نماز حضرت فاطمه(س)
نماز حضرت فاطمه(س) نماز مستحبی است که جبرئیل به حضرت زهرا(س) آموخت. این نمازِ دو رکعتی را که به نماز اَوّابین (نماز رجوع‌کنندگان به خدا) نیز شهرت دارد، برای حل مشکلات بزرگ، مؤثر دانسته‌اند. در رکعت اول نماز، بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره توحید و پس از سلام نماز، دعای «سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ…» خوانده می‌شود.
در منابع روایی از نمازهای دیگری نیز با عنوان نماز حضرت فاطمه(س) یاد شده است.
اهمیت نماز
دربارهٔ نماز حضرت فاطمه(س)، روایتی از امام صادق(ع) آمده که هر گاه مشکل بزرگی پیش آمد، دو رکعت نماز می‌خوانی و این نمازی بوده که حضرت زهرا(س) به‌جای می‌آورد.[۱] این نماز با نام نماز اَوّابین (نماز رجوع‌کنندگان به خدا) نیز شناخته می‌شود.[۲] به گفته شیخ عباس قمی این نماز را جبرئیل به حضرت زهرا(س) تعلیم داده بود.[۳]
چگونگی ادای نماز
شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، دربارهٔ نماز حضرت فاطمه(س) این‌گونه آورده است که حضرت زهرا(س) یک نماز دو رکعتی می‌خواند که در رکعت اول بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره توحید را می‌خواند و پس از سلام نماز، دعای مخصوصی[یادداشت ۱] قرائت می‌کرد.[۴] به‌گفته سید بن طاووس در کتاب جمال الاسبوع، بهتر است پس از نماز، تسبیحات حضرت زهرا(س) و پس از آن، صد مرتبه صلوات فرستاده شود.[۵]
شیخ طوسی هم در مصباح المتهجد می‌گوید سزاوار است بعد از نماز، زانوها و آرنج‌ها را برهنه نماید، همه مواضع سجود خود را بدون هیچ حائلی به زمین بچسباند، حاجت بخواهد و دعا کند آنچه می‌خواهد و در حالت سجده ذکر خاصی[یادداشت ۲] بگوید.[۶]
نمازهای دیگر
در منابع روایی از نمازهای دیگری نیز با عنوان نماز حضرت فاطمه(س) یاد شده است؛ از جمله:
- شیخ طوسی و سید بن طاووس نقل می‌کنند که محمد بن علی حلبی در روز جمعه از امام صادق(ع) سؤال کرد که می‌خواهم عملی به من تعلیم دهی که بهترین اعمال در این روز باشد. امام صادق (ع) فرمود: من کسی را نمی‌شناسم که نزد رسول خدا(ص) بزرگ‌تر از حضرت فاطمه(س) باشد و چیزی را بهتر از آنچه پیامبر (ص) به دخترش تعلیم کرد، نمی‌دانم. سپس فرمود: در روز جمعه غسل کند و چهار رکعت نماز با دو سلام به‌جای آورَد. در رکعت اول بعد از سوره حمد، سوره توحید را پنجاه مرتبه و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، سوره العادیات را پنجاه مرتبه و در رکعت سوم بعد از سوره حمد، سوره زلزال را پنجاه مرتبه و در رکعت چهارم بعد از سوره حمد، سوره فتح را پنجاه مرتبه و هنگامی که از نماز فارغ شد، دعای خاصی [یادداشت ۳]را بخواند.[۷]
- بر پایه روایتی که شیخ صدوق از امام صادق(ع) نقل کرده، نماز حضرت فاطمه که نماز اوّابین نامیده می‌شود، چهار رکعت است و در هر رکعتِ آن پس از سوره حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود.[۸] شیخ صدوق در ادامه می‌گوید که چون اهل کوفه، آن را به نام نماز حضرت فاطمه می‌شناخته‌اند، در کتابش آورده و ثوابش را ذکر کرده است.[۹]
همچنین علامه مجلسی در بحار الانوار،[۱۰] احمد رحمانی همدانی در کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی،[۱۱] اسماعیل انصاری زنجانی در الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء[۱۲] و سید محمدباقر موسوی در الکوثر فی احوال فاطمه[۱۳] نمازهای دیگری را به‌صورت متفاوت با نام نماز حضرت فاطمه(س) نقل کرده‌اند.
پانویس
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل‌البیت، ج۶، ص۳۰۲.
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۷۱.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.
- ↑ سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۱۷۱.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۱.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۳۱۵؛ ابن‌طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۱۷۲.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۴۴.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۶۶.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۸۳–۱۸۵.
- ↑ رحمانی همدانی، فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۳–۲۲۸.
- ↑ انصاری، الموسوعة الکبری، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۳۹۸–۴۲۶.
- ↑ موسوی، الکوثر فی احوال فاطمه بنت النبی الاطهر، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۵۳۵–۵۵۶.
یادداشت
- ↑ سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْجَلَالِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْک الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْبَهْجَةَ وَ الْجَمَالَ سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ الْوَقَارِ سُبْحَانَ مَنْ یرَی أَثَرَ النَّمْلِ فِی الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یرَی وَقْعَ الطَّیرِ فِی الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکذَا لَا هَکذَا غَیرُهُ؛ پاک و منزّه است آن خدایی که دارای شکوه افراشته و بلند است، پاک و منزّه است خدایی که صاحب عظمت بلندمرتبه است، پاک و منزّه است خدایی که دارنده فرمانروایی پرافتخار دیرینه است، پاک و منزّه است آن‌که پوشش خرّمی و زیبایی به بر دارد، پاک و منزّه است آن‌که در پوششی از نور و وقار است، پاک و منزّه است آن‌که ردّ پای مورچه را بر سنگ سخت می‌بیند، پاک و منزّه است آن‌که خطّ سیر پرنده را در هوا مشاهده می‌کند، پاک و منزّه است آن‌که او چنین است و جز او چنین نیست. (قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.)
