نماز شکسته: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>S.J.Mosavi جز لینک بین زبان |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
اصطلاح نماز قصر یا نماز مسافر، در مقابل نماز تمام به کار می‌رود.<ref>یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۶</ref> بر اساس حکم نماز قصر، مسافر با شرایطی، باید نمازهای چهار رکعتی خود را دو رکعتی بخواند.<ref>یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۴</ref> | اصطلاح نماز قصر یا نماز مسافر، در مقابل نماز تمام به کار می‌رود.<ref>یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۶</ref> بر اساس حکم نماز قصر، مسافر با شرایطی، باید نمازهای چهار رکعتی خود را دو رکعتی بخواند.<ref>یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۴</ref> | ||
مستند این حکم، آیه ۱۰۱ [[سوره نساء]] است: | مستند این حکم، آیه ۱۰۱ [[سوره نساء]] است: | ||
:::<big>وَإِذَا ضَرَ‌بْتُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُ‌وا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُ‌وا</big> | :::<big>وَإِذَا ضَرَ‌بْتُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُ‌وا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُ‌وا</big> | ||
:::و چون در | :::و چون در زمین سفر کردید، اگر بیم داشتید که آنان که کفر ورزیده‌اند به شما آزار برسانند، گناهی بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید. | ||
در منابع اهل سنّت<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲.</ref> و | در منابع اهل سنّت<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲.</ref> و شیعه<ref>حیدر، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، ج۳، ص۳۴۵.</ref> آمده است که [[پیامبر(ص)]] در سفر، نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت می‌خوانده است در منابع حدیثی و فقهی باب‌هایی به بحث شکسته بودن (تقصیر) نماز اختصاص یافته است. | ||
==احکام نماز شکسته== | ==احکام نماز شکسته== | ||
* مسافر باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت بخواند. بنابراین حکم نماز مسافر شامل [[نماز صبح]] و [[نماز مغرب]] نمی‌شود. | * مسافر باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت بخواند. بنابراین حکم نماز مسافر شامل [[نماز صبح]] و [[نماز مغرب]] نمی‌شود. | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
نماز و روزه دانشجویان و کسانی که فاصله بین محل کار و وطن آنها بیش از مسافت شرعی است احکام ویژه‌ای دارد.(اطلاعات بیشتر: [http://porseman.org/showarticle.aspx?id=861 سایت پرسمان]) | نماز و روزه دانشجویان و کسانی که فاصله بین محل کار و وطن آنها بیش از مسافت شرعی است احکام ویژه‌ای دارد.(اطلاعات بیشتر: [http://porseman.org/showarticle.aspx?id=861 سایت پرسمان]) | ||
:''' | :'''دیدگاه‌های خاص''' | ||
[[محمد صادقی تهرانی]] از فقهای معاصر، نماز مسافر را شکسته ندانسته و [[روزه]] او را هم صحیح می‌داند.<ref>[http://www.albalaq.com/tag/1130001.htm سایت بلاغ]</ref> | [[محمد صادقی تهرانی]] از فقهای معاصر، نماز مسافر را شکسته ندانسته و [[روزه]] او را هم صحیح می‌داند.<ref>[http://www.albalaq.com/tag/1130001.htm سایت بلاغ]</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۲: | ||
در بین مذاهب اسلامی، [[امامیه]] و [[حنفیه]] شکسته بودن نماز در سفر را واجب می‌دانند ولی [[مالکیه]] آن را سنت ([[مستحب]]) مؤکد و [[شافعیه]] و [[حنبلیه]] آن را جایز می‌دانند یعنی مسافر مختار است که تمام بخواند یا شکسته.<ref>سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۵-۶</ref> | در بین مذاهب اسلامی، [[امامیه]] و [[حنفیه]] شکسته بودن نماز در سفر را واجب می‌دانند ولی [[مالکیه]] آن را سنت ([[مستحب]]) مؤکد و [[شافعیه]] و [[حنبلیه]] آن را جایز می‌دانند یعنی مسافر مختار است که تمام بخواند یا شکسته.<ref>سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۵-۶</ref> | ||
