بشر بن غالب اسدی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | بِشر بن غالب اسدی |
| لقب | ابوصادق |
| خویشاوندان | غالب بن بشر و بشیر بن غالب |
| محل زندگی | کوفه |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع)،امام حسن(ع)،امام حسین(ع)،امام سجاد(ع) |
| فعالیت‌ها | نقل دعای عرفه و ملاقات با امام حسین(ع) در ذات عِرق |
بِشر بن غالِب اَسَدی (زنده در ۶۶ق) از اصحاب ائمه شیعه و از راویان حدیث بوده است. او به همراه برادرش دعای عرفه را از امام حسین(ع) روایت کرده است. وی همچنین در سفر امام سوم شیعیان از مکه به عراق در منزلگاه ذات عِرق با وی دیدار کرد و وقتی حسین بن علی(ع) از اوضاع عراق پرسید، پاسخ داد که دل‌های مردم با شما، اما شمشیرهای آنان با بنی‌امیه است.
وی در واقعه عاشورا حضور نداشت البته بعدها از همراهی نکردن امام حسین(ع) اظهار پشیمانی کرد.
معرفی اجمالی
بشر بن غالب اسدی کوفی ملقب به ابوصادق[۱] فرزند یکی از صحابه پیامبر، غالب بن بشر اسدی[۲] و از طایفه بنی‌اسد بوده است.[۳] در منابع به زمان و مکان تولد او اشاره نشده است.[۴]
احمد بن محمد برقی رجال‌نویس شیعه (درگذشت ۲۸۰ق) بشر را از صحابه پیامبر(ص) دانسته است.[۵] همچنین سید محسن امین (درگذشت ۱۳۷۱ق) در اعیان الشیعة نیز به نقل از ابن سعد، نویسنده کتاب طبقات الکبری، بشر را از صحابه‌ای دانسته که به کوفه مهاجرت کرده‌اند.[۶]
در برخی از منابع تاریخی از فردی به نام بشر بن غالب به عنوان یکی از فرماندهان لشکر حجاج بن یوسف در جنگ با شورشیان خوارج یاد شده است.[۷] که در همین کارزار در سال ۷۶ق کشته شد.[۸] البته در برخی از منابع رجالی از دو نفر با نام بشر بن غالب اسدی یاد شده است.[۹] و دلیلی وجود ندارد که این بشر، همان بشر معروف (برادر بشیر بن غالب) باشد.
راوی حدیث
احمد بن محمد برقی (درگذشت ۲۸۰ق) و شیخ طوسی (درگذشت ۴۶۰ق) از رجال‌نویسان شیعه، بشر بن غالب را از اصحاب و راویان ائمه(ع) دانسته‌اند ولی اطلاعاتی از زندگی او ارائه نکرده‌اند.[۱۰] شیخ طوسی تنها با اشاره به اسدی و کوفی بودن وی، او را از راویان حدیث و از اصحاب امام حسین(ع)[۱۱] و امام سجاد(ع) دانسته است.[۱۲] برقی نیز علاوه بر ذکر نام او در ردیف اصحاب امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و امام سجاد(ع)، وی را از اصحاب امام علی(ع) دانسته که در کوفه زندگی می‌کرده است.[۱۳]
از بشر بن غالب روایات فراوانی در کتب روایی و غیرروایی در زمینه‌های مختلف، از جمله محبت اهل‌بیت(ع)،[۱۴] تفسیر،[۱۵] ثواب قرائت قرآن[۱۶] و اخبار ظهور قائم[۱۷] نقل شده است. او به همراه برادرش بشیر بن غالب دعای عرفه را از امام حسین(ع) نقل کرده است.[۱۸]
مذهب و وثاقت
به گمان برخی محققان، تصریحی به مذهب بشر بن غالب در میان رجالیان وجود ندارد.[۱۹] با این حال عبدالله مامقانی رجال‌نویس شیعه (درگذشت ۱۳۵۱ق) با اشاره به مجهول الحال بودن بشر، او را امامی‌مذهب دانسته است.[۲۰] سید محسن امین با اتکا به آنچه به محمد بن عمر کَشّی رجالی شیعه در قرن چهارم منسوب شده، او را عالم، فاضل و جلیل القدر خوانده است، اما می‌افزاید که این مطلب در کتاب رجال کشی وجود ندارد و اساساً چنین ادبیاتی در توثیق یک راوی از متقدمانی چون کشی صادر نمی‌شد و این نوع جملات متعلق به متأخران است.[۲۱] با این حال با استناد به شهرت دعای عرفه گفته شده او راوی موثقی است.[۲۲]
ملاقات با امام حسین(ع)
بشر بن غالب در هنگام خروج امام حسین(ع) از مکه به سوی عراق در منطقه ذات عرق با وی دیدار کرد.[۲۳] حسین بن علی(ع) از او درباره اوضاع عراق پرسید. وی در جواب گفت دل‌های آنها با شما، اما شمشیرهایشان با بنی‌امیه است. امام سخن او را تصدیق کرد که خدا آنچه را بخواهد انجام می‌دهد.[۲۴]
گفتگوی امام حسین با بشر بن غالب در ذات عرق
امام حسین(ع): مردم کوفه را چگونه دیدی؟
بشر بن غالب: قلب‌های مردم با شما اما شمشیرهایشان با بنی‌امیه است.
