ارکان نماز

برای دیگر کاربردها رکن را ببینید.

ارکان نماز تعدادی از واجبات نماز که کم یا زیاد شدن عمدی یا سهوی آنها موجب باطل شدن نماز می‌شود. مشهور فقیهان شیعه، ارکان نماز را عبارت از: نیت، قیام، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده می‌دانند.

تعریف رکن

رُکن به معنای اساس و ستون هر چیز، و در عبادات شرعی، جزئی است که کم و زیاد کردن عمدی یا سهوی آن موجب بُطلان عبادت می‌شود. برخی اجزاء نماز، حج و عمره، رکن آنها به شمرده می‌شود.

ارکان نماز

به گفته علامه حلی، بنابر قول مشهور ارکان نماز پنج مورد است که عبارتند از: نیت، قیام، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده. منظور از نیت همان انجام نماز به قصد انجام فرمان خداوند و تقرب به اوست که از آن گاهی به داشتن داعی(قصد) تعبیر می‌شود. حاضر ساختن چیزی در ذهن یا جاری ساختن الفاظی بر زبان در نیت لازم نیست. مراد از قیام، ایستاده بودن هنگام تکبیرة الإحرام و همچنین قیام متّصل به رکوع است یعنی از حالت ایستاده به رکوع رفتن.

طبق قاعده لاتعاد، قبله، وقت نماز و طهارت نیز جزو ارکان نماز شمرده شده است. ازاین‌رو، برخی ارکان نماز را نه مورد دانسته‌اند که عبارتند از: قبله، وقت نماز، طهارت، رکوع، سجده، نیت، تکبیرة الاحرام، قیام هنگام تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع.

برخی فقیهان گذشته، رو به قبله بودن در حال اختیار را از ارکان نماز شمرده‌ و برخی نیز، قرائت نماز را رکن می‌دانستند.

اضافه یا کم کردن رکن

مشهور فقها، زیاد و کم کردن سهوی یا عمدی ارکان نماز را موجب باطل شدن نماز می‌دانند، ولی برخی معتقدند اضافه کردن سهوی رکن، نماز را باطل نمی‌کند.برخی فقط زیاد کردن سهوی تکبیرة الاحرام را باطل‌کننده نماز ندانسته‌اند. صاحب عروه زیادی در نیت نماز را قابل تصور نمی‌داند؛ یعنی قصد و تصور دوبارهٔ صورت نماز در ذهن، نماز را باطل نمی‌کند.
به گفته فقیهان، اگر نمازگزار رکنی را فراموش کند، تا زمانی که وارد رکن بعدی نشده، باید آن را ادا کند.