قیام متصل به رکوع از ارکان واجب نماز است که نمازگزار باید قبل از رکوع به طور کامل ایستاده باشد. در حال قیام، نباید راه برود یا حرکت کند و هر دو پا باید روی زمین باشد. کسی که توانایی ایستادن دارد، باید در حالت ایستاده به رکوع برود و در صورت فراموشی یا سهو، باید نماز را تمام کرده و دوباره بخواند. احکام این قیام نیز شامل شرایط خاصی است که در رساله‌های عملیه بیان شده است. در نهایت، حرکت یا خم شدن در حال قیام باعث باطل شدن نماز می‌شود.
موضوع شناسی
قیام متصل به رکوع از ارکان نماز است که ترک سهوی و عمدی آن باعث باطل شدن نماز می‌شود.[۱] قیام متصل به رکوع یعنی نمازگزار باید پیش از رفتن به رکوع، در حالت ایستاده (قیام) باشد، و انجام (اتیان) آن بر نمازگزار، واجب است.[۲] قیام متّصل به رکوع، به معنای مَکث و درنگ کردن قبل از رکوع نیست،[۳] بلکه به معنای ایستادن کامل قبل از رکوع است.[۴]
شرایط قیام متصل به رکوع
شخص نمازگزار باید هر یک از قیام‌های واجب نماز از جمله قیام متصل به رکوع را با شرایط خاصی انجام دهد تا قیام صدق کند و نماز صحیح واقع شود، آن شرایط عبارتند از:
- شخص نمازگزار نباید در حال قیام راه برود و جابه جا شود.[۵]
- بدن در حال آرامش باشد و حرکت و خم شدن بدن و تکیه دادن در حال قیام اشکال دارد مگر در موارد اضطرار یا فراموشی و سهو.[۶] البته برخی از علما بر این نظر هستند در قیام متصل به رکوع خم شدن و حرکت بدن و تکیه دادن اگر از روی فراموشی باشد، بنابر احتیاط واجب، باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.[۷]
- باید در موقع ایستادن، هر دو پا روی زمین باشد،ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد.[۸]
- کسی که می‌تواند درست بایستد، اگر پاها را خیلی گشاد بگذارد که به حال ایستادن معمولی نباشد نمازش باطل است.[۹] و در قیام باید بر روی هر دو قدم باشد و قیام بر یک قدم و انگشتان و پاشنه پا جایز نیست.[۱۰]
- امام خمینی در جواب سوالی از قیام متصل به رکوع شخصی که نشسته نماز می‌خواند نوشته‌است باید از حالت نشسته به رکوع برود.[۱۱]
احکام قیام متصل به رکوع
علما احکام قیام متصل به رکوع را در رساله‌های عملیه خود بیان کرده‌اند که در اینجا به چندین مورد از آنها اشاره می شود:
- کسی که تکلیف او خواندن نماز به صورت ایستاده است؛ یعنی عذری برای نشسته یا خوابیده خواندن نماز ندارد؛ باید پیش از رکوع، در حالت قیام باشد.[۱۲]
- کسی که خوابیده یا نشسته نماز می‌خواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد باید قیام کند و به رکوع برود.[۱۳]
- مستحب است در حال ایستادن، بدن را راست نگه‌دارد و سنگینی بدن را به طور مساوی روی دو پا بیاندازد، شانه‌ها را پایین بیاندازد و دست‌ها را روی ران پا قرار داده و انگشت‌ها را به هم بچسباند و جای سجده را نگاه کند. اگر مرد است پاها را از سه انگشت تا یک وجب از هم باز بگذارد و اگر زن است پاها را به هم بچسباند.[۱۴]
- در قیام متصل به رکوع، اگر از روی فراموشی، بدن را حرکت دهد یا به جایی تکیه کند، بنا بر احتیاط واجب، باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.[۱۵]
- اگر نمازگزار رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره یا تسبیحات اربعه، بنشیند و متوجه شود رکوع را انجام نداده باید به صورت کامل بایستد و به رکوع برود تا قیام متصل به رکوع صدق کند و اگر به حالت خمیدگی به رکوع برود چون قیام متصل به رکوع را انجام نداده است نماز او باطل است.[۱۶]
- اگر نمازگزار در حالی که خم شده تا به سجده برود و یا قبل از رسیدن به رکوع یادش بیاید رکوع انجام نداده و بدون اینکه قیام کامل انجام دهد و با حالت خمیده به رکوع برود نمازش باطل است هر چند از روی سهو باشد.[۱۷]
پانویس
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۲۶۲ش، ج۹، ص۲۳۹.
- ↑ طباطبائی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۷۳.
- ↑ رساله توضیح المسائل آیت‌الله سیستانی،، بخش واجبات نماز، مسئله ۱۲۵۲.
- ↑ طباطبائی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۷۳.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیلة،۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۷۰؛ رساله توضیح المسائل آیت‌الله سیستانی، بخش واجبات نماز، مسئله ۱۲۵۳.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۷۰.
- ↑ رساله توضیح المسائل امام خمینی،بخش واجبات نماز، مسئله ۹۶۲.
- ↑ رساله توضیح المسائل امام خمینی، بخش واجبات نماز، مسئله ۹۶۳.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیلة،۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۷۲.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۷۱.
- ↑ استفتائات امام خمینی(ره)، ج۲، ص۱۲۰.
- ↑ رساله توضیح المسائل امام خمینی، بخش واجبات نماز، مسئله ۹۵۸.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۸۵.
- ↑ رساله توضیح المسائل امام خمینی، بخش واجبات نماز، مسئله ۹۷۷.
- ↑ رساله توضیح المسائل امام خمینی، بخش واجبات نماز، مسئله۹۶۱ و ۹۶۲.
- ↑ رساله توضیح المسایل سیزده مرجع، بخش واجبات نماز، مسئله۹۶۰.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیلة،۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۷۰.
منابع
- استفتائات امام خمینی(ره)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
- خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵ش.
- رساله توضیح المسائل امام خمینی، قم، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
- رساله توضیح المسائل آیت‌الله سید علی سیستانی، مشهد، دفتر حضرت آيه الله العظمي سيستاني، ۱۳۹۳ش.
- رساله توضیح المسائل سیزده مرجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم، عروة الوثقی، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- نجفی جواهری، محمدحسن، جواهرالکلام، بیروت، دار إحياء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۲۶۲ش.