ظُهر شرعی یا زَوال عبارت از گذشتن نصف فاصله زمانی بین طلوع آفتاب تا غروب آفتاب است.[۱] ظهر شرعی آغاز وقت نماز ظهر است.
طبق گفته فقها برای تعیین ظهر شرعی، شاخص یعنی چوب یا چیز دیگری را به‌صورت عمودی در زمین قرار می‌دهند و زمانی که سایه شاخص به کوتاه‌ترین مقدار برسد، وقت زوال است.[۲]
طبق نظر برخی فقها همچون سید علی سیستانی برای تعیین ظهر شرعی، فاصله زمانی بین طلوع آفتاب تا غروب محاسبه می‌شود و نصف آن وقت زوال است. مثلاً اگر طلوع آفتاب در شهری ساعت ۶ بامداد و غروب آفتاب ساعت ۲۰ باشد، در این صورت مدت آفتاب، ۱۴ ساعت است که نصف آن یعنی ۷ ساعت پس از طلوع آفتاب، ظهر شرعی است که در این مثال ساعت ۱۳ است.[۳]
احکام مربوط به ظهر شرعی
از ظهر شرعی در باب اوقات نماز[۴] و روزه مسافر کتاب‌های فقهی بحث می‌شود. برخی از احکام مرتبط با آن عبارتند از:
- ظهر شرعی نسبت به مناطق جغرافیایی و ایام سال، تغییر می‌کند.[۵]
- فتوای فقها بر این است که ظهر شرعی اول وقت نماز ظهر است.[۶]
- طبق نظر فقها اگر روزه‌دار، اگر پیش از ظهر شرعی مسافرت کند، روزه‌اش باطل است.[۷]
- اگر مسافر پیش از ظهر به وطن یا به جایی برسد که قصد اقامت ده روز دارد، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، روزه آن روز بر او واجب نیست.[۸]
پانویس
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ج۱، مساله ۹۵۳
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۵۲؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، مسأله ۷۲۹، ص۱۱۶؛ مکارم شیرازی، توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، بخش نماز، مسئله ۶۷۲.
- ↑ حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ج۱، مساله ۹۵۳
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۷۳.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۵۲؛ «چرا اوقات شرعی در دو افق نزدیک به هم اختلاف مشهود دارد؟»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۵۰؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، مسئله ۷۳۱، ص۱۱۷؛ مکارم شیرازی، توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، بخش نماز، مسئله ۶۷۳.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۹۵۳.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۹۹۴.
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۱ش.
- بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسن، توضیح‌المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۱ش.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، ۱۴۲۱ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۹ق.
- «چرا اوقات شرعی در دو افق نزدیک به هم اختلاف مشهود دارد؟»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۸ شهریور ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ش.