کسانی که قائل به عدم وجوب قصر نماز در سفر هستند، به عبارت | کسانی که قائل به عدم وجوب قصر نماز در سفر هستند، به عبارت «فَلَیسَ عَلَیکمْ جُنَاحٌ» استناد کرده‌اند ولی قائلان به وجوب معتقدند آیه می‌خواهد این توهم که نماز شکسته، نمازی ناقص و در نتیجه ممنوع است، را برطرف کند.<ref>سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۱۳.</ref> در آیات دیگری از قرآن نیز چنین تعبیری به معنای وجوب به کار رفته است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۵۸.</ref> | ||
از سوی دیگر برخی با تکیه بر ظاهر آیه، حکم شکسته خواندن نماز را مختص سفری دانسته‌اند که در آن ترس و ناامنی باشد، ولی [[سنت]] نبوی، آیه را به هردو حالت وجود یا عدم وجود ترس تفسیر کرده و پیامبر(ص) در هر دو حالت، نماز را شکسته می‌خوانده است. بر این اساس قید موجود در آیه، اشاره به غالب موارد است.<ref>سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۱۲.</ref> | از سوی دیگر برخی با تکیه بر ظاهر آیه، حکم شکسته خواندن نماز را مختص سفری دانسته‌اند که در آن ترس و ناامنی باشد، ولی [[سنت]] نبوی، آیه را به هردو حالت وجود یا عدم وجود ترس تفسیر کرده و پیامبر(ص) در هر دو حالت، نماز را شکسته می‌خوانده است. بر این اساس قید موجود در آیه، اشاره به غالب موارد است.<ref>سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۱۲.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۹: | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، | *بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق. | ||
* | *حیدر، اسد، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، بیروت، دار التعارف، چاپ پنجم، ۱۴۲۲ق. | ||
*حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل | *حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۰ق. | ||
*سبحانی، جعفر، القصر فی السفر، قم، موسسه الامام الصادق، ۱۴۲۲ق. | *سبحانی، جعفر، القصر فی السفر، قم، موسسه الامام الصادق، ۱۴۲۲ق. | ||
*طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، موسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق. | *طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، موسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق. | ||
نسخهٔ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۱۲
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نماز شکسته (به عربی صلاة القَصر) اصطلاحی فقهی برای اشاره به این حکم شرعی است که مسافر باید نمازهای چهار رکعتی خود را دورکعتی بخواند؛ از این رو، به آن، نماز مسافر نیز گفته می‌شود. شکسته بودن نماز مسافر در مذهب امامیه واجب و در دیگر مذاهب اسلامی جایز است.
نماز قصر در قرآن و سنت
اصطلاح نماز قصر یا نماز مسافر، در مقابل نماز تمام به کار می‌رود.[۱] بر اساس حکم نماز قصر، مسافر با شرایطی، باید نمازهای چهار رکعتی خود را دو رکعتی بخواند.[۲] مستند این حکم، آیه ۱۰۱ سوره نساء است:
- وَإِذَا ضَرَ‌بْتُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُ‌وا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُ‌وا
- و چون در زمین سفر کردید، اگر بیم داشتید که آنان که کفر ورزیده‌اند به شما آزار برسانند، گناهی بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید.
در منابع اهل سنّت[۳] و شیعه[۴] آمده است که پیامبر(ص) در سفر، نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت می‌خوانده است در منابع حدیثی و فقهی باب‌هایی به بحث شکسته بودن (تقصیر) نماز اختصاص یافته است.
احکام نماز شکسته
- مسافر باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت بخواند. بنابراین حکم نماز مسافر شامل نماز صبح و نماز مغرب نمی‌شود.
- اگر مسافر نمازش را پیش از رسیدن به وطن شکسته بخواند، پس از آنکه به وطن رسید لازم نیست دوباره کامل بخواند ولی چنانچه هنوز نماز نخوانده باشد باید آن را کامل بخواند.
- مسافر برای خواندن نماز شکسته باید به حد ترخص برسد.
- مسافری که قصد کرده ده روز بماند، اگر بیشتر از ده روز، مثلا ۱۳ یا ۱۵ روز بماند، تا وقتی که مسافرت نکرده و از آنجا نرفته، باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز کند.
