اسما و صفات خدا: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی محققان عنوان کرده‌اند که ميان اسم و صفت هيچ فرقى وجود ندارد چرا که هر دو لفظ هستند و کشف حقیقتی از خداوند می‌کنندو حقیقت در اسم و صفت همان ذات خداوند است. تنها تفاوت آنها در نحوه اتصاف آنها به خداوند می‌باشد. بر این اساس صفت دلالت می‌کند بر اینکه خداوند به طور کلی متصف به حسن و صفتی است؛ مانند حیات و علم، اما اسم دلالت می‌کند بر خداوند، در زمانی که ذات او ماخوذ به وصف یا صفتی خاص باشد؛ مانند [[حی]](زنده) و عالم که خداوند همیشه متصف به صفات حیات و علم است.<ref>رک: علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ۱۳۷۴ش، ج‏۸، ص ۴۶۱- ۴۶۲؛ نقدالنصوص، ص۸۴؛ تحریر تمهید القواعد، ص۴۰۴ ـ ۴۰۵.</ref>

در [[علم کلام]] اسم آن لفظی است که بر صِرف ذات دلالت می‌کند؛ مانند: «اللّه»، «رجل» و «انسان» یا بر ذاتی که به وصفی متصف است دلالت می‌کند مانند: «عالِم» و «قادر» و یا بر مبدأ فعل دلالت می‌کند؛ مانند: «رازق» و «خالق» امّا صفت تنها یک کاربرد دارد و تنها بر مبدأ دلالت می‌کند بدون اینکه علامتی بر ذات بوده باشد؛ مانند: علم، قدرت، رزق و خلقت، به همین جهت می‌توان اسم را محمول قرار داده و آن را بر ذات حمل کرد و گفت: خداوند «عالم» یا «خالق» یا «رحمان» یا «رحیم» است؛ ولی صفت را نمی‌توان محمول قرار داد و گفت: خداوند خلق است.<ref>مفاهیم القرآن، ج ۶، ص۳۳ </ref>

===۲- صفات ذات و صفات فعل===

هر‌گاه برای انتزاع صفتی از حق تعالی تصور ذات کافی بوده و تصور فاعلیت خداوند لازم نباشد، آن صفت، صفت ذات یا ذاتی خواهد بود. مانند صفت حیات و حی. و هر‌گاه تصور فاعلیت خداوند لازم باشد، آن را صفت فعل یا فاعل گویند، مانند خلق و خالق.

این دیدگاه بر نفی مسلک تعطیل و تشبیه استوار بوده و راه سومی را ارائه می‌دهد که با فضای کلی آیات و [[روایت|روایات]] سازگاری بیشتری دارد. پیروان این نظریه می‌کوشند تحلیلی از معنای صفات الهی ارائه دهند که از یک سو تنزّه و تعالی خداوند را از نقایص و محدودیت‌های مخلوقات پاس دارد و از سوی دیگر، بر شناخت پذیری اوصاف او صحّه گذارد.

[[کلام|متکلمان]] در اینکه آیا اسماء الله [[حادث|مُحدَث]] و مخلوق هستند، یا [[قدیم]] و غیر مخلوق، اختلاف نظر دارند.

[[ابو هاشم جُبایی]] صفات خداوند را «احوال» می‌انگاشت و در دیدگا ه او، «حال» در عین اینکه وجودی مستقل نداشت، امری حقیقی بود.<ref>(بغدادی، ۱۱۷)</ref>

اندیشمندان اسلامی دربارهٔ اسماء خدا، شروح گوناگونی با رویکردهای مختلف [[حدیث|حدیثی]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفی]]، [[علم کلام|کلامی]]، [[عرفان|عرفانی]] و لغوی نوشته‌اند.<ref>آیینه‌وند، نیازی «معناشناسی اسماء الحسنی»، ۱۳۷۹ش، ص۲-۳.</ref>

برخی دیگر از کتاب‌ها در این زمینه عبارت‌اند از:

{{پانوشت}}

==پیوند به بیرون==

{{خداشناسی}}

{{کلام جدید}}