- ↑ یا مَنْ لَیسَ غَیرَهُ رَبٌّ یُدْعَی یا مَنْ لَیسَ فَوْقَهُ إِلَهٌ یُخْشَی یا مَنْ لَیسَ دُونَهُ مَلِکٌ یُتَّقَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ وَزِیرٌ یُؤْتَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ حَاجِبٌ یُرْشَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ بَوَّابٌ یغْشَی یا مَنْ لَا یزْدَادُ عَلَی کثْرَةِ السُّؤَالِ إِلَّا کرَماً وَ جُوداً وَ عَلَی کثْرَةِ الذُّنُوبِ إِلَّا عَفْواً وَ صَفْحاً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ( و بعد از خواندن این دعا حاجت خود را بخواهد.) ترجمه: ای کسی که غیر از او پروردگاری نیست که خوانده شود، ای کسی که برتر از او خدایی نیست که از او ترسیده شود؛ ای کسی که غیر او حکمرانی نیست که از او پرهیز شود، ای کسی که وزیری ندارد که از رهگذرش نزد او روند؛ ای کسی که حاجب و دربانی ندارد که رشوه به او بدهند، ای کسی که نگهبانی ندارد که در پس پرده نگه داری شود؛ ای کسی که زیاده خواهی و بسیار در خواست کردن از درگاهش جز بر جود و کرم او، و کثرت گناهان جز بر عفو و بخشش او نیفزاید؛ بر محمد و آل محمد درود بفرست.
- ↑ إِلَهِی وَ سَیدِی مَنْ تَهَیأَ أَوْ تَعَبَّی أَوْ أَعَدَّ أَوِ اسْتَعَدَّ لِوِفَادَةِ مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ فَوَائِدِهِ وَ نَائِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ جَوَائِزِهِ فَإِلَیک یا إِلَهِی کانَتْ تَهْیئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی رَجَاءَ فَوَائِدِک وَ مَعْرُوفِک وَ نَائِلِک وَ جَوَائِزِک فَلَا تُخَیبْنِی مِنْ ذَلِک یا مَنْ لَا تَخِیبُ عَلَیهِ مَسْأَلَةُ السَّائِلِ وَ لَا تَنْقُصُهُ عَطِیةُ نَائِلٍ فَإِنِّی لَمْ آتِک بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ أَتَقَرَّبُ إِلَیک بِشَفَاعَتِهِ إِلَّا مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیتِهِ صَلَوَاتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ أَتَیتُک أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِک الَّذِی عُدْتَ بِهِ عَلَی الْخَطَّائِینَ عِنْدَ عُکوفِهِمْ عَلَی الْمَحَارِمِ فَلَمْ یمْنَعْک طُولُ عُکوفِهِمْ عَلَی الْمَحَارِمِ أَنْ جُدْتَ عَلَیهِمْ بِالْمَغْفِرَةِ وَ أَنْتَ سَیدِی الْعَوَّادُ بِالنَّعْمَاءِ وَ أَنَا الْعَوَّادُ بِالْخَطَاءِ أَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ أَنْ تَغْفِرَ لِی ذَنْبِی الْعَظِیمَ فَإِنَّهُ لَا یغْفِرُ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیم. ترجمه: ای معبود و سرور من! اگر دیگران به امید رسیدن به عطا و مواهب وجود و بخشش‌ها و هدایا آماده و مهیا و مجهّز و مستعد ورود بر آفریده‌ای چون خود شده‌اند، پس خدایا! آمادگی و مجهّز بودن و مهیا بودن و استعداد من به امید دستیابی به بهره‌ها و نیکی و عطایا و هدایای تو، فقط به‌سوی توست؛ پس مرا از این همه ناامید مساز، ای آن‌که خواهش هیچ نیازمندی از او بی‌ثمر نماند و بخشش بخشیده‌ای از او نکاهد! من با کردار شایسته‌ای که پیش فرستاده باشم به پیشگاه تو نیامده‌ام و با یاری آفریده‌ای که به او امید بسته باشم و با آن به تو تقرب جویم، به درگاهت بار نیافتم جز به امید شفاعت محمّد و خاندان او که درود تو بر او و بر ایشان باد؛ در حالی به نزد تو آمدم که گذشت کریمانه‌ات را امید دارم، گذشتی که به آن بر خطاکاران در حال اشتغالشان به گناهان گذشت کردی، پس مداومت آنان بر اشتغال کارهای حرام تو را از اینکه آمرزشت را بر آنان ارزانی داری باز نداشت و تو ای سرور من! بسیار بر نعمت بخشی بازگردی و من بر خطاکاری، به حق محمّد و خاندان پاکش از تو می‌خواهم که گناه بزرگم را بیامرزی، زیرا گناه بزرگ را جز آمرزگار بزرگ نیامرزد؛ ای بزرگ! ای بزرگ! ای بزرگ! ای بزرگ ای بزرگ ای بزرگ! ای بزرگ! .
منابع
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
- رحمانی همدانی، احمد، فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی (ص)، تهران، منیر، ۱۳۷۸ش.
- سید بن‌طاووس حلی، علی بن موسی، جمال الاسبوع، تهران، مؤسسة الآفاق، ۱۳۷۱ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، ۱۴۱۱ق.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم، اسوه، بی‌تا.
- موسوی، محمدباقر، الکوثر فی احوال فاطمة بنت النبی الاطهر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
- نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل‌البیت، بی‌تا.