سید هادی خسروشاهی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۱۷ش |
| تاریخ وفات | ۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش |
| محل دفن | قم - کتابخانه عمومی مرکز بررسی‌های اسلامی واقع در منطقه پردیسان قم |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | سید مرتضی خسروشاهی(پدر) • سید محمدصادق روحانی(پدر همسر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آیت‌الله بروجردی • امام خمینی • سید محمدکاظم شریعتمداری • علامه طباطبایی |
| محل تحصیل | قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | سفیر جمهوری اسلامی ایران در واتیکان |
| اجتماعی | راه‌اندازی مرکز بررسی‌های اسلامی |
| وبگاه رسمی | http://www.khosroshahi.org/main/ |
سید هادی خسروشاهی (۱۳۱۷-۱۳۹۸ش) مجتهد، نویسنده، مترجم و تاریخ‌نگار شیعه بود. او در حوزه علمیه قم نزد آیت‌الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی شاگردی کرد و از استادان خود اجازه اجتهاد یا روایت دریافت نمود.
خسروشاهی از فعالان انقلاب اسلامی ایران بود و پیش از انقلاب ۱۳۵۷ش به‌دست حکومت پهلوی زندانی و تبعید شد. وی پس از انقلاب، دو سال نماینده امام خمینی در وزارت ارشاد بود و سپس به‌مدت پنج سال سفیر ایران در واتیکان شد. او همچنین نماینده مردم تهران دور اول و دوم مجلس خبرگان رهبری بود و سه سال نمایندگی ایران در مصر را برعهده داشت و در کنار آن فعالیت‌های تقریب بین‌المذاهبی هم انجام می‌داد.
سید هادی خسروشاهی آثار متعددی در زمینه علوم اسلامی در قالب تألیف کتاب، ترجمه و تصحیح دارد. بیشتر آثار او درباره مسائل فرهنگی، اجتماعى و سیاسى است. مجموعه ۲۶ جلدی حدیث روزگار او به خاطراتی از شخصیت‌ها و نیز معرفی جریان‌های معاصر می‌پردازد. خسروشاهی همچنین مؤسس مرکز بررسی‌های اسلامی است که در زمینه گردآوری مجموعه آثار متفکران و نیز معرفی جریان‌های معاصر فعالیت می‌کند. او در ۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش بر اثر بیماری کرونا درگذشت.
زندگی‌نامه
سید هادی خسروشاهی در سال ۱۳۱۷ شمسی در تبریز به‌دنیا آمد. پدرش سید مرتضی خسروشاهی(۱۲۶۱-۱۳۳۲ش) از عالمان تبریز بود که در حرم امام علی(ع) دفن است.[۱] سید هادی تحصیلات مقدماتی را در تبریز آغاز کرد و پس از درگذشت پدرش در سال ۱۳۳۲ش برای ادامه تحصیل به قم رفت و در حوزه علمیه این شهر مشغول شد. او نزد آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، علامه طباطبایی و سید محمدکاظم شریعتمداری شاگردی کرد.[۲] همچنین گفته شده او در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف نیز تحصیل کرد.[۳]
خسروشاهی از امام خمینی، سید ابوالقاسم خویی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمدکاظم شریعتمداری، سید محمدهادی میلانی، سید محمدصادق روحانی، آقابزرگ تهرانی، مرتضی حائری یزدی، سید احمد شبیری زنجانی، میرزا عبدالجواد جبل‌عاملی و میرزا ابوالفضل زاهدی قمی اجازه اجتهاد یا روایت دریافت کرد.[۴]
خسروشاهی، داماد سید محمدصادق روحانی بود.[۵]
وفات
سید هادی خسروشاهی در ۸ اسفند سال ۱۳۹۸ش بر اثر کرونا در تهران درگذشت[۶] و در ۱۱ اسفند در قبرستان بهشت معصومه قم به‌خاک سپردند.[۷] پیکر خسروشاهی پس از گذشت سه سال، در اسفند سال ۱۴۰۱ش با رعایت موازین شرعی و قانونی به کتابخانه عمومی مرکز بررسی‌های اسلامی واقع در منطقه پردیسان قم، منتقل و در مکانی که وصیت کرده بود، دفن شد.[۸]
فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی
سید هادی خسروشاهی از مخالفان علیه حکومت پهلوی بود. او با سید ابوالقاسم کاشانی، سید محمود طالقانی و نواب صفوی ارتباط داشت و پیش از انقلاب اسلامی بارها در قم، تهران و تبریز دستگیر یا زندانی شده بود. او سه سال در انارک تبعید بود و در سال ۱۳۵۷ش آزاد شد. هم‌زمان با او در انارک آیت‌الله مکارم شیرازی و سید مرتضی پسندیده نیز تبعید بودند.[۱۰] او از نخستین فعالان دارالتبلیغ و مؤسسه در راه حق نیز بود.
