 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نجاست سگ به نجس‌بودن سگ و همه اجزای آن اشاره دارد. سگ عین نجس است که با هیچ یک از مطهرات جز استحاله، پاک نمی‌شود. همچنین خرید و فروش آن، به‌جز سگ شکاری و سگ نگهبان، حرام است. استفاده از پوست سگ برای خوردن و آشامیدن و کارهایی که به طهارت نیاز دارد، جایز نیست. ظرفی را که سگ، لیسیده یا از آن آب خورده، باید خاک‌مال کرد. حکم نجاست سگ شامل سگ آبی نمی‌شود.
سید مرتضی از فقهای شیعه معتقد است که موی سگ و خوک به جهت اینکه از اجزای بی‌روح هستند؛ نجس نیستند.
مفهوم‌شناسی
نجاست سگ یعنی اینکه که بدن سگ و همه اجزائش حتی اجزای بی‌روح آن مانند مو، پنجه، ناخن و تمام رطوبت‌های آن، نجس است.[۱] البته سید مرتضی (درگذشت ۴۳۶ق) از فقهای شیعه معتقد است که موی سگ و خوک به جهت اینکه از اجزای بی‌روح هستند؛ نجس نیستند.[۲] به گفته محمدحسن نجفی، فتوای سید مرتضی بر خلاف نظر دیگر فقیهان شیعه است.[۳] البته مالک بن انس از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، سگ را پاک دانسته است.[۴]
مستند حکم نجاست سگ، روایاتی است که از امامان معصوم نقل شده است. این روایات در وسائل الشیعه در ذیل باب‌های «بَابُ نَجَاسَةِ الْکلْبِ وَ لَوْ سَلُوقِیا؛ نجاست سگ اگرچه شکاری باشد»[۵] و «بَابُ نَجَاسَة سُؤْرِ الْکَلْبِ وَ الْخِنْزِیرِ»[۶] آمده است.
خاکمالی کردن
ظرفی را که سگ، لیسیده یا از آن آب یا مایع دیگری خورده، برای پاک کردنش باید خاک‌مال شود و سپس با آب قلیل یا کر شسته شود.[۷] و بدون خاکمالی کردن با شیوه دیگری پاک نمی‌شود.[۸]
حکم خرید و فروش
به نظر فقها، خرید و فروش سگ، حرام است؛ چرا که عین نجاست، ارزش مالی ندارد و نمی‌توان آن را خرید و فروش کرد.[۹] این حکم، مختص سگ ولگرد است[۱۰] و سگ شکاری و سگ نگهبان به جهت منافعی که دارند از این حکم استثناء شده‌اند.[۱۱]
نگهداری سگ
به فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی، نگهداری و پرورش سگ‌هایی که بر آنها فایده‌ای مترتب است؛ مانند سگ نگهبان، سگ شکاری، سگ زنده‌یاب و سگ موادیاب اشکال ندارد هرچند که نجس هستند، اما نگهداری و پرورش سگ‌های زینتی برای همزیستی و سرگرمی اشکال دارد.[۱۲] و نگهداری آنها در شأن مسلمانان نیست.[۱۳]
برخی از مراجع تقلید، نگه‌داشتن سگ در منزل را مکروه دانسته‌اند.[۱۴]
دیگر احکام
- چیزی که با بدن سگ برخورد کرده، در صورتی که رطوبتی از بدن سگ به آن منتقل شود، نجس می‌شود.[۱۵]
- به فتوای فقیهان شیعه حکم نجاست سگ مختص سگی است که در خشکی زندگی می‌کند و شامل سگ آبی نمی‌شود.[۱۶]
- خوردن و آشامیدن از ظرفی که با پوست سگ ساخته شده، حرام است.[۱۷] همچنین به‌گفته فقیهان نباید از چنین ظرفی، برای کارهایی که طهارت در آن لازم است، مانند وضو و غسل استفاده کرد.[۱۸] بسیاری از فقها معتقدند؛ که از چرم سگ و خوک حتی برای کارهای غیر از خوردن و آشامیدن نیز نباید استفاده کرد.[۱۹]
- به فتوای فقیهان، تمیز کردن و واکسن زدن به سگ باعث طهارت آن نمی‌شود؛ چرا که دلیلی برای اینکه نجاست سگ به‌خاطر ولگرد بودن و کثیف بودنش باشد، وجود ندارد.[۲۱]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۳۵؛ شبیری زنجانی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۳۰ق، ص۲۸.
