غساله
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
غُساله، آبی که هنگام شستن چیز نجس از آن جدا می‌شود. فقیهان شیعه از غساله و احکام آن در باب طهارت سخن گفته‌اند. از نظر فقیهان غساله آب کثیر مانند آب کر یا آب باران پاک است، اما درباره غساله آب قلیل اختلاف‌نظر دارند، بیشتر آنان معتقدند غساله آب قلیل، نجس است.
تعریف
غساله در فقه، به آبی گفته می‌شود که هنگام شستن چیز نجس مانند بدن یا لباس از آن جدا می‌شود.[۱] فقهای شیعه در بیان احکام طهارت در رساله‌های عملیه، درباره احکام غساله سخن گفته‌اند.[۲]
حکم فقهی
از دیدگاه همه فقهای شیعه، غسالهٔ آب کثیر پاک است و آنچه درباره آن اختلاف نظر وجود دارد، غساله آب قلیل است. برخی از دیدگاه‌ها در این زمینه عبارت است از:
- نجاست: برخی از فقیهان مانند علامه حلی، غساله آب قلیل را نجس دانسته و بر این باورند تا زمانی که چیزی پاک نشده، آبی که از آن جدا می‌شود نیز نجس است.[۳] نظر بیشتر فقها همین است.[۴]
- طهارت: محقق کرکی این دیدگاه را به سید مرتضی، ابن‌ادریس و شیخ طوسی نسبت داده و گفته است بیشتر فقیهان متقدم این دیدگاه را داشته‌اند.[۵] صاحب جواهر نیز این نظر را قوی دانسته است.[۶]
- تفصیل: برخی از فقیهان مانند سید کاظم یزدی، آبی که با آن عین نجاست برطرف شده را نجس دانسته، اما درباره آبی که با آن عین نجاست برطرف نشده، حکم به احتیاط و دوری کردن از آن داده‌اند.[۷]
احکام مرتبط
- غسالهٔ آبی که برای استنجاء، یعنی شستن مخرج ادرار و مدفوع استفاده می‌شود، پاک است به شرط تغییر پیدانکردن غساله و نریختنش روی نجاست و آمیخته نبودنش به نجاست و آمیخته نبودن ادرار و مدفوع به نجاست دیگر.[۸]
- اگر رنگ، بو یا طعم آب تغییر کرده باشد، غساله نجس است.[۹]
- برخی از فقیهان شیعه گفته‌اند که بر فرض پاک بودن غساله، وضو و غسل با آن جایز نیست.[۱۰] همچنین درباره اینکه آیا می‌توان با آن نجاست را برطرف کرد یا خیر، اختلاف‌نظر وجود دارد.[۱۱]
تک‌نگاری
برخی آثار مستقل درباره غساله تألیف شده است؛ از جمله حکم الغساله، نوشته محمدصالح حائری مازندرانی، و همچنین رساله در احکام غساله، نوشته سید صدرالدین صدر.[۱۲]
پانویس
- ↑ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۱۰.
- ↑ برای نمونه ببینید: شیخ انصاری، کتاب الطهاره، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۴۴؛ خویی، فقه الشیعه، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۶۷.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ حکیم، مستمسک العروه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۲۹.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۲۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱، ۳۴۸.
- ↑ سید یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ۴۷.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۲۹؛ شیخ انصاری، کتاب الطهاره، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۴۴.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ شیخ انصاری، کتاب الطهاره، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۴۲.
- ↑ شیخ انصاری، کتاب الطهاره، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۴۲.
- ↑ رضایی، «سید صدرالدین صدر قلعه تواضع»، ص۵۸.
منابع
- حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسة دارالتفسیر، ۱۴۱۶ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، فقه الشیعه: کتاب الطهارة، تقریر سید محمدمهدی موسوی خلخالی، قم، مؤسسه آفاق، ۱۴۱۸ق.
- رضایی، محمد، «سید صدرالدین صدر قلعه تواضع»، در مجله فرهنگ کوثر، شماره ۱۶، ۱۳۷۷ش.
- سید یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، تصحیح احمد محسنی سبزواری، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، حاشیه سید محمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، ۱۴۱۰ق.
- شیخ انصاری، مرتضی، کتاب الطهاره، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تصحیح سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی موسوی، ۱۴۱۶ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.