دعای ابوحمزه ثمالی: تفاوت میان نسخه‌ها

روایت‌کننده این دعا، [[ابوحمزه ثمالی|ابوحمزه ثُمالی]] از [[فهرست اصحاب امام سجاد(ع)|یاران امام سجاد(ع)]]، [[فهرست اصحاب امام باقر(ع)|امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]] معرفی شده است؛ به‌همین دلیل به این نام گذارده شده است.<ref>خزائلی، (متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی)، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref>

[[سید ابن طاووس]] <small>([[سال ۵۸۹ هجری قمری|۵۸۹]]-[[سال ۶۶۴ هجری قمری|۶۶۴]]ق)</small> در کتاب [[اقبال الاعمال|اِقبالُ الاَعمال]] به سند خود از [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری]] <small>(درگذشت: ۳۸۵ق)</small> به اِسناد [[حسن بن محبوب|حسن بن محبوب زَرّاد]] <small>(۱۲۹ یا [[سال ۱۴۹ هجری قمری|۱۴۹ق]]-۲۲۴ق)</small> از ابوحمزه ثمالی روایت کرده که: «[[امام سجاد علیه‌السلام|امام زین‌العابدین(ع)]] در شب‌های ماه [[رمضان]] بیشتر شب را به [[نماز]] می‌پرداختند و هنگام سحر این دعا را می‌خواندند».<ref>سیدبن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۱۷ق، ص۳۴۵-۳۳۴.</ref>

این دعا را [[شیخ طوسی]] در [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]،<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۴۱۶-۴۰۵.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] در [[البلد الامین]]<ref>کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۹-۲۸۸.</ref> و [[جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة (کتاب)|المصباح]]،<ref>کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۷۹۷-۷۸۱.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]]<ref>مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۳-۹۲.</ref> و [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۹۵، ص۸۲.</ref> و [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، ذیل دعای ابوحمزه ثمالی.</ref> نقل کرده‌اند. [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] معتقد است که سند این دعا مورد اعتماد است.<ref>[https://ahlolbait.com/article/6882/  شرح دعای ابوحمزه ثمالی از آیت الله جوادی آملی]، سایت مؤسسه نشر و تحقیقات معارف اهل‌البیت.</ref>

این دعا که با جمله «''إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِک''» آغاز و به جمله «''وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ''» ختم می‌شود مشتمل بر معانی بلند و الفاظ فصیح و تعابیر بدیع است. راه [[توبه]] و انابه و تضرع و پرهیزگاری را ترسیم کرده و نعمت‌های بزرگ الهی را برشمرده، و دشواری‌ها [[قبر]] و [[قیامت]] و تاریکی و تنهایی و سنگینی بار [[گناه|گناهان]] را متذکر شده و لزوم اطاعت و پیروی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[اهل‌بیت(ع)|خاندان معصومش]] را تأکید فرموده‌است. همچنین وسعت روزی و [[حج]] خانه خدا و محفوظ ماندن از شر [[شیطان]] و زمامداران و پاک شدن از صفات ناپسند و تنبلی و سرخوردگی و غم و اندوه درخواست شده‌است. در این دعا گذشته از درس‌های خداشناسی و معادشناسی و تأکید مقام [[نبوت]] و [[امامت]] جامع‌ترین خواسته‌های هر فرد [[مؤمن]] برای سعادت دنیوی و اخروی بیان گردیده‌است.<ref>دایرة المعارف تشیع، ج ۷، ص۵۲۱.</ref>

[[جوادی آملی]] در مورد این دعا معتقد است این دعای نورانی، فرازهای گوناگون و جمله‌های متعددی دارد که همه در یک سطح نیستند؛ چرا که همه دعا کنندگان در یک سطح نیستند. برخی مشکل خوف دارند، برخی در مرحله رجاء مشکل دارند و برخی دیگر، دامنگیر مشکلات دیگری شده‌اند، که این دعای جامع، برای همگان سودمند است؛ البته بحث‌های محوری این دعا همان مسئله توحید است که در خِلال این مسائل بازگو می‌شود.<ref>«[https://article.tebyan.net/24493/شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-به-روایت-آیة-الله-جوادی-آملی-۱- شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیت الله جوادی آملی (۱)]»، سایت تبیان.</ref> وی همچنین معتقد است اگر چه در طلیعه و آغاز این دعا «بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم» قرار ندارد؛ اما این دعا با نام خدا و کلمه «الهی» شروع شده‌است. بنابراین چون با نام خدا شروع شده‌است، مشمول آن احادیثی نخواهد بود که هر کاری که به نام خدا شروع نشده‌است، ابتر و بی‌نتیجه است.<ref>«[https://article.tebyan.net/24493/شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-به-روایت-آیة-الله-جوادی-آملی-۱- شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیت الله جوادی آملی (۱)]»، سایت تبیان.</ref>

# '''شرح دعای ابوحمزه ثمالی'''، سید حسین بن ابی القاسم جعفر بن حسین موسوی خوانساری، استاد [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید مهدی بحرالعلوم]].

# '''متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی'''؛ محمدعلی خزایلی در [[سال ۱۳۸۷ شمسی|سال ۱۳۸۷ش]] منتشر شده است.

# '''بشنو از نی'''؛ [[علی صفایی|علی صفایی حائری]]