- ↑ سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۱۰۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۳۳۱.
- ↑ ابن‌الجلاب، التفریع فی فقه الإمام مالک بن أنس، ۲۰۰۷م، ج۱، ص۵۲؛ مغنیه، الفقه على المذاهب الخمسة، ۱۴۳۰ق، ص۲۵.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۱۴-۴۱۷.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۲۵-۲۲۷.
- ↑ رساله توضیح المسائل (مراجع)، ج۱، ص۱۰۱.
- ↑ شیخ انصاری، صراط النجاة، ۱۴۱۵ق، ص۵۲؛ بهجت، استفتائات، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۰۴؛ امام خمینی، توضیح‌المسائل، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۰۱.
- ↑ شیخ انصاری، المکاسب، ۱۴۱۰ق، ج۱، ۵۴-۵۷؛ مشکینی اردبیلی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۴۷.
- ↑ مشکینی اردبیلی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۴۷؛ بهبهانی، رساله عملیه متاجر وحید بهبهانی، ۱۳۱۰، ص۱۷-۱۸؛ نراقی، أنیس التجار، ۱۴۲۵ق، ۳۶-۳۷.
- ↑ مشکینی اردبیلی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۴۷.
- ↑ «احکام نگهداری حیوانات»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑ مکارم شیرازی، استفائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۲۶.
- ↑ بهجت، استفتائات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۷۴.
- ↑ مشکینی اردبیلی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۴۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نراقی، أنیس التجار، ۱۴۲۵ق، ۳۶-۳۷؛ مکارم شیرازی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۳۵؛ شبیری زنجانی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۳۰ق، ص۲۸؛ وحید خراسانی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۸ق، ص۲۴؛ سبحانی تبریزی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۱۲۷.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۳۵.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۳۵.
- ↑ امام خمینی، توضیح‌المسائل، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۳۵.
- ↑ مشکینی اردبیلی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۴۶.
- ↑ موسوی گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۹.
منابع
- ابن‌الجلاب، عبیدالله بن حسین، التفریع فی فقه الإمام مالک بن انس، تحقیق: سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۷م.
- «احکام نگهداری حیوانات»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ش.
- امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل(المحشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
- بنی‌هاشمی خمینی، محمدحسن، رساله توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
- بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، رساله عملیه متاجر وحید بهبهانی با تعلیقات میرزای شیرازی، تهران، حاج شیخ رضا تاجر تهرانی، ۱۳۱۰ق.
- بهجت، محمدتقی، استفتائات، قم، دفتر حضرت آیت‌الله بهجت، ۱۴۲۸ق.
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۹ق.
- سبحانی تبریزی، جعفر، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مؤسسه امام صادق(ع)، ۱۴۲۹ق.
- سید مرتضی، المسائل الناصریات، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، ۱۴۱۷ق.
- شبیری زنجانی، سید موسی، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات سلسبیل، ۱۴۳۰ق.
- شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین، المکاسب، تحقیق محمد کلانتر، قم، دارالکتاب، ۱۴۱۰ق.
- شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین، صراط النجاة(محشّٰی)، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ق.
- مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیة، قم، نشر الهادی، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، الفقه على المذاهب الخمسة، دار الغدير، قم، ۱۴۳۰ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، استفائات جدید، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۷ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۹ق.
- موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۰۹ق.
- نراقی، ملامحمدمهدی بن ابی‌ذر، أنیس التجار(محشّٰی)، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۵ق.
- وحید خراسانی، حسین، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام باقر(ع)، ۱۴۲۸ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق: عباس قوچانی، علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.