پرش به محتوا

استجابت دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جابه جایی مطالب
جز (خلاصه‌سازی)
جز (جابه جایی مطالب)
خط ۱: خط ۱:
{{نیایش}}
{{نیایش}}
'''استجابت دعا''' پاسخ دادن و پذیرفتن درخواست بندگان از طرف [[خدا]] است. خدا به بندگان خود وعده استجابت دعا را در چند [[آیه]] از [[قرآن]] داده است. آیات و [[روایات]]، استجابت دعا را مشروط به رعایت برخی امور مانند همسوبودن نیت قلبی و زبان در [[دعا]]، چشم‌پوشی و قطع امید از غیر خداوند و شناخت خدا دانسته‌اند.  
'''استجابت دعا''' پاسخ دادن و پذیرفتن درخواست بندگان از طرف [[خدا]] است. خدا به بندگان خود وعده استجابت دعا را در [[قرآن]] داده است. البته گاهی اوقات استجابت دعا بنابر حکمت‌هایی مانند عدم مصلحت بندگان با تأخیر مواجه می‌شود.  


منابع دینی برخی رفتارها مانند [[گناه]] و ترک [[امر به معروف]] و [[نهی از منکر]] را از موانع استجابت دعا معرفی کرده‌اند. استجابت دعا بنابر حکمت‌هایی مانند عدم مصلحت بندگان در برخی مواقع با تأخیر مواجه می‌شود.  
آیات و [[روایات]]، استجابت دعا را مشروط به رعایت برخی امور مانند همسوبودن نیت قلبی و زبان در [[دعا]]، چشم‌پوشی و قطع امید از غیر خداوند و شناخت خدا دانسته‌اند. همچنین برخی رفتارها مانند [[گناه]]، [[حرام‌خوری]]، و ترک [[امر به معروف]] و [[نهی از منکر]] از موانع استجابت دعا معرفی شده‌اند.  


در روایات دعای والدین در حق فرزندان، دعای مظلوم علیه ظالم، دعای امام و پیشوای عادل در حق مردم خود و دعای [[مؤمن]] در حق برادر مؤمن خود از جمله دعاهایی دانسته شده که رد نخواهد شد.
در روایات دعای والدین در حق فرزندان، دعای مظلوم علیه ظالم، دعای امام و پیشوای عادل در حق مردم خود و دعای [[مؤمن]] در حق برادر مؤمن خود از جمله دعاهایی دانسته شده که رد نخواهد شد.


==وعده الهی==
==وعده الهی==
استجابت دعا به‌معنای پاسخ دادن و پذیرفتن درخواست است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه جوب.</ref> [[خداوند]] به بندگان خود در چند [[آیه]] از [[قرآن]] وعده استجابت دعا داده است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۶؛ سوره غافر، آیه ۶۰؛ سوره شوری، آیه ۲۶.</ref> «مجیب» به‌معنای اجابت‌کننده درخواست بندگان از [[اسماء الهی]] است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه جوب.</ref> [[مفسران]] با توجه به مجموع این آیات به نکاتی اشاره کرده‌اند:
استجابت دعا به‌معنای پاسخ دادن و پذیرفتن درخواست است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه جوب.</ref> [[خداوند]] به بندگان خود در چند [[آیه]] از [[قرآن]] وعده استجابت دعا داده است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۶؛ سوره غافر، آیه ۶۰؛ سوره شوری، آیه ۲۶.</ref> «مجیب» به‌معنای اجابت‌کننده درخواست بندگان از [[اسماء الهی]] است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه جوب.</ref>  
* استجابت دعا با رعایت شرایط و رفع موانع از سنت‌های قطعی الهی است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۲.</ref>
 
* گاهی به‌خاطر مصالح و حکمت‌هایی، اجابت دعا به تأخیر می‌افتد.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۲۸۹.</ref>
به گفته [[علامه طباطبایی]] استجابت دعا امری همیشگی در زندگی انسان است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۱.</ref> اما وعده استجابت دعا نباید جایگزین تلاش انسان برای رسیدن به اهداف و منجر به کنار گذاشتن اسباب ظاهری و مختل شدن مسیر طبیعی زندگی او شود.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۶۴۷.</ref>
* وعده استجابت دعا نباید جایگزین تلاش انسان برای رسیدن به اهداف و منجر به کنار گذاشتن اسباب ظاهری و مختل شدن مسیر طبیعی زندگی شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۶۴۷.</ref>
* استجابت دعا امری همیشگی در زندگی انسان است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۱.</ref>


