یائسگی
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
یائِسگی، رسیدن زنان به سنی که در آن به طور طبیعی خون حیض ندیده و حامله نمی‌شوند. قرآن، به یائسگی زنان اشاره کرده است. درباره سن یائسگی، چند نظریه وجود دارد؛ بسیاری از فقیهان معتقدند زنان سیده در ۶۰ سالگی و بقیه زنان در ۵۰ سالگی یائسه می‌شوند.
در فقه شیعه، زنان یائسه عده طلاق ندارند و بلافاصله پس از طلاق، می‌توانند ازدواج کنند. زنانی که از جوانی حیض نمی‌شوند، احکام متفاوتی دارند.
مفهوم‌شناسی
بر اساس منابع فقهی، هنگامی که زنان به سنی برسند که به طور طبیعی، حیض و حامله نشوند، به آنان «یائسه» می‌گویند. چنین حالتی نیز «یائسگی» نام دارد.[۱] قرآن کریم در آیه ۶۰ سوره نور[یادداشت ۱] و آیه چهارم سوره طلاق[یادداشت ۲] به یائسگی زنان اشاره می‌کند. در کتاب‌های فقهی نیز احکام یائسگی، ذیل مسائل مربوط به حیض مطرح می‌شود.[۲]
سن یائسگی
درباره سن شروع یائسگی، نزد فقهای شیعه اختلاف نظر وجود دارد؛[۳] بیشتر فقیهان از جمله صاحب جواهر،[۴] طباطبایی یزدی[۵] و امام خمینی[۶]معتقدند زنان سیده در ۶۰ سالگی و بقیه در ۵۰ سالگی یائسه می‌شوند.[۷] برخی دیگر سن یائسگی را برای همه زنان (سیده و غیر سیده)، ۵۰ سال و عده‌ای آن را ۶۰ سال دانسته‌اند. برخی دیگر معتقدند زمان یائسگی، ۶۰ سالگی است ولی زنان باید بین ۵۰ تا ۶۰ سال را احتیاط نمایند.[۸]به اعتقاد اندکی از فقیهان، سن خاصی برای یائسگی وجود ندارد و چون طبیعت زنان با یکدیگر متفاوت است، هر زنی در سن خاصی یائسه می‌شود.[۹]
احکام
- بنا بر نظر فقیهان، زنان یائسه، در هنگام طلاق و فسخ نکاح، عدّه ندارند و بلافاصله پس از جدایی از همسر، می‌توانند ازدواج کنند.[۱۰]
- فقهاء معتقدند خونی که زنان یائسه می‌بینند، خون حیض نیست.[۱۱] بنا بر نظر مکارم شیرازی، خون استحاضه است؛ اما زنانی که به پزشک مراجعه می‌کنند و بر اثر مصرف داروهای تقویت هورمونی، خون‌ریزی قاعدگی آنان ادامه پیدا می‌کند، در صورتی که تمام شرایط حیض در آن خون وجود داشته باشد، حیض محسوب می‌شود.[۱۲]
یائسه مسترابه
برخی از زنان به طور مادرزادی یا به دلیل تغییرات هورمونی در جوانی حائض نمی‌شوند که در فقه آنها را «یائسه مسترابه» می‌نامند و احکام آنها با زنان یائسه متفاوت است.[۱۳] فقهاء با استناد به آیه ۶۰ سوره نور، عده طلاق یا فسخ نکاح این زنان (یائسه مسترابه) را سه ماه قمری می‌دانند.[۱۴]
پانویس
- ↑ محقق داماد، بررسی فقهی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، ۱۳۸۴ش، ص۴۵۰.
- ↑ برای نمونه ر.ک شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۹، ص۴۷؛ مغنیه، فقه الصادق، ۱۳۴۲ق، ج۶، ص۳۱.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۹۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳، ص۱۶۰.
- ↑ طباطبایی، العروةالوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۱۶.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۹۷.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۳۹۴.
- ↑ خویی، احکام شرعی بانوان، ۱۳۹۱ق، ص۷۱.
- ↑ رستمی و دیگران، «مطالعه تطبیقی سن یائسگی در فقه مذاهب اسلامی»، ص۲۳۲.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه و اصطلاحات الاصول، ۱۴۳۱ق، ص۳۵۷.
- ↑ توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۲۲.
- ↑ مکارم شیرازی، احکام بانوان، ۱۳۸۶ش، ص۸۱.
- ↑ مغنیه، فقه الصادق، ۱۳۴۲ق، ج۶، ص۳۱.
- ↑ نک شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۹، ص۴۷؛ بهجت، جامع المسائل، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۱۵۹.
یادداشت
- ↑ وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتي لا يَرْجُونَ نِکاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزينَةٍ وَ أَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ؛ ترجمه: و زنان بازنشسته (از حیض و بارداری) که (طبعاً) طمع همسری (میل آمیزش جنسی) ندارند، بر آنها گناهی نیست در اینکه لباس‌های خود را بر زمین نهند در صورتی که نشان‌دهنده زیور و آرایش نباشند، و عفّت ورزیدن آنها برایشان بهتر است، و خداوند شنوا و داناست.
- ↑ وَ اللاَّئي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحيضِ مِنْ نِسائِکُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلاثَةُ أَشْهُرٍ؛ ترجمه: و از زنان شما آنان که از حیض (و فرزند، به ظاهر) نومیدند اگر باز شک (در تحقق سنّ یأسشان) دارید، عدّه (طلاق) آنان سه ماه است.
منابع
- امام خمینی، روح الله، توضیح المسائل، چاپ اول، برگرفته از نسخه نرم افزاری نور، بی‌جا، ۱۴۲۶ق.
- بهجت، محمدتقی، جامع المسائل، قم، دفتر آیت‌الله بهجت، ۱۴۲۶ق.
- توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ش.
- خویی، ابوالقاسم، احکام شرعی بانوان، قم، دارالصدیقة الشهیده، ۱۳۹۱ق.
- رستمی، سهیلا و دیگران، «مطالعه تطبیقی سن یائسگی در فقه مذاهب اسلامی»، در مجله فقه پزشکی، شماره ۲۸و۲۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.
- شهید ثانی، مسالک الافهام، قم، موسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۳ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروةالوثقی، بیروت، موسسه اعلمی، ۱۴۰۹ق.
- محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، ۱۳۸۴ش.
- مشکینی، علی، مصطلحات الفقه و اصطلاحات الاصول، بیروت منشورات الرضا، چاپ اول، ۱۴۳۱ق.
- مغنیه، محمدجواد، فقه الصادق، قم، موسسه انصاریان، ۱۳۴۲ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، احکام بانوان، قم، نشر مدرسه علی بن ابیطالب(ع)، ۱۳۸۶ش.
- هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، قم، مرکز دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.
پیوند به بیرون