهج الصادقین و مادرش فرزند محمدابراهيم نواب تهرانی صاحب كتاب فيض الدموع و تأليفات ديگر بود.[۱]
شعرانی در اواخر عمر به جهت درمان بیماری قلبی، ریوی به آلمان منتقل شد و در شنبه، ۷ شوال ۱۳۹۳ق برابر با ۱۲ آبان ۱۳۵۲ش از دنیا رفت. جنازه وی در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.[۲] [یادداشت ۱]
تحصیلات
ابوالحسن قرآن را نزد پدرش آموخت و تحصیلات حوزوی را در مدرسه مروی آغاز کرد و ادبیات عرب، فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضی و مانند آن را در آنجا آموخت. پس از آن به حوزه علمیه قم که تازه تأسیس شده بود رفت و در درس خارج فقه و اصول شرکت کرد. در ۲۶ سالگی پدرش را از دست داد و به دنبال آن، به عراق مهاجرت و در حوزه علمیه نجف به تکمیل تحصیلات خود پرداخت.[۳] در عراق، علاوه بر تحصیل فقه شیعی، با فقه اهل سنت نیز آشنا گردید.[۴] وی پس از تکمیل تحصیلات و سیر و سلوک عرفانی، در دوره سلطنت رضا شاه به تهران بازگشت و به تبلیغ و تدریس و تحقیق پرداخت.[۵]
ابوالحسن شعرانی علاوه بر تحصیل و فعالیت در رشته‌های مختلف علوم اسلامی و حوزوی، با چندین زبان از جمله عربی، فرانسوی، ترکی، انگلیسی و عبری آشنا بود.[۶]
اساتید
برخی استادان شعرانی از این قرارند:
شاگردان
وی در طول زندگی خود، شاگردان زیادی را تربیت کرد. برخی از مهمترین شاگردان وی عبارتند از:[۱۱]
تألیفات
شعرانی در زمینه‌های مختلف علوم دینی و انسانی، آثاری تالیف کرده است. فقه، اصول، فلسفه، کلام، علوم قرآنی و حدیث موضوع تألیفات وی است.[۱۴]
از نگاه دیگران
حسن زاده آملی از شاگردان مشهور شعرانی، وی را قهرمان علمی منحصر به فرد در جمیع علوم مختلف دانسته و از او به عنوان فقيهى مجتهد و جامع شرايط فقهى در حد كمال و فيلسوفى الهى و متبحّر و حكيمى متضلّع در حكمت متعاليه و مشّاء و اشراق و دانشمندی بی نظیر در علوم رياضى به خصوص در هيئت یاد کرده است. علامه طهرانی وی را عالمی محقّق و بصير و فيلسوف الهى و مرد ناشناخته و غائبى دانسته كه حاوى علم و عمل بود.[۱۵]برخی او را «خواجه نصیر عصر»، و جلال الدین همایی او را «شیخ بهایی عصر» لقب داده اند.[۱۶]
فرازی از مقدمه شعرانی بر دمع السجوم ترجمه نفس المهموم:
سالیان دراز، شبْ بیدار و روز در تکرار، همیشه مُلازمِ دفاتر و کَراریس و پیوسته مُرافِق اَقلام و قراطیس؛ ناگهان سروشِ غیب در گوش این ندا داد که علم برای معرفت است و معرفت بذرِ عمل و طاعت و طاعت بی اخلاص نشود . و این همه میسر نگردد مگر به توفیق خدا و توسل به اولیا، مشغولی تا چند؟ «علم چندان که بیشتر خوانی چون عمل در تو نیست نادانی» شتاب باید کرد و معاد را، زادی فراهم ساخت . زود برخیز که آفتاب برآمد و کاروان رفت؛ تا بَقْیَتی باقی است و نیرو تمام از دست نشده، توسلی جوی و خدمتی کن ...»
*منبع: شعرانی، دمع السجوم، ص۳، ۱۳۷۴ق.
جشنواره علامه شعرانی
معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران در سال ۱۳۹۲ شمسی، جشنواره پژوهشی علامه شعرانی، را همزمان با چهارمین جشنواره علامه حلی استان تهران، ویژه مقالات طلبه‌های بالای ۳۱ سال استان تهران برگزار کرد.[۱۷]
آثاری در مورد علامه شعرانی
در مورد زندگی‌نامه علمی ابوالحسن شعرانی، چندین اثر نگاشته شده است که برخی از آنها عبارتند از:
- اندیشه‌نامه علامه شعرانی، مجموعه دو جلدی مقالات ارائه شده در جشنواره علامه شعرانی، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، سال۱۳۸۷ش.
- زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، مجموعه گفتارهایی درباره زندگی و آثار شعرانی به‌همراه چند مقاله کوتاه از او به علاوه آلبومی از اسناد و تصاویر برجای مانده از او که به‌همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۶ش به چاپ رسیده است.
- فرزانه ناشناخته، مجموعه مقالاتی در مورد زندگانی علمی و فعالیت‌های شعرانی، انتشارات موسسه بوستان کتاب، سال ۱۳۸۲ش.