==اسباب و شرایط==
==اسباب و شرایط==
استجابت دعا در آیات و [[روایات]] مشروط به رعایت برخی از شروط و آماده کردن اسباب آن شده است. برخی از آنها عبارتند از:
استجابت دعا در آیات و [[روایات]] مشروط به رعایت برخی از شروط و آماده کردن اسباب آن شده است. برخی از آنها عبارتند از:
* '''همسویی زبان و قلب در دعا:''' در آیه ۱۸۶ [[سوره بقره]] خداوند استجابت دعا بندگان را امری قطعی دانسته است به این شرط که با دعای حقیقی خدا را بخوانند. [[علامه طباطبایی]] ذیل این آیه، دعای حقیقی را به خواندن خدا همزمان با قلب و زبان تفسیر می‌کند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳.</ref> و از [[امام علی(ع)]] نقل شده خداوند دعایی که با غفلت دل همراه باشد را مستجاب نمی‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۳.</ref>
* '''همسویی زبان و قلب در دعا:''' در قرآن استجابت دعای بندگان امری قطعی دانسته است به این شرط که با دعای حقیقی خدا را بخوانند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۶.</ref> [[علامه طباطبایی]] دعای حقیقی را به خواندن خدا همزمان با قلب و زبان تفسیر کرده است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳.</ref> همچنین از [[امام علی(ع)]] نقل شده خداوند دعایی که با غفلت دل همراه باشد را مستجاب نمی‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۳.</ref>
* '''انقطاع از غیر خدا:''' دل کندن از اسباب ظاهری و خیالی و خواندن خداوند از روی [[اخلاص]] از شرایط استجابت دعا دانسته شده است چراکه خداوند در آیه ۱۸۶ سوره بقره طلب کردن بندگان را فقط به خود مستند کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۶۲.</ref>
* '''انقطاع از غیر خدا:''' دل کندن از اسباب ظاهری و خیالی و خواندن خداوند از روی [[اخلاص]]، چراکه خداوند در آیه ۱۸۶ سوره بقره طلب کردن بندگان را فقط به خود مستند کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۶۲.</ref>
* '''دعا همراه با شناخت خدا:''' شناخت نسبت به خداوند در هنگام دعا و اینکه از چه کسی طلب می‌شود. بر پایه روایتی [[امام صادق(ع)]] در پاسخ گروهی که از مستجاب نشدن دعا سؤال کردند، نداشتن شناخت و معرفت را نسبت به شخصی که خوانده می‌شود، دلیل عدم اجابت دعا بیان کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۰، ص۳۶۸.</ref>
* '''دعا همراه با شناخت خدا:''' بر پایه روایتی [[امام صادق(ع)]] در پاسخ گروهی که از مستجاب نشدن دعا سؤال کردند، نداشتن شناخت و معرفت نسبت به شخصی که خوانده می‌شود را، دلیل عدم اجابت دعا بیان کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۰، ص۳۶۸.</ref>
* '''خضوع و خشوع:''' آیه ۵۵ [[سوره اعراف]] خواندن خدا را با حالت حاضعانه و خاشعانه از مؤمنان طلب می‌کند. امام صادق(ع) نیز یکی از زمان‌های استجابت دعا را موقعی می‌داند که شخص با چشمانی اشکبار، بدنی لرزان و قلبی شکسته مقابل خداوند بایستد.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۷۳.</ref>
* '''خضوع و خشوع:''' آیه ۵۵ [[سوره اعراف]] خواندن خدا را با حالت حاضعانه و خاشعانه از مؤمنان طلب می‌کند. امام صادق(ع) نیز یکی از زمان‌های استجابت دعا را موقعی می‌داند که شخص با چشمانی اشکبار، بدنی لرزان و قلبی شکسته مقابل خداوند بایستد.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۷۳.</ref>
* '''دعا همراه با عمل صالح:''' برای استجابت دعا، انجام [[عمل صالح]] و به‌ویژه دادن [[صدقه]] سفارش شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۶۵؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۱.</ref> در قرآن خداوند به کسانی که [[ایمان]] آورده و عمل صالح انجام می‌دهند وعده اجابت درخواست آنان را داده است.<ref>سوره شوری، آیه ۲۶.</ref>
* '''دعا همراه با عمل صالح:''' برای استجابت دعا، انجام [[عمل صالح]] و به‌ویژه دادن [[صدقه]] سفارش شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۶۵؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۱.</ref> در قرآن خداوند به کسانی که [[ایمان]] آورده و عمل صالح انجام می‌دهند وعده اجابت درخواست آنان را داده است.<ref>سوره شوری، آیه ۲۶.</ref>
خط ۳۴: خط ۳۲:


