نماز میت غیابی
نماز مَیّت غیابی نماز میت بر جنازهای است که در محل نمازگزار، حاضر نباشد. در فقه شیعه، این نماز جایز نیست و دلیل آن استناد به روایاتی است که شرط صحتِ نماز میت را حضور جسد میدانند.
بر اساس برخی روایات، نماز پیامبر بر جنازه نجاشی بهعنوان نمازِ غیابی نقل شده است. با این حال فقهای شیعه با استناد به روایتی، این عمل را به دعا تفسیر کردهاند نه نماز میت. برخی نیز این واقعه را مورد ویژه و غیرقابلِ تعمیم دانستهاند؛ زیرا در این واقعه، تعداد تکبیرها با نماز میت متفاوت بوده است. همچنین نماز میت غیابی توسط پیامبر(ص) در موارد دیگر گزارش نشده است.
مفهومشناسی و منافات با برخی شرائط نماز میت
نماز میت غیابی، نماز گزاردن بر جنازهای است که در روبهروی نمازگزاران نباشد، بلکه در نقطهای دیگر یا شهر و سرزمین دیگری قرار داشته باشد.[۱] عالمان شیعه، نماز میت غیابی را جایز نمیدانند.[۲] صاحب عروة الوثقی، نماز بر جنازه غائب را صحیح نمیداند حتی اگر جنازه در همان شهر باشد.[۳] در فقه شیعه حضور جنازه نزد نمازگزاران برای نماز میت شرط است.[۴] این شرط مورد اتفاق عالمان شیعه بوده و ادله مختلفی از جمله روایات بر آن دلالت دارد.[۵]
نماز برای جنازه فردی که غرق شده یا از بین رفته را نیز نماز میت غیابی خواندهاند.[۶] به فتوای آیتالله مکارم شیرازی از مراجع تقلید، جنازهای که غرق شده، مادامی که پیدا نشود، نماز میت نخواهد داشت.[۷]
محقق حلی، از فقیهان شیعه در قرن هفتم قمری، معتقد است اگر خواندن نماز میت غیابی جائز بود، مسلمانان در شهرهای مختلف بر پیامبر اکرم(ص) و بزرگان صحابه نماز میخواندند؛ اگر چنین کرده بودند باید خبرهای آن بهصورت متواتر به ما میرسید در حالی که چیزی نقل نشده است.[۸]
نظر اهلسنت
برخی مکاتب فقهی اهل سنت مانند حنفیه و مالکیه نماز میت غائب را جایز نمیدانند.[۱۰] برخی گروههای دیگر قائل به جواز نماز میت غائب هستند.[۱۱] گروههایی از سلفیه نیز با تبعیت از ابنتیمیه معتقدند نماز میت غایب مشروع نیست مگر بر میتی که در سرزمینش بر وی نماز میت ادا نشده باشد.[۱۲] اهلسنت در برخی کشورهای اسلامی، نماز میت غیابی برای افرادی مانند سید حسن نصرالله[۹] و اسماعیل هنیه[۱۳] خواندهاند.
نماز یا دعای پیامبر بر پادشاه حبشه
بر پایه روایات، پیامبر(ص) بر جنازه نجاشی پادشاه حبشه، از راه دور نماز خواند[۱۴] و صحابه را به برپایی نماز بر جنازه او فراخواند.[۱۵] شیخ صدوق از محدثان شیعه روایتی نقل میکند که پیامبر در نماز بر جنازه نجاشی هفت تکبیر گفت و به اذن الهی، زمین در برابر او صاف شد تا جنازه را در حبشه مشاهده کند.[۱۶]
فقیهان شیعه به دلائلی این روایات را دلیلی بر جواز نماز میت غیابی ندانستهاند:
- روایتی[۱۷] از امام صادق(ع) که نماز پیامبر(ص) بر نجاشی را دعا دانسته نه نماز میت[۱۸]
- وجود روایات ناسازگار با این واقعه در منابع شیعه درباره حرمت نماز غیابی[۱۹]
- ضعیف دانستن سند این روایات[۲۰]
- منحصر بودن عمل پیامبر(ص) به این واقعه[۲۱] و عدم تکرار آن برای صحابه[۲۲]
- تفاوت در تعداد تکبیرها با نماز میت؛ در این واقعه هفت تکبیر گفته شده در حالی که نماز میت پنج تکبیر دارد.[۲۳]
پانویس
- ↑ رحیمی، «واکاوی مبانی مشروعیت نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی»، ص۱۲۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۸، ص۳۴۷؛ علامه حلّی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص ۲۹۶.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ اشتهاردی، مدارک العروة، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۱۴۷؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۰۰.
- ↑ اشتهاردی، مدارک العروة، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۱۴۷.
- ↑ رحیمی، «واکاوی مبانی مشروعیت نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی»، ص۱۲۶.
- ↑ «حکم نماز میّت برای غَریِق»، سایت آیتالله مکارم شیرازی.
- ↑ محقق حلّی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۵۲.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «نماز میت غیابی توسط اهلسنت پاکستان برای سید حسن نصرالله»، مشرقنیوز.
- ↑ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۵۹.
- ↑ محقق حلّی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۵۲.
- ↑ المنجد، «نماز میت غایب برای کسی که بر اثر کرونا فوت کرده است»، اسلام سوال و جواب.
- ↑ «اقامه نماز میت «غیابی» برای شهید هنیه در فلسطین و تعدادی از پایتختهای عربی و اسلامی»، ایسنا.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۶۰.
- ↑ قطبالدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۶۴.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۰۲.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۸، ص۳۴۷.
- ↑ شهید ثانی، تمهید القواعد، ۱۴۱۶ق، ص۱۷۴.
- ↑ رحیمی، «واکاوی مبانی مشروعیت نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی»، ص۱۴۷.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۸، ص۳۴۷.
- ↑ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۶۰.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۸، ص۳۴۷.
منابع
- اشتهاردی، علی پناه، مدارک العروة، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- «اقامه نماز میت «غیابی» برای شهید هنیه در فلسطین و تعدادی از پایتختهای عربی و اسلامی»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «حکم نماز میّت برای غَریِق»، سایت آیتالله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- رحیمی، مرتضی «واکاوی مبانی مشروعیت نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی»، دو فصلنامه تخصصی مطالعات فقه و اصول مذاهب، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان ۱۴۰۱ش.
- شوشتری، محمدتقی، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، کتابفروشی صدوق، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، محقق و مصحح: علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذيب الأحكام، محقق و مصحح: حسن الموسوى خرسان،، تهران، دارالكتب الإسلاميه، ۱۴۰۷ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی (المحشّٰی)، گردآورنده: احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- قطبالدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- محقق حلّی، نجمالدین جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء علیه السلام، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسة، بیروت، دارالتیار الجدید، دار الجواد، چاپ دهم، ۱۴۲۱ق.
- المنجد، محمدصالح، «نماز میت غایب برای کسی که بر اثر کرونا فوت کرده است»، اسلام سوال و جواب، تاریخ درج مطلب: ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۰، تاریخ بازدید: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «نماز میت غیابی توسط اهلسنت پاکستان برای سید حسن نصرالله»، مشرقنیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.