- در آسمان معرفت، شامل دوازده مقاله تالیف حسن حسن‌زاده آملی که در هر یک به معرفی یکی از اساتید باواسطه و بی‌واسطه خود از جمله ابوالحسن شعرانی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۷۵ش منتشر شده است.
- چهره درخشان، در شرح حال علامه؛ نوشته تقی قوامی واعظ از شاگردان شعرانی.
پانویس
- ↑ شعرانی، ابوالحسن، پژوهش های قرآنی علامه شعرانی، ص۱۱.
- ↑ مطلبی، «نجوم امت - حضرت آیت‌الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۱۰۲.
- ↑ مطلبی، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۷۶.
- ↑ شعرانی، پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، ۱۳۸۶ش، ص ۱۱.
- ↑ شعرانی، پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی، ص ۱۱.
- ↑ نگاه کنید به کیهان فرهنگی، سال ۱۳۶۵، ش۳.
- ↑ ابوالفضل شکوری، شخصیت علمی و فقهی شهید مدرس، سایت جماران.
- ↑ مطلبی، «نجوم امت - حضرت آیت‌الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۷۶.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸/۱۱/۱۳۷۱، دهخدا، ذیل: حبیب الله، برای آشنایی با آثار او. ر.ک: آقا بزرگ تهرانی، ج۴، ص۴۳۹۶ و ۴۰۱ و ۴۰۳؛ ج۸، ص۲۱۹، ر.ک: واعظ خیابانی، ص۱۳۹ـ۱۴۳، حرز الدین، ج ۳، ص۳۱۰، شعرانی، ترجمه نفس المهموم، ص۲.
- ↑ مجله نور علم، ش ۵۰ـ۵۱، ص۹۴، روزنامه جمهوری اسلامی، ۸/۱۲/۷۱، مجله نور علم، ش ۵۲ـ۵۳، ص۱۹۵
- ↑ مطلبی، «نجوم امت - حضرت آیت‌الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، ص۷۶-۷۷.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، ص۱۸.
- ↑ «The Amazing Calligraphic works of Allameh Abbas Mesbahzadeh»، The Muhammadi trust
- ↑ كیهان اندیشه، شماره۴۵، ص۸۲؛ قوامی واعظ، ص۳۰.
- ↑ http://erfanvahekmat.com/دانشنامه/علامه_شعرانی
- ↑ مجتهد عاليقدر علامه ابوالحسن شعراني، تصاویر تبیان.
- ↑ اخبار جشنواره علامه شعرانی، پایگاه معاونت پژوهش حوزه علمیه تهران.
یادداشت
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق.
- حرزالدین، محمد، معارف الرجال، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
- روزنامه جمهوری اسلامی، ۸/۱۲/۷۱.
- شعرانی، ابوالحسن، پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، تحقیق: سید محمدرضا غیاثی کرمانی، روح الجنان و منهج الصادقین، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش،
- شعرانی، ابوالحسن، ترجمه نفس المهموم، قم، نشر هجرت، ۱۳۸۸ش.
- شعرانی، ابوالحسن، دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه، ۱۳۷۴ق.
- كیهان اندیشه، شماره ۴۵.
- كیهان فرهنگی، سال ۱۳۶۵، ش ۳.
- مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت-حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش۵۰-۵۱، فروردین و تیر ۱۳۷۲ش.
- واعظ خیابانی، ملاعلی، علماء معاصرین، تبریز، شرکت سهامی چاپ کتاب، ۱۳۲۶ش.
- واعظ قوامی، تقی، چهره درخشان، تهران، کتابفروشی اسلامی.
- مجتهد عاليقدر علامه ابوالحسن شعراني، تصاویر تبیان، تاریخ بازدید: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، در مجله حوزه، شماره ۵۰ و ۵۱، ۱۳۷۱ش.
پیوند به بیرون
- بررسی کارنامه قرآن‌پژوهی ابوالحسن شعرانی
- پایگاه اینترنتی بنیاد محقق طباطبایی
- پایگاه اینترنتی مباحثات
- پایگاه دانلود برخی کتابهای علامه شعرانی
- فیلسوفان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- مدفونان در حرم عبدالعظیم حسنی
- مترجمان صحیفه سجادیه
- شارحان صحیفه سجادیه قرن ۱۴ (قمری)
- مترجمان قرآن به فارسی
- روحانیان شیعه اهل تهران
- شاگردان عبدالکریم حائری یزدی
- شاگردان میرزا مهدی آشتیانی
- مدرسان حوزه علمیه تهران قرن ۱۴ (شمسی)
- مدرسان فلسفه قرن ۱۴ (شمسی)
- شارحان صحیفه سجادیه قرن ۱۴ (شمسی)
- متکلمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- دانشآموختگان حوزه علمیه نجف (پس از سال ۱۲۰۰ قمری)
- مترجمان شیعه قرآن