سید هادی خسروشاهی پس از انقلاب اسلامی، دو سال نمایندگی امام خمینی در وزارت ارشاد ملی [یادداشت ۱] را بر عهده داشت.[۱۱] امام خمینی در تیرماه ۱۳۵۸ش او را به نمایندگی خود در این وزارتخانه منصوب کرد.[۱۲] خسروشاهی همچنین نماینده مردم تهران در دور اول[۱۳] و دوم مجلس خبرگان رهبری[۱۴] بود.
سفیر ایران در واتیکان
خسروشاهی پنج سال سفیر ایران در واتیکان بود. تأسیس مرکز فرهنگی اروپا در رُم، تأسیس ماهنامه‌های اینکوایری (Inquiry) و افریکن ایوِنتس (African Events) به زبان انگلیسی و تأسیس هفته‌نامه العالم به زبان عربی در لندن از فعالیت‌های او در این دوره به شمار می‌رود که با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد انجام گرفت.[۱۵] او پس از بازگشت از واتیکان به‌عنوان مشاور وزیر در وزارت خارجه مشغول شد و در دانشكده حقوق و علوم سياسى و دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه نیز تدريس می‌کرد.[۱۶]
راه‌اندازی مرکز بررسی‌های اسلامی
سید هادی خسروشاهی در سال ۱۳۵۲ش مرکز بررسی‌های اسلامی را راه‌اندازی کرد. این مرکز، آثار علامه طباطبایی، سید جمال‌الدین اسدآبادی، سید غلامرضا سعیدی و سید هادی خسروشاهی را جمع‌آوری و تدوین کرده است.[۱۷] انتشار نشریه‌های فرهنگنامه بعثت از ۱۳۵۸ش و فصلنامه تاریخ و فرهنگ معاصر در سال ۱۳۷۱ش،[۱۸] تهیه مجموعه حرکت‌های اسلامی معاصر، مجموعه اسناد انقلاب اسلامی ایران، انتشار خاطرات برخی از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و راه‌اندازى كتابخانه عمومى در منطقه پردیسان قم از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است.[۱۹]
فعالیت‌های تقریبی
خسروشاهی از اعضای مجمع عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود. او همچنین از مدافعان تقریب مذاهب اسلامی به شمار می‌رفت و با محمدتقی قمی مؤسس دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة مکاتباتی انجام داد. او در سه سالی که ریاست نمایندگی ایران در مصر را برعهده داشت، در راستای تقریب مذاهب اسلامی فعالیت می‌کرد. دیدار با شیخ الازهر و مقامات سیاسی و علمی مصر، مصاحبه‌های تلویزیونی و مطبوعاتی، سخنرانی در همایش‌ها و تألیف و انتشار کتاب‌هایی با رویکرد تقریبی در مصر از جمله آنهاست.[۲۱]
گفته شده او در کنگره‌ها یا کنفرانس‌هایی که در کشورهای انگلیس، آلمان، سوئیس، ایتالیا، لبنان، ترکیه، قطر، سوریه، عربستان، الجزایر، مصر و پاکستان برگزار می‌شد، نماینده امام خمینی یا حوزه علمیه قم بوده است.[۲۲] او به زبان‌های فارسی، انگلیسی، ایتالیایی، عربی و ترکی استانبولی آشنایی داشت.[۲۳]
نظرات و اندیشه‌ها
خسروشاهی معتقد بود که تاریخ‌نگار هیچگاه نمیتواند بی‌طرف باشد و هر مورخی، بنا به ساخت و بافت وجودی خود، دارای موضعی درباره حوادث گوناگون است و این امر، برخلاف ادعاهای بیطرفانه بودن مؤلف، در لابهلای سطور کتاب‌های تاریخ دیده می‌شود و مورخان با به کارگیری ذهنیتها و یا برداشتهای خود در عمل نشان میدهند که بی‌طرف نبودهاند.[۲۴]