راست گفتی‌ای برادر اسدی! خداوند آنچه بخواهد انجام می‌دهد و آنچه اراده کند، فرمان می‌دهد.[۲۵]پیش از او در منزل صفاح نیز همین مضمون را فرزدق به امام (ع) گفته بود.
بشر بن غالب گفتگویی از امام حسین(ع) با ابن زبیر نیز نقل کرده است که امام سوم شیعیان در آن علت سفر خود به عراق را تبیین کرده است.[۲۶]
بشر در واقعه کربلا حضور نداشت.[۲۷] اما ابن سعد در کتاب طبقات الکبری معتقد است که وی پس از واقعه عاشورا بر سر مزار امام حسین(ع) رفت و به‌خاطر همراه نشدن با امام حسین(ع)، اظهار پشیمانی نمود.[۲۸]
بشر به‌همراه منهال بن عمرو در زمان قیام مختار در سال ۶۶ق به مدینه رفت و به هنگام گفتگوی امام سجاد(ع) با منهال درباره حرملة بن کاهل اسدی حضور داشت[۲۹] همچنین به‌رغم همراهی ابتدایی با مختار، در ادامه در برابر وی قرار گرفت و به‌دست مختار ثقفی به زندان افتاد.[۳۰]
پانویس
- ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۷۱؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۱، ص۳۶۸.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۶۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۰۲؛ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۵۷۵.
- ↑ برقی، الرجال، ۱۳۷۶ش، ص۸.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۵۷۵.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۶، ص۲۴۴؛ ابن مسکویه، تجارب‌الأمم، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۵؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۴۰۸.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۶، ص۲۴۶؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۹۴.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ۲۰۰۲م، ج۲، ص۳۰۵؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۳۲۲.
- ↑ برقی، رجال برقی، ۱۳۷۶ش، ص۸؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۹۹.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۹۹.
- ↑ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۰.
- ↑ برقی، رجال برقی، ۱۳۷۶ش، ص۸.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۶۱.
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۳۴۲ش، ص۱۵۳؛ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۷۵.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۴، ص۶۱۱، ۶۲۱.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۳۵؛ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۴۶۲.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۵، ص۲۱۴.
- ↑ شرف‌الدین، مع موسوعات رجال الشیعة، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۵۷.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۱۲، ص۲۹۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳، ج۳، ص۵۷۶.
- ↑ «بِشْرِ بْنِ غَالِب؛ صحابی جامانده از عاشورا»، خبرگزاری بسیج.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۶۹.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۶۹-۷۰.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۶۹-۷۰.
- ↑ ابوالشیخ، طبقات المحدثین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۸۶.
- ↑ جمعی از نویسندگان، مع الرکب الحسینی، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۱۹۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۴ق، خامسه۱، ص۵۰۱.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۳۷۵.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۴۸.
منابع
- ابن ابی‌زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، نشر صدوق، ۱۳۹۷ق.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت،دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابن اعثم کوفی، احمد، کتاب الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۱۱ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، تحقیق عبدالفتاح ابوغدة، دار البشائر الاسلامیه، البطعة الاولی، ۲۰۰۲م.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و...، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری (خامسه۱)، تحقیق محمد بن صامل السلمی، مکتبة الصدیق، الطبعة الاولی، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش.
- ابوالشیخ، عبدالله بن محمد، طبقات المحدثین بأصبهان و الواردین علیها، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ق.
- برقی، احمد بن محمد، الرجال، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
- بِشْرِ بْنِ غَالِب؛ صحابی جامانده از عاشورا، خبرگزاری بسیج، تاریخ انتشار: ۱۳۹۵/۰۷/۱۹، تاریخ بازدید: ۱۳۹۸/۰۹/۰۴.
- جمعی از نویسندگان، مع الرکب الحسینی، قم، تحسین، ۱۳۸۶ش.
- حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، التابعة لوزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، ۱۴۱۱ ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالمعرفة، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
- شرف‌الدین، عبدالله، مع موسوعات رجال الشیعة، لندن، الارشاد، ۱۴۱۱ق.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
- صدوق، محمد بن علی، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
- صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، چاپ دوم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، دار المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی - إختیار معرفة الرجال، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر، ۱۴۲۹ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسة آل البیت(ع)، ۱۴۳۱ق.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.