== حکمت‌های تأخیر استجابت دعا ==
== حکمت‌های تأخیر استجابت دعا ==
در [[قرآن]] و [[روایات]] حکمت هایی برای تاخیر در استجابت دعا ذکر شده است از جمله:
به گفته علامه طباطبایی استجابت دعا با رعایت شرایط و رفع موانع از سنت‌های قطعی الهی است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۲.</ref> اما گاهی به‌خاطر مصالح و حکمت‌هایی، اجابت دعا به تأخیر می‌افتد.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۲۸۹.</ref> برخی از این حکمت‌ها عبارتند از:
* عدم مصلحت بندگان: گاهی شخص دعایی یا طلبی از خداوند می‌کند که به مصلحت او نیست و خداوند استجابت آن را به تأخیر می‌اندازد یا آن را مستجاب نمی‌کند. در آیه ۲۱۶ [[سوره بقره]] خطاب به مسلمانان آمده است که گاهی چیزی را خوش می‌دارید که به ضرر شماست یا چیزی را مکروه می‌دارید که به نفع شماست در حالی که خداوند بهتر از شما صلاح شما را می‌داند. [[امام علی(ع)]] نیز در همین رابطه خطاب به فرزندش [[امام حسن(ع)]] می‌فرماید: چه بسیار چیزهایی که تو طالب آن هستنی ولی هلاک [[دین]] و دنیای تو در آن است.<ref>نهج‌البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۹۹.</ref>
* عدم مصلحت بندگان: گاهی شخص دعایی یا طلبی از خداوند می‌کند که به مصلحت او نیست و خداوند استجابت آن را به تأخیر می‌اندازد یا آن را مستجاب نمی‌کند. در آیه ۲۱۶ [[سوره بقره]] خطاب به مسلمانان آمده است که گاهی چیزی را خوش می‌دارید که به ضرر شماست یا چیزی را مکروه می‌دارید که به نفع شماست در حالی که خداوند بهتر از شما صلاح شما را می‌داند. [[امام علی(ع)]] نیز در همین رابطه خطاب به فرزندش [[امام حسن(ع)]] می‌فرماید: چه بسیار چیزهایی که تو طالب آن هستنی ولی هلاک [[دین]] و دنیای تو در آن است.<ref>نهج‌البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۹۹.</ref>
* [[امام علی(ع)]] در [[نامه امام علی به امام حسن|نامه‌اش خطاب به امام حسن(ع)]]، حکمت‌های سه‌گانه‌ای برای تأخیر استجابت دعا ذکر می‌کند و از فرزندش می‌خواهد که در دعا نومید نشود: گاه مشکلی در [[نیت]] و قصد شخص وجود دارد، گاه خداوند قصد دادن پاداش بزرگ‌تری را به شخص دارد و بعضی مواقع هم خدواند چیز بهتری را در وقت دیگری به بنده‌اش خواهد داد.<ref>نهج‌البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۹۹.</ref> از [[امام سجاد(ع)]] نیز نقل شده که: «دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می‌گردد یا در دنیا برآورده می‌شود یا بلایی را که می‌خواست به او برسد،‌ از وی می‌گرداند»<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۲۸۰.</ref>.
* [[امام علی(ع)]] در [[نامه امام علی به امام حسن|نامه‌اش خطاب به امام حسن(ع)]]، حکمت‌های سه‌گانه‌ای برای تأخیر استجابت دعا ذکر می‌کند و از فرزندش می‌خواهد که در دعا نومید نشود: گاه مشکلی در [[نیت]] و قصد شخص وجود دارد، گاه خداوند قصد دادن پاداش بزرگ‌تری را به شخص دارد و بعضی مواقع هم خدواند چیز بهتری را در وقت دیگری به بنده‌اش خواهد داد.<ref>نهج‌البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۹۹.</ref> از [[امام سجاد(ع)]] نیز نقل شده که: «دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می‌گردد یا در دنیا برآورده می‌شود یا بلایی را که می‌خواست به او برسد،‌ از وی می‌گرداند»<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۲۸۰.</ref>.
خط ۸۹: خط ۸۷:
  | توضیحات =  
  | توضیحات =  
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>
[[Category:دعا]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارتباط با خدا]]
[[Category:دعا]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارتباط با خدا]]


[[رده:دعا]]
[[رده:دعا]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:ارتباط با خدا]]
[[رده:ارتباط با خدا]]