همچنین از نظر او تاریخ حوادث پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش باید توسط کسانی که خود در صحنه بودهاند، نوشته شود، چراکه در غیر این صورت یا توسط افراد مُغرض و معارض نوشته خواهد شد و یا به تدریج فراموش می‌شود.[۲۵] او همچنین تاریخنویسی خارجی‌ها درباره مسائل جامعه ایران را «تاریخ‌نگاری استعماری» می‌نامید و معتقد بود داوری یک خارجی درباره تاریخ معاصر ایران، مشکوک و غیرقابل قبول و فاقد ارزش تاریخی است.[۲۶]
آثار
سید هادی خسروشاهی آثار متعددی در زمینه علوم اسلامی در قالب تألیف کتاب، ترجمه و تصحیح دارد. بیشتر کتاب‌های او درباره مسائل فرهنگی، اجتماعى و سیاسى است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نسخه دیجیتال آثار وی را منتشر کرده است.[۲۸] برخی از آثار او عبارتند از:
- حدیث روزگار: مجموعه ۲۶ جلدی درباره خاطراتی از شخصیت‌ها و نیز معرفی جریان‌های معاصر از جمله: سید ابوالقاسم کاشانی، امام خمینی، علامه طباطبایی، سید محمود طالقانی، سید مرتضی عسکری، امام موسی صدر، سید علی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، علی مشکینی، نواب صفوی، سید جلال‌الدین آشتیانی، شهدای حرب و محراب، ابراهیم یزدی، محمدعلی جمال‌زاده، حسن ترابی (سودان)، روژه گارودی (فرانسه)، احمد بن بِلّا (الجزایر)، مبارزان ملی و مذهبی، نشریات مخفی حوزه علمیه قم، مشروطه مشروعه و علمای تبریز، تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، طرح مرکز فرهنگی اسلامی اروپا، سازمان‌ها و احزاب سیاسی دوران انقلاب اسلامی، حزب خلق مسلمان، مجموعه‌ای خاطرات از آغاز زندگی تا سال ۱۳۳۳ش و خاطرات مکتوب.[۲۹]
- ترجمه و تحقيق «امام علی صدای عدالت انسانی» نوشته جورج سمعان جرداق.[۳۰]
- أهْلُ البَیْت فی مِصْر مجموعه مقالاتی به زبان عربی از برخی نویسندگان عرب که سید هادی خسروشاهی آن‌را گردآوری کرده است. این اثر درباره مقابر و مشاهد منسوب به خاندان پیامبر(ص) در کشور مصر است.
از سید هادی خسروشاهی بیش از یکصد مقاله در نشریاتی همچون مکتب اسلام، مکتب تشیع، معارف جعفری، راه حق، ندای حق، نسل نو و روزنامه اطلاعات منتشر شده است.[۳۱]
پانویس
- ↑ سید مرتضی خسروشاهی؛ عالم، فقیه نویسنده، سایت تبریز پدیا.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «سید هادی خسروشاهی؛ مجتهد، نویسنده، مترجم، پژوهشگر»، سایت تبریز پدیا.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ سید هادی خسروشاهی؛ عطشانِ بحرِ تحقیق، سایت مباحثات.
- ↑ «سید هادی خسروشاهی به علت ابتلا به کرونا درگذشت»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «مراسم تدفین پیکر حجت‌الاسلام خسروشاهی در قم برگزار شد.»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ پیکر آیت‌الله خسروشاهی پس از سه سال به محل وصیت منتقل شد، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «گالری عکس»
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۹، ص۶۹.
- ↑ «اعضای دوره اول مجلس خبرگان»، سایت مجلس خبرگان.
- ↑ «اعضای دوره دوم مجلس خبرگان»، سایت مجلس خبرگان.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «مروری بر فعاليت‌هاى مركز بررسی‌هاى اسلامى»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
- ↑ «آشنایی با مركز بررسی‌های اسلامی»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
- ↑ «مروری بر فعاليت‌هاى مركز بررسی‌هاى اسلامى»، مركز بررسی‌هاى اسلامى.
