حمزه گیلانی
حمزه گیلانی، از فیلسوفان شیعه در قرن دوازدهم و شاگرد ملامحمدصادق اردستانی است. او اهل گیلان و ساکن اصفهان بوده و به همین سبب به اصفهانی نیز مشهور است.[۱] تاریخ تولد او در منابع ذکر نشده و تاریخ وفات وی را حزین لاهیجی[۲]اواخر محاصره اصفهان توسط افغانها (۱۱۳۴) گزارش کرده است.
ملاحمزه از برترین شاگردان ملامحمدصادق اردستانی بود و در زمان استادش به تبحر در فلسفه، مشهور بود.[۳] او در حوزه فلسفی اصفهان از طبقه‌ای از فیلسوفان به‌شمار می‌آید که در گسترش و تحکیم فلسفه ملاصدرا و شناساندن آن مؤثر بوده‌اند.[۴] قزوینی[۵] او را فیلسوفی بزرگ، حکیمی برجسته و محققی ژرف‌اندیش در مسائل حکمی و مطالب عالی دانسته است.
از شاگردان او اطلاع چندانی در دست نیست و ظاهرا ملااسماعیل خواجویی در محفل علمی او و ملامحمدصادق اردستانی شرکت می‌کرده است.[۶]
آثار
از حمزه‌گیلانی این آثار به‌جا مانده است:
- حکمت صادقیه که تقریر درسهای ملامحمدصادق اردستانی است. حمزه گیلانی که در واقع فرزند معنوی او به‌شمار می‌رفته، در خلال تعلیم گرفتن مبحث نفس و قوای انسانی نزد استاد، به امر او به تدوین آن پرداخته است. اما نگارش آن به دلیل حمله افغانها به پایان نرسیده است. بعدها ملااسماعیل خواجویی آن را تکمیل کرد و دیباچه آن را محمد علی تونی خراسانی، به درخواست او تدوین کرد و کتاب را «الحکمة الصادقیة» نامید.[۷] به نظر آقابزرگ طهرانی[۸]رساله منسوب به ملاحمزه گیلانی با عنوان فی تحقیق مطالب النفس و مسائلها باید همان حکمت صادقیه باشد. ترتیب فصول این اثر همانند فن ششم طبیعیات شفاء است[۹] اما از جهت محتوا متأثر از حکمت ذوقی و فلسفه ملاصدرا است.[۱۰] این رساله در جلد چهارم منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، به همت سید جلال الدین آشتیانی در (۱۳۵۸ش) در مشهد چاپ شده است.
- رسالة فی التشکیک[۱۱]
- حواشی بر شفاء ابن سینا[۱۲]
- شرح بخش «ان الجوهریة و العرضیة من ثوانی المعقولات» از تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی[۱۳]
پانویس
- ↑ قزوینی، ص۱۳۵ و پانویس۲؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۳۷۲ش، ص۲۲۸.
- ↑ ص۲۱۰.
- ↑ حزین لاهیجی، ص۲۱۰؛ قزوینی، ص۱۳۶.
- ↑ رک. صدرالدین شیرازی، مقدمه آشتیانی، ص ۱۲۰-۱۱۹.
- ↑ قزوینی، ص۱۳۶.
- ↑ خواجویی، ج۴، مقدمه آشتیانی، ص۱۵۳.
- ↑ رک. حمزه گیلانی، ص۹؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۷، ص۵۷۵۸.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۷، ص۵۷۵۸.
- ↑ رک. قزوینی، ص۱۳۶۱۳۷.
- ↑ صدرالدین شیرازی، مقدمه آشتیانی، ص ۱۱۸.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۱۱، ص۱۴۸.
- ↑ حمزه گیلانی، مقدمه آشتیانی، ص۳۴.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۶، ص۳۲، ج۱۴، ص۲۴.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- همو، طبقات اعلام‌الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران، ۱۳۷۲ش.
- محمدعلی‌بن ابی‌طالب حزین لاهیجی، تاریخ و سفرنامه حزین، چاپ علی دوانی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- حمزه گیلانی، حکمت صادقیه، در منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران از عصر میرداماد و میرفندرسکی تا زمان حاضر، ج۴، چاپ جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: انجمن فلسفه، ۱۳۵۸ش.
- اسماعیل‌بن محمدحسین خواجویی، ثمرة الفؤاد فی نبذ من مسائل المعاد، در همان.
- محمدبن ابراهیم صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، با حواشی ملاهادی سبزواری، چاپ جلال‌الدین آشتیانی، تهران، ۱۳۶۰ش.
- عبدالنبی بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، چاپ احمد حسینی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام