علویان
 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سادات |
| وجه نام‌گذاری | منسوب به خاندان امام علی(ع) و شیعیان |
| منشعب از | بنی هاشم |
| صدر خاندان | امام علی(ع) |
| انشعاب به | علویان حسنی، علویان حسینی |
| مذهب | شیعه |
| مکان استقرار | ایران، عراق، حجاز، یمن، شام، شمال آفریقا |
| ویژگی | انتقام از قاتلان امام حسین(ع)، اعتقاد به تعلق خلافت به خاندان پیامبر(ص)، تسلیم ناپذیری در برابر خلفای اموی و عباسی، برپایی حکومت هایی در ایران، یمن و مغرب |
علویان جمع علوی به خاندان امام علی(ع) و شیعیان ایشان گفته میشود. واژه علوی در لغت منسوب به امام علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.
علویان بیشتر از فرزندان امام حسن(ع)، امام سجاد(ع) و محمد حنفیه بودند و در طول تاریخ در مناطق مختلف ایران، عراق، حجاز، یمن، شام و شمال آفریقا می‌زیسته‌اند. همچنین علویان موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله طبرستان در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.
معانی لغوی و اصطلاحی علوی
عَلَوی در لغت منسوب به امام علی(ع) است.[۱] این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- كسی كه از اولاد امام علی(ع) و فاطمه(س) و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف میشود.[۲]
- افرادی كه پس از قتل عثمان، امام علی(ع) را در اين قتل متهم ننموده و برای انتقام خون عثمان، از عایشه و معاويه حمایت نکردند. علوی در این تعریف در برابر عثمانی‌مذهبان (عثمانیه) است.[۳]
- کسی که امام علی(ع) را برتر از سه خلیفه نخست می داند و پیرو او است. بر اساس این تعریف، اصطلاح علوی با اصطلاح شیعه در یک معنا به کار می رود.[۴]
کاربرد واژه علوی در طول تاریخ
در بسیاری از منابع و گزارش های تاریخی که سخن از علویان در قرون نخستین شده منظور از آن گروه های مختلف شیعه اعم از امامیه و غیر آن نظیر زیدیه بوده است. علویان در طول تاریخ در مناطق مختلف ایران، عراق، حجاز، یمن، شام و شمال آفریقا می‌زیسته‌اند.[۵] آنان بیشتر از فرزندان امام حسن (ع)، امام سجاد (ع) و محمد حنفیه بودند.[۶] این واژه از قرون میانه درباره شیعیان ساکن در منطقه شامات و آناتولی (ترکیه امروزی) و مغرب عربی به کار رفت.[۷] علویان شام به نصیریه و علویان سوریه شهرت دارند[۸] و علویان ترکیه به بَکتاشیه نیز معروفند.[۹]
علویان در دوره امویان و عباسیان
انتقام از قاتلان امام حسین(ع)، اعتقاد به خلافت و حقانیت خاندان پیامبر(ص)، روحیه تسلیم ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند. علویان در دوره امویان دارای دو شاخه علویان حسنی (از نسل امام حسن(ع)) و علویان حسینی (از نسل امام حسین(ع) ) بودند و قیام های متعددی را برپا کردند. آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله طبرستان در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.
- ↑ دائرة المعارف میدان لاروس، استانبول، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۰۱.
- ↑ هدایت پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، قم، ۱۳۸۹ش، ص۲۵، ۳۱ و ۳۲.
- ↑ دائرة المعارف میدان لاروس، استانبول، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۰۱.
- ↑ علویان در طول تاریخ.
- ↑ کحالة، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، 1414ق، ج5، ص344.
- ↑ دونمز، علویان ترکیه، ص۱۷ـ۱۸؛ صدرمحمدی، تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه.
- ↑ بقائی، فرقه نصیریه (علویان) در میان منابع فرق اسلامی، ۱۳۹۱، ص۸۳ - ۹۸.
- ↑ صدرمحمدی، تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه.
منابع
- بقائی، محمد، فرقه نصیریه (علویان) در میان منابع فرق اسلامی، فصل‌نامه حبل المتین، دوره اول، شماره اول، زمستان ۱۳۹۱ش.
- دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.
- کحالة، عمر رضا، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ هفتم، 1414ق.
- علویان در طول تاریخ.
- صدرمحمدی، تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه.