نماز عشاء از نمازهای یومیه و چهار رکعتی است که زمان به‌جاآوردن آن پس از نماز مغرب تا نیمه شب شرعی است.

کیفیت نماز عشاء

نماز عشاء چهار رکعت است[۱] که در رکعت نخست پس از نیت[۲] و تکبیرة الاحرام[۳]، سوره حمد و یک سوره دیگر (که سجده‌دار نباشد)؛ معمولا سوره توحید،‌ خوانده می‌شود[۴]، یک رکوع[۵] و دو سجده[۶] نیز بجا آورده می‌شود و پس از آن برای رکعت دوم قیام[۷] می‌شود و با حمد و سوره و رکوع و سجود، ادامه می‌یابد.

سپس تشهد[۸] در حال نشسته، قرائت می‌‌گردد و در رکعت سوم و چهارم نیز، تسبیحات اربعه[۹] خوانده شده، یک رکوع و دو سجده بجا آورده می‌شود.

در پایان، تشهد قرائت و سلام داده می‌شود.[۱۰]

وقت نماز عشاء

وقت نماز عشاء بعد از وقت نماز مغرب و گذشتن وقت یک نماز سه رکعتی است تا نیمه شب شرعی. «وقت مخصوص» نماز عشاء به اندازه یک نماز چهار رکعتی مانده تا نیمه شب شرعی است. «وقت مشترک» نماز مغرب و عشاء، میان دو وقت مخصوص آن‌ها است.[۱۱]

اهمیت نماز عشاء

در قرآن کریم به برپا داشتن و مراقبت بر نمازهای یومیه، دستور داده شده، و نماز عشاء نیز یکی از آن نمازها است: «حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‏ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتينَ»[۱۲][یادداشت ۱]

نافله نماز عشاء

نافله نماز عشاء، دو رکعت است و پس از نماز عشاء، اقامه می‌شود و وقت خواندن آن تا نیمه شب شرعی است.[۱۳]

برخی احکام نماز عشاء

  • اگر تا «وقت مخصوص» نماز عشاء،‌ نماز مغرب عمداً خوانده نشده باشد باید اول نماز عشاء را بجا آورد.[۱۵]
  • در صورتی که سهواً (غیر عمد) نماز عشاء پیش از نماز مغرب خوانده شود و بعد از نماز، متوجه شود، نمازش صحیح است.[۱۶]
  • مردان باید حمد و سوره نماز عشاء را بلند (جهر) قرائت کنند[۱۷] [یادداشت ۲] زنان می‌توانند حمد و سوره نماز عشاء را بلند یا آهسته بخوانند اما اگر نامحرم صدای آنان را بشنود بنابر احتیاط واجب باید آهسته بخواند.[۱۸]
  • شبیری زنجانی براین نظر است که کسی که بدون عذر شرعی قبل از خواندن نماز عشا بخوابد و تا نصف شب بیدار نشود باید آن روز را روزه بگیرد.[۱۹]
  • اگر از روی اختیار نماز مغرب یا عشا را تا نصف شب نخواند ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید تا قبل از اذان صبح بدون اینکه نیت اداء و قضاء کند آن نماز را به‌جا آورد.[۲۰]
  • اگر پیش از خواندن نماز مغرب، سهواً مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند سپس نماز عشا را بخواند، و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته است می‌تواند نماز عشا را تمام کرده سپس نماز مغرب را به‌جا آورد.[۲۱]

پانویس

  1. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، بخش نمازهای یومیه
  2. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۹۴۳
  3. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۹۴۸
  4. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۹۷۸
  5. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۱۰۲۲
  6. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۱۰۴۵
  7. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۹۵۸
  8. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۱۱۰۰
  9. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، بخش ترجمه تسبیحات اربعه
  10. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۱۱۰۵
  11. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۷۳۶
  12. سوره بقره، آیه ۲۳۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ۱۹۹۵م، ج۲، ص۱۲۶.
  13. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۷۷۱
  14. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۷۲۸
  15. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۷۳۶
  16. امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، مسئله ۷۳۶
  17. طباطبائی حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۴۰۴ق، ج ۶ ص۱۹۸؛ امام خمینی، رساله توضیح المسائل، مسئله ۹۹۲
  18. امام خمینی، رساله توضیح المسائل، مسئله ۹۹۴
  19. https://zanjani.ir/کتابخانه/رسالۀ-توضیح-المسائل/?fa
  20. https://www.sistani.org/persian/book/50/39/
  21. https://www.sistani.org/persian/book/50/39/

یادداشت

  1. حافظوا على الصلوات) أي: داوموا على الصلوات المكتوبات في مواقيتها بتمام أركانها... مجمع البیان، ج۲، ص۱۲۶
  2. اگر کسی ندانسته یا از روی فراموشی، حمد و سوره نماز عشاء را آهسته (اخفات) بخواند، اشکالی ندارد اما اگر عمدی باشد نمازش باطل است. ر.ک به: امام خمینی، رساله توضیح المسائل، مسئله ۹۹۵

منابع

  • امام خمینی، رساله توضیح المسائل.
  • طباطبائی حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
  • https://zanjani.ir/کتابخانه/رسالۀ-توضیح-المسائل/?fa؛ پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله شبیری زنجانی