آمین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آمین''' به معنای «اجابت کن» در زبان و ادبیات فارسی رواج یافته و ترکیب «الهی آمین» در زبان عموم مردم رایج‌تر است. از دیدگاه [[فقه]] [[شیعه]]، یکی از مبطلات [[نماز]]، آمین گفتن پس از قرائت [[سوره حمد]] است.

در زبان عبری لفظ آمن نخست در قالب وصفی و به‌معنای درست و راست به‌کار می‌رفته است؛ ولی در سفر (کتاب) اِشَعیاء<ref>کتاب مقدس، سفر اشعیاء، باب۶۵، آیه۱۶ </ref> به‌صورت اسم به‌کار رفته است. در ترجمه‌های فارسی و عربی موجود به ترتیب واژه‌های «حق»، «الحق» را در برابر آن گذاشته‌اند. این واژه سپس یکی از ادوات نامتغیر (مبنی) زبان عبری گردیده (به معنی «حقیقتاً»، «البته») و به این‌صورت، ۳۰ بار در متن مَسوره‌ای عهد عتیق و ۳۳ بار در ترجمۀ یونانی معروف به «هفتادی» آن (سده ۳ق م) آمده است. شاید وجود آن در کتاب اول تواریخ ایام<ref> کتاب مقدس، کتاب اول تواریخ ایام، باب ۱۶، آیه ۳۶</ref> و کتاب اول پادشاهان<ref>کتاب مقدس، کتاب اول پادشاهان، باب ۱، آیه ۳۶</ref> دلالت بر آن داشته باشد که این کلمه حتی پیش از سدۀ ۴ق م در ادعیه و شعائر دینی [[یهودیت|یهود]] به‌کار می‌رفته است. در سنت کهن یهود، بیش‌تر آن را در آغاز نیایش و گاه نیز در پایان آن می‌آورده‌اند. تکرار آن در پایان دعا و نماز و سرود دینی، هم تأکید و تأیید آن گفتار یا دعا بوده، و هم به امید اینکه همگی، با ذکر آمین، در برکات نیایشی که به‌جا آورده می‌شد، شریک شوند. در دورۀ تلمودی و سنن بعدی یهود، چگونگی ادای این کلمه در موارد مختلف اهمیت خاص پیدا کرد و اعتقاد بر این بود که [[خداوند]] به ادعیه‌ای که خطاب به اوست، «آمین» می‌گوید.

از بررسی موارد استعمال این کلمه در کتاب مقدس، ۴ معنی استنباط می‌شود:

# اقرار و اعلان قبول، موافقت یا مشارکت در [[دعا]] و بیان عهد و سوگند

# طلب اجابت و قبول الهی، به‌معنای خدایا بپذیر، اجابت کن

# تأیید و تأکید دعا یا سوگند، به‌معنای این چنین باد (امروز استعمال آن در آخر دعا، به همین دو معنای اخیر است)

# صفت یا نامی برای [[حضرت عیسی|عیسی مسیح(ع)]]<ref>مکاشفۀ یوحنا، ۳: ۴</ref>

باتوجه به انتشار دو دین یهودی و نصرانی در [[جزیره العرب]] می‌توان پنداشت که اعراب، از جمله اعراب [[مکه]] و [[مدینه]]، با آن آشنا بوده‌اند، هرچند که نشانی از آن در شعر جاهلی نیافتیم و این واژه در [[قرآن کریم]] هم نیامده است، اما به یقین می‌دانیم که مسلمانان صدر [[اسلام]] آن را خوب می‌شناخته‌اند.<ref>نک‌: ونسینک، یان، المعجم المفهرس، ذیل امن</ref> [[پیامبر اسلام(ص)]] نیز آن را به‌کار می‌برده است،<ref>نک‌:ونسینک، یان، المعجم المفهرس، ذیل امن</ref> اما گویی نخستین مسلمانان هنوز در استعمال یا فهم معنای دقیق آن دچار تردید بوده‌اند؛ زیرا پیامبر آن را برای ایشان تفسیر کرده است (آمین، مُهر خداوند است بر بندگان مؤمن خویش) و [[ابن عباس]] به توجیه نحوی آن پرداخته است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل امن؛ الموسوعه الفقهیه، ج۱، ص ۱۱۰ به بعد</ref>

در توضیح آیه ۸۸ و ۸۹ [[سوره یونس]]  نخستین‌بار به کتب تفسیر راه یافته است: تقریباً همه مفسران نوشته‌اند که چون [[حضرت موسی|موسی(ع)]]، [[فرعون]] را نفرین کرد، خود و برادرش [[هارون]] آمین می‌گفته‌اند.<ref>طبری، تفسیر، ج ۱۱، ص ۱۱۰</ref>

[[اهل سنت]] پس از پایان قرائت سورۀ فاتحه الکتاب در پاسخ «اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ...» (ما را به راه راست هدایت کن...)، می‌گویند: آمین. اگر نمازگزار به تنهایی (فرادی) [[نماز]] بخواند، خود به تنهایی این واژه را بر زبان می‌آورد و اگر نماز به صورت [[نماز جماعت|جماعت]] باشد، پس از آنکه امام، سورۀ فاتحه را به پایان برد، نمازگزاران یک‌صدا می‌گویند: آمین.  

لازم به ذکر است که گفتن «آمین» پس از سوره حمد اتفاقی میان تمام فقهیان اهل سنت نیست و حتی در دیدگاه امامان مذاهب چهارگانه آنها اختلاف وجود دارد. به عنوان نمونه برخی از شافعی‌ها گفته‌اند: اگر صف‌های نماز‌ اندک و فشرده بود و نماز گزاران صدای یکدیگر را بشنوند مستحب است که آمین آهسته گفته شود؛ ولی اگر صف‌ها زیاد بود و صدای امام را نشنیدند مستحب است آمین را با صدای بلند بگویند تا صفوف دورتر بشنوند. از مالک نیز دو نظر نقل شده یکی همانند نظریه ابوحنیفه است که می‌گوید: امام پس از حمد باید آمین بگوید، و نقل دوم این است که آمین نباید گفته شود.<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۵۶.</ref>

فقهای شیعه، گفتن این کلمه را در این مورد باطل‌کننده نماز می‌دانند؛ چراکه چنین چیزی از پیامبر به ما نرسیده و تغییر در نماز است.<ref>طوسی، استبصار، ج ۱، ص ۳۱۸-۳۱۹؛ طوسی، تبیان، ج ۱، ص ۴۶؛ طبرسی، مجمع البیان،‌ج۱، ص ۶۵</ref>[[صاحب جواهر]] فقیه مشهور شیعی جایز نبودن گفتن آمین پس از سوره حمد را  دارای شهرتی بزرگ دانسته که در سر حد اجماع است و حتی از قول برخی ادعای اجماع را نقل کرده است مانند: [[محقق کرکی]] در [[جامع المقاصد فی شرح القواعد (کتاب)|جامع‌المقاصد]] و [[علامه حلی]] در[[تحریر الاحکام الشرعیه(کتاب)| تحریر]]  و [[منتهی المطلب]]، و [[حمزة بن علی بن زهره حلبی|ابن زهره]] در [[غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع (کتاب)|الغنیه]] . <ref>نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۱۰، ص۲.</ref>

ریشه بیگانه کلمه، بسیاری از لغویان را به توجیهات ناروایی در باب اشتقاق آن کشانده است، اما بیش‌تر ایشان آن را اسم فعلی مبنی بر فتح، و معنای آن را نیز همان معانی مشهور کتاب مقدس (معانی دوم و سوم) دانسته‌اند. آنجا که آمین را از نام‌های [[خداوند]] شمرده‌اند،<ref>مثلاً ابن منظور، لسان العرب، ذیل امن</ref> پیداست از معنی عبری آن (معنی چهارم) تأثیر پذیرفته‌اند.

== پانویس ==

* منبع مقاله : [https://www.cgie.org.ir/fa/article/222465/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86 دایرة المعارف بزرگ اسلامی]