مسجد غدیر خم
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد |
| مکان | غدیر خم |
| وقایع مرتبط | واقعه غدیر |
| مشخصات | |
| وضعیت | اثری از آن نیست. |
مسجد غدیر مسجدی در مسیر مکه به مدینه در محل غدیر خم. بنابر گزارش‌های تاریخی این مسجد در محلی بنا شد که پیامبر اسلام(ص) در آن ایستاد و خطبه غدیر را ایراد کرد و ولایت امام علی(ع) را به مردم ابلاغ نمود.
این مسجد در حدود پنج کیلومتری منطقۀ جُحْفه قرار داشته ولی امروزه اثری از آن باقی نیست. به گفته شهید اول (متوفی۷۸۶ق) دیوارهای این مکان تا زمان وی پابرجا و نمایان بوده است.
در روایات اهل بیت(ع) از این مسجد یاد شده و خواندن نماز در آن توصیه گردیده است.
تاریخ و موقعیت جغرافیایی
گزارش‌های منابع درباره تاریخ ساخت مسجد غدیر دقیق نیست و تنها آن را مدتی پس از واقعه غدیر ذکر کرده‌اند که این مدت نامعلوم است.
درباره محل آن برخی به صورتی کلی گفته‌اند مسجد در مکانی بنا شد که پیامبر(ص) در بازگشت از حجة الوداع در آن مکان ایستاد، نماز خواند و علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد.[۱] برخی نیز به صورت جزئی‌تر به موقعیت جغرافیایی مسجد پرداخته‌اند؛ به عنوان نمونه، در کتاب «معجم ما استعجم» موقعیت آن بین غدیر و چشمه آب تعیین شده است.[۲] یاقوت حموی نیز در«معجم البلدان» آورده است: «خم موضعی است که در آن چشمه آبی وجود دارد و بین غدیر و چشمه، مسجد پیامبر(ص) قرار دارد».[۳]
گفته شده بنای مسجد در دوران عثمانی[۴] بر اثر سیل خراب شده است[۵] در عین حال شهید اول در دو کتاب خود درباره بنای مسجد غدیر گفته است: دیوارهای آن تا به امروز باقی است، و آن مسجدی مشهور است، و غالباً راه حاجیان از آن طرف می‌گذشت.[۶]
محسن امین در کتاب مفتاح الجنات نیز در این باره می‌گوید: این مسجد عامر و مشهور است و بعضی از پادشاهان شیعه هند در زمان شیخ مرتضی انصاری به تجدید بنای آن پرداخته‌اند.[۷]
فضیلت نماز خواندن
در منابع روایی شیعه به مسجد غدیر و فضیلت آن اشاره شده است. در کتاب کافی باب مستقلی به مسجد غدیر و روایات مربوط به آن اختصاص دارد؛ از جمله نقل شده است که عبدالرحمن بن حجاج از حضرت موسی بن جعفر(ع) درباره خواندن نماز در مسجد غدیر خم پرسید. امام در پاسخ او فرمود در آن مسجد نماز بگزار، زیرا نماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم همیشه به آن سفارش می‌کرد.»[۸]
محدثان و فقیهان شیعه بر اساس این روایات، به فضیلت خواندن نماز و دعا در آن اشاره کرده‌اند. کاشف الغطا (متوفای ۱۲۲۸ق) در این باره می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: نماز در مسجد غدیر مستحب است؛ زیرا پیامبر اکرم(ص) در آن مکان امیرمؤمنان را به جانشینی خود معرفی کرد و حق را ظاهر ساخت و سمت چپ مسجد افضل است چون وقتی امام صادق(ع) نگاه به سمت چپ مسجد کرد فرمود: این جای پای رسول خدا(ص) است.»[۹]
شیخ طوسی، ابن حمزه، ابن ادریس، علامه حلّی، حر عاملی، شیخ یوسف بحرانی و صاحب جواهر از دیگر فقهایی هستند که خواندن دو رکعت نماز را در آن مستحب دانسته‌اند.[۱۰]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سمهودی، وفاء الوفا، دار الکتب العلمیه،، ج۳، ص۱۷۱.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، عالم الکتب، ج۲، ص۳۶۸.
- ↑ حموی، معجم البلدان، دار صادر، ج۲، ص۳۸۹.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۶۶.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفا، دار الکتب العلمیه،، ج۳، ص۱۷۱.
- ↑ شهید اول، ذکری الشیعة، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۱۸-۱۱۷؛ شهید اول، الدروس، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹.
- ↑ امین، مفتاح الجنات، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۳۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۸۸ق، ج۴، ص۵۶۶.
- ↑ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ج۳، ص۷۴–۷۳.
- ↑ طبسی، «مقاله مسجد غدیر»، میقات حج، ۱۴۰-۱۳۸.
منابع
- امین، محسن، مفتاح الجنات فی الأدعیة و الأعمال و الصلوات و الزیارات، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۰ق.
- بکری، عبدالله بن عبد العزیز، معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع، تحقیق: سقاء، مصطفی، عالم الکتب، بیروت.
- حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، دار صادر، بیروت.
- سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، تحقیق:محفوظ، خالد عبدالغنی، دار الکتب العلمیه، بیروت.
- شهید اول، محمد بن مکی ، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۱۷ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، قم، ۱۳۷۷ش.
- طبسی، محمد جعفر، مقاله مسجد غدیر، مجله میقات حج، شماره ۱۲، تابستان ۱۳۷۴ش.
- کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تعلیقات: علی‌اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۸ق.
پیوند به بیرون
- طبسی، محمدجعفر، مجله میقات حج، اماکن و آثار : مسجد غدیر، تابستان 1374 - شماره 12 ISC (7 صفحه - از 135 تا 141).
- نجفی، محمدباقر، مجله میقات الحج (عربی)، الموقع الجغرافی لغدیر خم، بهار 1382 - شماره 19 ISC (15 صفحه - از 128 تا 142).
- غدیری، غلام‌علی، مجله گلستان قرآن، مسجد غدیر، یادبود غدیر، ارديبهشت 1379 - شماره 8 (1 صفحه - از 31 تا 31).