غسل جنابت
| فروع دین |
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
غُسل جِنابَت غسلی است که به‌سبب جنابت انجام می‌شود. این غسل برای انجام اعمال واجبی که طهارت در آنها شرط است، مانند: نماز، داخل شدن در مسجد، واجب است. غسل جنابت از وضو کفایت می‌کند، اما اینکه با سایر غسل‌ها هم می‌توان نماز خواند یا خیر؟ بین فقها اختلاف است. در قرآن، از نماز خواندن جُنُب پیش از غسل کردن نهی شده است.
عوامل جنابت
خارج شدن مَنی بدون آمیزش جنسی و رابطه جنسی منجر به دخول هر چند منی خارج نشود، از اسباب غسل جنابت هستند.[۱]
غسل جنابت در قرآن و روایات
در قرآن کریم از نماز خواندن شخص جُنُب پیش از غسل نهی شده است: یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَ‌بُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُکارَ‌یٰ حَتَّیٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّیٰ تَغْتَسِلُوا (ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا زمانی که بدانید چه می‌گویید؛ و [نیز] در حال جنابت [وارد نماز نشوید] -مگر اینکه راهگذر باشید- تا غسل کنید؛)[ نساء–۴۳]
در بخش طهارت دو کتاب وسائل الشیعه و مستدرک آن، ۳۹۷ روایت در موضوع جنابت و غسل جنابت نقل شده است.
مستحب یا واجب
غسل جنابت به فتوای مشهور فقها مستجب است، ولی برای انجام دادن عمل واجبِ مشروط به طهارت مانند: طواف واجب و نمازهای واجب روزانه یا روزه، واجب می‌شود. وجوب غسل جنابت در اصطلاح فقهی واجب غیری است.[۲]
کیفیت غسل جنابت
غسل جنابت مانند غسل‌های دیگر به دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام می‌گیرد.[۳] در غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن، سپس سمت راست و بعد سمت چپ بدن شسته می‌شود.[۴] در غسل ارتماسی یکباره تمام بدن را در آب فرو می‌برند و شرط است تمام بدن در یک لحظه زیر آب قرار گیرد.[۵]
احکام
- در صورتی که جنابت به سبب خروج منی باشد، فقها به استحباب استبراء قبل از غسل فتوا داده‌اند.[۶]
- شستن دستها، مضمضه و استنشاق قبل از غسل و گفتن «بسم اللّه» و خواندن دعاهای وارد شده هنگام غسل کردن مستحب است.[۷]
- غسل جنابت از وضو کفایت می‌کند و بنابر قول مشهور، وضو با غسل جنابت استحباب ندارد.[۸] و برخی این وضو را جایز نمی‌دانند. الگو:نیازمند منبع
- اگر هنگام انجام غسل جنابت شخص دوباره جنب شود، غسل باطل است و باید آن را از سر بگیرد؛ اما اگر حدث اصغر(مانند ادرار و باد معده) خارج شود، در بطلان غسل و از سر گرفتن آن اختلاف است؛ و در صورت صحّت غسل، در وجوب وضو برای نماز نیز بین فقها اختلاف می‌باشد.{{نیازمند منبع)
- آمیزش با همسر حتی اگر قادر بر غسل کردن نباشد و وقت نماز نیز داخل شده باشد جایز است و برای نماز تیمّم می‌کند؛ ولی با عدم توانایی بر تیمّم، جایز نیست.[۹]
صحت روزه متوقف بر غسل جنابت
صحّت روزه ماه رمضان، متوقف بر غسل کردن پیش از اذان صبح است و اگر کسی جنب باشد و عمدا قبل از اذان صبح غسل نکند، روزه‌اش باطل است و باید قضای آن را بگیرد و کفّاره آن را هم بپردازد.[۱۰] اصطلاح فقهی این موضوع بقاء بر جنابت است.[۱۱]
کفایت غسل از وضو
به نظر فقهای شیعه غسل جنابت از وضو کفایت می‌کند و در این نظر اختلافی بین فقها نیست و حتی بسیاری در این‌باره ادعای اجماع نموده‌اند.[۱۲] و حتی مشهور فقها با انجام غسل جنابت، وضو گرفتن را نامشروع می‌دانند.[۱۳] شیخ طوسی به استحباب وضو همراه با غسل جنابت فتوا داده است.[۱۴] درباره کفایت غسل‌های دیگر از وضو بین مراجع تقلید اختلاف است، مشهور فقیهان نظریه عدم کفایت را برگزیده‌اند.[۱۵] سیدمرتضی، ابن جنید،[۱۶] و سید محسن حکیم آن را بعید ندانسته‌اند.[۱۷] در این نظریه میان فقهای معاصر طرفداران بیشتری پیدا کرده است.
پانویس
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۶۹-۴۷۱.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۹۲.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۹۴.
- ↑ حکیم، مستمسک العروه، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۷۹.
- ↑ حکیم، مستمسک العروه، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۸۵-۸۶.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج۳، ص۱۰۸.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۵۱۲-۵۱۳.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۱۱۸.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۶۳.
- ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۶۳.
- ↑ شیخ طوسی، الخلاف، ص۱۳۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۳، ص۲۴۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج۳، ص۲۴۰.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ج۳، ص۲۴۰.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ حکیم، مستمسک العروه، ۱۹۶۸م، ج۳، ص۳۴۵.
منابع
- بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، به کوشش علی آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش.
- حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقي، نجف، بی‌نا، ۱۹۶۸م.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، مؤسسه نشر اسلامی، بی‌تا.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، به کوشش مرکزالابحاث والدراسات الاسلامیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا.
- یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ پنجم، ۱۴۱۹ق.