ذبیحه اهل کتاب
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
ذَبیحه اهل کتاب حیوانی است که توسط اهل کتاب (پیروان ادیانی که پیامبر آنان دارای کتابی الهی بوده است)، ذِبح شده است.[۱] به گفته شیخ بهایی (درگذشت: ۱۰۳۱ق) بیشتر فقیهان شیعه همچون شیخ طوسی،[۲] شیخ مفید[۳] و سید مرتضی[۴] خوردن ذبیحه اهل کتاب را حرام می‌دانند،[۵] هر چند در هنگام ذبح، نام خدا را برده باشند.[۶] امام خمینی نیز بر همین نظر است.[۷] این گروه از فقیهان با استناد به روایات،[۸] می‌گویند: منظور از حلال بودن طعام اهل کتاب در آیه ۵ سوره مائده، حلال بودن غذاهایی همانند حبوبات است، نه گوشت حیوانی که توسط اهل کتاب ذبح شود.[۹] همچنین از نظر این گروه از فقیهان، اجزای بدن و پوست حیواناتی که خون جهنده دارند و اهل کتاب آنان را ذبح کرده باشند، مُردار و نجس است و از چرم و پوست آنها نمی‌توان استفاده کرد.[۱۰]
به گفته شیخ بهائی، اندکی از فقیهان ذبیحه اهل کتاب را حلال می‌دانند.[۱۱] علامه حلی این قول را به ابن‌ابی‌عقیل[۱۲] و ابن‌جُنید اِسکافی،[۱۳] نسبت داده است. به عقیده شیخ صدوق[۱۴] و محقق اَردبیلی،[۱۵] ذبیحه آنان در صورتی حلال است که هنگام ذبح‌کردن نام خدا برده شود.[۱۶]
درباره این موضوع آثاری نوشته شده است از جمله:
- کتاب «تحریم ذبائح اهل الکتاب»، اثر شیخ مفید[۱۷] (درگذشت ۴۱۳ق) نگاشته شده است. وی در اين كتاب با استفاده از قرآن، روایات و اجماع، حکم به حرام بودن ذبایح اهل کتاب کرده است؛[۱۸] و دلایلی در رد نظریه مخالفان حرمت بیان کرده است. [۱۹]
- کتاب «حرمة ذبائح اهل الکتاب»، اثر شیخ بَهایی[۲۰] (درگذشت ۱۰۳۱ق) بنا به‌درخواست شاه عباس صَفَوی نگاشته شده است.[۲۱] وی ابتدا به بررسی نظر علماى شيعه و سنی پرداخته است،[۲۲] نویسنده در این کتاب نسبت به حرام بودن ذبیحه اهل کتاب ترديد کرده و ضمن پرهيز از فتوا دادن، نظر خود را با جمله «خدا به حقایق امور آگاه است»، بیان کرده است.[۲۳]
پانویس
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۷۰۱.
- ↑ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۵۸۲
- ↑ شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۵۷۹
- ↑ سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۳.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۰ق، ص۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۵۸۲؛ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۴۵.
- ↑ امام خمینی، تحرير الوسيلة، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۱۵۶
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۶، ص۲۶۴.
- ↑ گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۹.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۷۴۵.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۰ق، ص۶۰.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشيعة، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۳۱۶.
- ↑ علامه حلی، مختلف الشيعة، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۳۱۶.
- ↑ شیخ صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۴۱۷.
- ↑ محقق اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسسة النشر الإسلامی، ج۱۱، ص۷۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۳۶، ص۸۰.
- ↑ شیخ مفید، تحریم ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۳ق.
- ↑ شیخ مفید، تحریم ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۳ق، ص۲۰.
- ↑ شیخ مفید، تحریم ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۳ق، ص۲۴.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح اهل الکتاب، ۱۴۱۰ق.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح أهل الكتاب، ۱۴۱۰ق، ص۵۸.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح اهل الكتاب، ۱۴۱۰ق، ص۶۳.
- ↑ شیخ بهایی، حرمة ذبائح أهل الكتاب، ۱۴۱۰ق، ص۷۴.
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خمينی، ۱۳۹۲ش.
- بنی‌هاشمی خمینی، محمدحسن، توضیح‌المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.
- سید مرتضی، علی بن حسین، الانتصار فی انفرادات الإمامية، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۵ق.
- شیخ بهایی، محمد بن حسین، حرمة ذبائح اهل الکتاب، بیروت، موسسةالاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۰ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، المقنع، قم، مؤسسة الإمام الهادی، ۱۴۱۵ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، تحریم ذبائح اهل الکتاب، قم، نشر المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۳ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
- گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۰۹ق.
- مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت، قم، مرکز دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.
- محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة والبرهان في شرح إرشاد الأذهان، تحقیق: مجتبی عراقی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق: محمود قوچانی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ش.