- ↑ «گالری عکس»
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ خاطرات مستند درباره تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، ص۳۲ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ خاطرات مستند درباره سازمان‌ها و احزاب سیاسی دوران انقلاب، ص۹ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر».
- ↑ خاطرات مستند درباره سازمان‌ها و احزاب سیاسی دوران انقلاب، ص۳۵ به نقل از «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ ««قصة التقريب اُمّة وثقافة واحدة »به عنوان کتاب سال تقریب برگزیده شد.»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «مجموعه آثار استاد سید هادی خسروشاهی»، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور.
- ↑ «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
- ↑ «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی.
یادداشت
- ↑ آذرماه ۱۳۴۳ش. تشکیل وزارت فرهنگ و هنر، ۱۳۵۳ش تشکیل وزارت اطلاعات و جهانگردی، ۱۷ اسفند۱۳۵۷ش. تشکیل وزارت فرهنگ و آموزش عالی به موجب مصوبه شورای انقلاب اسلامی با ادغام دو وزارتخانه «فرهنگ و هنر» و «علوم و آموزش عالی»، ۷خرداد۱۳۵۸ش. تغییر نام وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی، ۱۳۵۹ش. تغییر نام وزارت ارشاد ملی به وزارت ارشاد اسلامی، ۱۲ اسفند۱۳۶۵ش. با تصویب قانون و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد.سایت وزارت فرهنگ وارشاد اسلامیhttps://www.farhang.gov.ir/
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بی‌تا.
- «آشنایی با مركز بررسی‌های اسلامی»، مرکز بررسی‌های اسلامی، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- اعضای دوره اول مجلس خبرگان رهبری»، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، درج مطلب ۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «اعضای دوره دوم مجلس خبرگان رهبری»، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، درج مطلب ۴ آبان ۱۳۹۴ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «سید هادی خسروشاهی به علت ابتلا به کرونا درگذشت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، درج مطلب ۸ اسفند ۱۳۹۸ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- سید هادی خسروشاهی؛ عطشانِ بحرِ تحقیق، سایت مباحثات، تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «سید هادی خسروشاهی؛ مجتهد، نویسنده، مترجم، پژوهشگر» تبریز پدیا، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- ««قصه التقريب امه وثقافه واحده »به عنوان کتاب سال تقریب برگزیده شد.»، مرکز بررسی‌های اسلامی، انتشار ۱۹ فروردین ۱۳۸۹ش، مشاهده ۱۷ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «گالری عکس»، پایگاه اطلاع‌رسانی سید هادی خسروشاهی، مشاهده ۱۷ اسفند ۱۳۹۸ش.
- پیکر آیت‌الله خسروشاهی پس از سه سال به محل وصیت منتقل شد، خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: ۰۹ اسفند ۱۴۰۱ش.
- «گزیده‌ای از خاطرات استاد خسروشاهی درباره شخصیت‌های معاصر»، خبرگزاری حوزه، درج مطلب ۹ اسفند ۱۳۹۸ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «مجموعه آثار استاد سید هادی خسروشاهی»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، درج مطلب ۲۹ شهریور ۱۳۹۳ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «مراسم تدفین پیکر حجت‌الاسلام خسروشاهی در قم برگزار شد.»، خبرگزاری بین المللی قرآن، درج مطلب ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ش، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «مروری بر فعاليت‌هاى مركز بررسی‌هاى اسلامى»، مرکز بررسی‌های اسلامی، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- «نگاهی به زندگی، فعاليت و آثار آیت‌الله سيد هادی خسروشاهی»، مرکز بررسی‌های اسلامی، مشاهده ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ش.
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- روحانیان تبعیدشده حکومت پهلوی
- مدافعان تقریب مذاهب اسلامی
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره دوم)
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره اول)
- شاگردان امام خمینی
- شاگردان علامه طباطبایی
- شاگردان آیت‌الله بروجردی
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- مترجمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- روحانیان شیعه اهل تبریز
- تاریخپژوهان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- نمایندگان امام خمینی در نهادهای جمهوری اسلامی ایران