ثعلبیه
| اطلاعات جغرافیایی | |
|---|---|
| مسیر | مکه به کوفه |
| موقعیت | عربستان |
| قبل از | شقوق |
| پس از | خزیمیه |
| وقایع تاریخی | |
| واقعه کربلا | گفتوگوی امام حسین(ع) با اباهَرّه ازدی |
| سایر | درگذشت ابن اعلم علوی حسینی در ۳۷۵ق |
ثَعلبیه، از منزل‌گاه‌های مسیر مکه به کوفه. امام حسین(ع) در واقعه کربلا، در آنجا با اباهَرّه ازدی گفتگویی انجام داد و سپس راهی شقوق شد. بنابر برخی منابع خبر شهادت مسلم بن عقیل در این منزل به امام رسید. آقا بزرگ تهرانی درگذشت ابن اعلم علوی حسینی را در ۳۷۵ق در همین مکان ذکر کرده است.
موقعیت و وجه نام‌گذاری
سرخ
ثعلبیه، [۱] از منزل‌های راه مکه به کوفه که قبل از شقوق و پس از خزیمیه است. در یک میلی آن آبی است که ضویجعه نام دارد. پس از آن برکه‌های حمد السبیل و سپس شنزاری است که به خزیمیه می‌پیوندد.[۲]
دو وجه برای علت نام‌گذاری این منطقه گفته شده است:
- چون ثعلبة بن عمرو در آن جا اقامت داشته است.
- چون ثعلبة بن دودان بن اسد، نخستین کسی بوده که در آنجا حفاری کرده است.[۳]
فاصله ثعلبیه تا بطان ۲۹ میل و تا خزیمیه ۳۲ میل است.[۴] ثعلبیه یک سوم راه از کوفه به مکه است.[۵]
عبدالاعلی بن عامر ثعلبی به این محل منسوب است. او از محمد بن حنفیه و سعید بن جبیر روایت کرده است.[۶]
وقایع
به گفتۀ ابن اعثم کوفی امام حسین(ع) در این مکان، خوابی دید، پس از آن‌که بیدار شد. آیه استرجاع را بر زبان جاری کرد و از کشته شدن خود و همراهانش خبر داد. جمله معروف علی اکبر که «هنگامی که بر حق هستیم از مرگ هراسی نداریم؛ فَإِنَّنَا إِذاً لَا نُبَالِی أَنْ نَمُوتَ مُحِقِّین» در همین جا گفته شده است.[۷] البته منابع دیگر این خواب امام حسین و گفتگوی وی با علی اکبر را مربوط به منزل قصر بنی مقاتل یا نزدیکی آن دانسته‌اند.[۸]
بنا بر برخی منابع، امام حسین خبر شهادت مسلم بن عقیل را در این منزل شنید.[۹] اما بنابر منابع دیگر خبر شهادت مسلم و هانی بن عروه در زرود[۱۰]، یا قادسیه[۱۱] و یا قطقطانه[۱۲] به امام رسیده است.
برخی از نویسندگان محل درگذشت ابن اعلم علوی حسینی را در ۳۷۵ق هنگام بازگشت از سفر حج در این منزلگاه دانسته‌اند[۱۳] قفطی تاریخ درگذشت ابن اعلم را در منزلگاه عُسَیله دانسته است.[۱۴]
گفتگو با اباهره ازدی
اباهره ازدی پرسید:ای پسر رسول خدا، چرا از حرم خدای تعالی و حرم جدّ خویش بیرون آمدی؟ حسین بن علی(ع) در پاسخ او فرمود:
- «ای اباهرّه، بنی امیه مالم را گرفتند و دستم را خالی کردند، صبر کردم. آبروی مرا بردند، پدر و مادرم را دشنام دادند صبر کردم. باز دست از من برنداشته خواستند خونم را بریزند، گریختم. اما به خدا قسم! این گروه مرا میکشند و خدای عزوجل لباس ذلت را بر ایشان خواهد پوشانید و شمشیرهای قاطع و جمعیتی قوی بر ایشان مسلط خواهد شد، تا ذلیلتر از قوم سبا باشند، که زنی بر ایشان مسلط شد و در خون و مال ایشان حکم میکرد و ایشان به اجبار فرمان برند.»[۱۵]
پانویس
- ↑ مؤنث ثعلبی منسوب به ثعلب
- ↑ حموی، معجم‌البلدان، ج۲، ۷۸.
- ↑ حموی، معجم‌البلدان، ج۲، ۷۸.
- ↑ مقدسی، احسن‌التقاسیم، ص۲۵۱.
- ↑ مقدسی، احسن‌التقاسیم، ص۲۵۴؛ حموی، معجم‌البلدان، ج۲، ۷۸.
- ↑ حموی، معجم‌البلدان، ج۲، ۷۸-۷۹.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۰-۷۱.
- ↑ شیخ مفید، ارشاد، ج۲، ص۸۲.
- ↑ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۴۲؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۹۷؛ شیخ مفید، ارشاد، ج۲، ص۷۵.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۴۶؛ طبری، ج۵، ص۳۹۷.
- ↑ مسعودی، مروج‌الذهب، ج۳، ص۶۰-۶۱
- ↑ یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۴۳.
- ↑ آقا‌بزرگ، الذریعه، ج۱۲، ص۸۱.
- ↑ قفطی، اخبارالحکماء، ص۱۵۷.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۱. بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۶۷-۳۶۸.
یادداشت
منابع
- شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، کنگره شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ ق.
- ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، کتاب الفتوح، تحقیق: علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقیق: عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- ابن اثیر، علی بن ابی کرم، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، بیروت، بی‌تا.
- مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، دارالهجرة، قم، ۱۴۰۹ق.
- قفطی، علی، اخبارالحکماء، قاهره، ۱۳۲۶ق /۱۹۰۸م.
- آقا بزرگ، الذریعه، الذریعة إلی تصانیف الشیعه، اسماعیلیان، قم، ۱۴۰۸ ق.
- حموی بغدادی، یاقوت، معجم البلدان، دارصادر، بیروت، ۱۹۹۵م.
- مقدسی، محمد بن احمد، أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم، مکتبة مدبولی، القاهره، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.