آب مضاف

از جمله آب‌هائی که در فقه شیعه برای آن حکم شرعی قرار داده شده، آب مضاف است؛ آبی را که از چیزی گرفته شده و یا با چیز دیگری مخلوط شده باشد را آب مضاف نامیده‌اند. به گفته فقها این آب در مقابل آب خالص بوده و جزء پاک‌کننده‌ها محسوب نمی‌شود؛ همچنین با این آب نمی‌توان غسل کرد و وضو گرفت و اگر با نجاستی برخورد کند، نجس می‌شود. گلاب و آب‌میوه‌ها مثال‌هایی برای آب مضاف هستند.

معرفی

آب مُضاف (در مقابل آب مُطلَق) آبی است که خالص نباشد به گونه‌ای که در عرف به آن آب نگویند. آب بسیار گِل آلود، گلاب و آب‌میوه‌ها، مثال‌هایی برای آب مضاف هستند.مؤلف کتاب العروة‌ الوثقی آبی را که از چیزی گرفته شده یا با چیزی مخلوط شده[آن گونه که اسم آب بر آن صدق نکند] را آب مضاف دانسته است. . درباره آب مضاف در باب طهارت کتاب‌های فقهی بحث شده است.

احکام

آب مضاف در فقه شیعه دارای احکامی است؛ ازجمله:

• آب مضاف در صورتی که از چیز نجسی گرفته نشده و یا با چیز نجسی مخلوط نشده باشد و با نجاست تماسی نداشته پاک است.
• آب مضاف،‍‍ پاک کننده نجس نیست. همچنین نمی‌توان با آب مضاف، وضو و غسل گرفت. زیرا برطرف کننده حَدَث نیست. خواه در حال اختیار باشد یا در حال اضطرار، خواه آبِ مضاف گلاب باشد یا چیز دیگر.
• آب مضاف با ملاقات نجس، تمامش نجس می‌شود هر چند به اندازه حجم هزار آب کر باشد.
• آبی که پیش از این مضاف بوده و هم اکنون معلوم نیست مطلق شده یا نه، مضاف محسوب می‌شود.
• آب مضاف هرچند زیاد باشد در تماس با نجاست نجس می‌شود؛ ولی چنانچه با فشار از بالا به پایین یا از پایین به بالا مانند فوّاره در جریان باشد، با نجس شدن بخش پایین درصورت نخست و بخش بالا در صورت دوم، بالا و پایین آن نجس نمی‌شود؛ زیرا به نظر عرف، بالا و پایین آن، دو آب به شمار می‌رود.
• برخی از مراجع تقلید معتقدند آب مضافِ نجس با تبدیل شدن به بخار پاک شده و آب حاصل از تبخیر آن نیز پاک خواهد بود.
• آب مضافِ نجس در صورت ترکیب شدن با آب کرّ یا جاری به گونه‌ای که دیگر به آن مضاف گفته نشود، پاک می‌گردد.
• موادی که گاه به آب اضافه می‌شود و به رنگ شیر در می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید آب را مضاف نمی‌کند و می‌توان با آن چیزهای نجس را شست و وضو گرفت و غسل کرد.
• هنگام غسل دادن میت سدر و کافور نباید به اندازه‌‏ای زیاد باشد که آب را مضاف کند و نباید به اندازه‌‏ای هم کم باشد که نگویند سدر و کافور با آب مخلوط شده است.

منابع

• آملى، ميرزا محمدتقى، مصباح الهدى فى شرح العروة الوثقى، ج۱، تهران، ۱۳۸۰ق، بی نا.
• خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ناشر: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى( ره)، تهران، بی تا.
• طباطبائی یزدی، محمد کاظم، العروة الوثقی، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، قم، ۱۴۱۷ -۱۴۲۰ق.
• طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، تصحیح و تعلیق محمد تقی کشفی، بیروت، دار الکتاب، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.