- چنانچه نمازی قضا شود، همان‌گونه باید قضای آن خوانده شود، یعنی اگر باید شکسته می‌خوانده لازم است شکسته قضا شود و چنانچه باید کامل می‌خواند، کامل قضا شود.
- نماز اساتید و دانشجویان
نماز و روزه دانشجویان و کسانی که فاصله بین محل کار و وطن آنها بیش از مسافت شرعی است احکام ویژه‌ای دارد.(اطلاعات بیشتر: سایت پرسمان)
- دیدگاه‌های خاص
محمد صادقی تهرانی از فقهای معاصر، نماز مسافر را شکسته ندانسته و روزه او را هم صحیح می‌داند.[۵]
منظور از مسافر در فقه
چنین نیست که هر کس در مسافرت است یا در هر زمانی از مسافرت خود قرار دارد، نماز را شکسته بخواند، بلکه در فقه، برای اینکه حکم نماز شکسته بر کسی جاری شود، شرایطی ذکر شده است؛ از جمله اینکه:
- سفرش به حد مسافت شرعی برسد یعنی مسافت طی شده (چه فقط مسیر رفت یا مجموع رفت و آمد) حداقل هشت فرسخ شرعی باشد.
- برای کار حرام سفر نکند.
- نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جایی بماند.
- شغل او مسافرت نباشد.
- به حد ترخص رسیده باشد.[۶]
فلسفه شکسته بودن نماز مسافر
احکام اسلامی تابع مصالح و مفاسد است که در مواردی بیان شده و در موارد دیگر به آن اشاره‌ای نشده است. در روایات اسلامی، شکسته بودن نماز (و همچنین افطار روزه‌دار) در سفر، به عنوان هدیه و تخفیفی از سوی خداوند و همچنین به سبب تغییر شرایط و خستگی و مشغولیت انسان در سفر[۷] دانسته شده است. در روایتی از امام صادق(ع) به نقل از پیامبر(ص) آمده است:
دیدگاه مذاهب فقهی اسلامی
در بین مذاهب اسلامی، امامیه و حنفیه شکسته بودن نماز در سفر را واجب می‌دانند ولی مالکیه آن را سنت (مستحب) مؤکد و شافعیه و حنبلیه آن را جایز می‌دانند یعنی مسافر مختار است که تمام بخواند یا شکسته.[۹]
کسانی که قائل به عدم وجوب قصر نماز در سفر هستند، به عبارت «فَلَیسَ عَلَیکمْ جُنَاحٌ» استناد کرده‌اند ولی قائلان به وجوب معتقدند آیه می‌خواهد این توهم که نماز شکسته، نمازی ناقص و در نتیجه ممنوع است، را برطرف کند.[۱۰] در آیات دیگری از قرآن نیز چنین تعبیری به معنای وجوب به کار رفته است.[۱۱]
از سوی دیگر برخی با تکیه بر ظاهر آیه، حکم شکسته خواندن نماز را مختص سفری دانسته‌اند که در آن ترس و ناامنی باشد، ولی سنت نبوی، آیه را به هردو حالت وجود یا عدم وجود ترس تفسیر کرده و پیامبر(ص) در هر دو حالت، نماز را شکسته می‌خوانده است. بر این اساس قید موجود در آیه، اشاره به غالب موارد است.[۱۲]
پانویس
منابع
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.
- حیدر، اسد، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، بیروت، دار التعارف، چاپ پنجم، ۱۴۲۲ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۰ق.
- سبحانی، جعفر، القصر فی السفر، قم، موسسه الامام الصادق، ۱۴۲۲ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، قم، موسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۶
- ↑ یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۴
- ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۲.
- ↑ حیدر، الإمام الصادق و المذاهب الأربعة، ج۳، ص۳۴۵.
- ↑ سایت بلاغ
- ↑ یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۴-۴۷۰
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۵۲۰، حدیث ۱۱۳۳۷
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۵۲۰، حدیث ۱۱۳۳۶
- ↑ سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۵-۶
- ↑ سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۱۳.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۵۸.
- ↑ سبحانی، القصر فی السفر، ۱۴۲۲ق، ص۱۲.